W przypadku rekrutacji na rynków państw nienależących do Unii Europejskiej należy jednak brać pod uwagę konieczność legalizacji pobytu i pracy kandydata. W ramach państw członkowskich został przewidziany specjalny tytuł dla wykonywania pracy przez specjalistów – tzw. Niebieska Karta UE.
Ogólne zasady uzyskania Niebieskiej Karty UE
Przepisy dotyczące Niebieskiej Karty UE zawarte są w art. 127-138 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Regulacja uwzględnia postanowienia dyrektywy Rady 2009/50/WE z 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. W związku z unijnym pochodzeniem przepisów regulacje dotyczące Niebieskiej Karty UE są w taki sam lub bardzo zbliżony sposób stosowane prawie we wszystkich krajach UE.
Niebieska Karta UE to potoczna nazwa szczególnego rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy i pracę dla pracowników wysoko wykwalifikowanych. Jest to dokument legalizujący pobyt i pracę wydawany cudzoziemcowi, który posiada już inny, wcześniej wydany, tytuł zamieszkania i zatrudnienia w Polsce – najczęściej będzie to zezwolenie na pracę lub zarejestrowane oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wraz z wizą lub wcześniej wydaną kartą pobytu.
Zatem w przypadku zamiaru dłuższego zatrudnienia cudzoziemca w oparciu o pierwszy tytuł legalizacji pracy, w dalszej kolejności cudzoziemiec może wystąpić właśnie o wydanie Niebieskiej Karty UE.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Szczególna warunki wydania Niebieskiej Karty UE
Niebieska Karta UE jest wydawana cudzoziemcowi, który spełnia podstawowy warunek, czyli wykonuje pracę wymagającą wyższych kwalifikacji zawodowych. Warunek ten obejmuje konieczność ukończenia studiów wyższych (co najmniej 3 – letnich) na kierunku powiązanym z obecnie wykonywaną pracą albo posiadanie przez cudzoziemca co najmniej 5-letniego doświadczenia zawodowego na poziomie porównywalnym z poziomem kwalifikacji uzyskanych w wyniku ukończenia studiów wyższych, które są niezbędne do wykonywania tej pracy.
Kolejnymi warunkami wydanie Niebieskiej Karty UE jest:
- zawarcie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej na okres nie krótszy niż 12 miesięcy,
- zapewnienie w ramach umowy rocznego wynagrodzenia brutto wynikającego z miesięcznego lub rocznego wynagrodzenia wskazanego w umowie w kwocie nie niżej niż równowartość 150% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym złożenie wniosku o wydanie Niebieskiej Karty ogłoszonego przez Prezesa GUS (w listopadzie 2023 r. średni wynagrodzenie wynosiło 7670,19 zł brutto),
- posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego finansowanego ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP,
- brak możliwości powierzenia pracy kandydatowi poszukującemu pracy lokalnie.
Jeżeli chodzi o ostatni z warunków, to generalnie w ramach postępowania o wydanie Niebieskiej Kary UE powinien być przeprowadzony test rynku pracy (tj. potwierdzenie przez urząd pracy braku możliwości zatrudnienia na danym stanowisku osoby bezrobotnej). Natomiast w przypadku postępowania o wydanie Niebieskiej Karty UE istnieje wiele zwolnień z obowiązku z przeprowadzenia tego test (np. w przypadku zamiaru powierzenia pracy w ramach zawodu uznawanego za szczególnie istotny, wcześniejsze wykonywania pracy na rzecz tego samego pracodawcy, wcześniejsze zatrudnienie w oparciu o Niebieską Kartą UE u innych pracodawców w Polsce przez okres co najmniej 2 lat).
Sytuacja prawna posiadacza Niebieskiej Karty UE
W obecnym stanie prawny w okresie pierwszych 2 lat korzystania z Niebieskiej Karty UE sytuacja prawna jej posiadacza nie różni się istotnie od sytuacji cudzoziemców niekorzystających z tego tytułu legalizacji pobytu i pracy. W szczególności zatem cudzoziemiec w tym czasie nie może zmienić zajmowanego stanowiska oraz pracodawcy bez zmiany warunków Niebieskiej Karty UE.
Na posiadaczu Niebieskiej Karty UE spoczywają także określone obowiązki informacyjne. W szczególności jest obowiązany powiadomić pisemnie wojewodę w ciągu 15 dni roboczych o:
- utracie pracy u któregokolwiek z wymienionych w zezwoleniu podmiotów powierzających wykonywanie pracy (pracodawców),
- zmianie minimalnego wymiaru czasu pracy oraz o zmianie rodzaju umowy, na podstawie której wykonuje pracę, określonych w zezwoleniu,
- zmianie stanowiska, obniżeniu wysokości wynagrodzenia, zmianie minimalnego wymiaru wykonywania pracy oraz o zmianie rodzaju umowy.
Wywiązanie się z ww. obowiązku powoduje, że Niebieska Karta UE nie zostanie cofnięte w okresie 3 miesięcy liczonych od dnia utraty pracy. Taka sytuacja może zdarzyć się nie więcej niż dwukrotnie w trakcie ważności Niebieskiej Karty UE, a okres pozostawania cudzoziemca bez pracy nie może przekroczyć 3 miesięcy w tym okresie. Obowiązek ten uważa się za spełniony także wówczas, jeżeli cudzoziemiec w terminie 15 dni roboczych złoży do wojewody wniosek o zmianę treści Niebieskiej Karty UE.
Ważny fragment
Natomiast po upływie 2 lat korzystania z Niebieskiej Karty UE (okres ten jest liczony od dnia uzyskanie pierwszej Niebiskiej Karty i nie jest liczony na nowo dla kolejnych zezwoleń) cudzoziemiec uzyskuje szerszy dostęp do rynku pracy. Mianowicie może zmienić zajmowane stanowisko oraz dokonać zmiany podmiotu zatrudniającego bez konieczności zmiany warunków posiadanej Niebieskiej Karty UE. Cudzoziemiec powinien jednie zawiadomić wojewodą o zmianie ww. warunków w terminie 15 dni.
W tym miejscu należy jednak poczynić zastrzeżenie. Prawna możliwości zmiany podmiotu zatrudniającego bez potrzeby uzyskiwania nowej Niebieskiej Karty UE nie jest bowiem oceniana jednoznacznie. Korzystne dla posiadaczy Niebieskiej Karty rozwiązanie opiera się na stanowisku Głównego Inspektoratu Pracy z 10 października 2019 r. oraz Departamentu Legalizacji Pobytu w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców (znak: GIP-GBI.0701.163.2019.2). Stanowisko to dopuszcza taką opcję zmiany pracodawcy bez zmiany warunków Niebieskiej Karty UE (z zastrzeżeniem, że jest ona dostępna, gdy cudzoziemiec i nowy podmiot powierzający wykonywanie pracy spełniają wszystkie wymagania dla wydania Niebieskiej Karty UE, w szczególności, gdy praca wykonywana w nowym podmiocie wymaga wyższych kwalifikacji zawodowych). Pojawiają się jednak głosy, że także po upływie okresu 2 lat korzystania Niebieskiej Karty UE, przed rozpoczęciem pracy u nowego pracodawcy, cudzoziemiec powinien wystąpić z wnioskiem z zmianę posiadanego zezwolenia (lub uzyskać nową Niebieską Kartę UE).
Dalsze zmiany dotyczące korzystania z Niebieskiej Karty UE
W niedługim czasie przepisy dotyczące Niebieskiej Karty UE ulegną dość istotnym modyfikacjom. Gotowy jest bowiem projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach implementujący dyrektywę Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1883 z dnia 20 października 2021 r. dotyczący unijnych zmian w zakresie Niebieskiej Karty UE.
Na chwilę obecną, zgodnie z decyzją Rady Ministrów z dnia 22 października 2024 r., skierowanie projektu do Sejmu zostało wstrzymane do czasu przygotowania pakiet kompleksowych rozwiązań dotyczących polityki migracyjnej w Polsce.
Należy się jednak spodziewać, że finalnie projekt będzie w przeważającym zakresie zbieżnym z aktualnie opracowanym, w szczególności mając na uwadze formułowe przez rząd oczekiwania w zakresie zasilania polskiego rynku pracy pracownikami wysoko wykwalifikowanym, co znalazło wyraz w niedawno opublikowanej Strategii migracyjnej Polski na lata 2025–2030.
Wśród przewidzianych w projekcie za najistotniejsze należy uznać:
- wprowadzenie pojęć „mobilności krótkoterminowej” i „mobilności długoterminowej” posiadacza Niebieskiej Karty UE dotyczących uprawnień cudzoziemców do pobytu i pracy w innym państwie członkowskim niż to, które jako pierwsze przyznało Niebieską Kartę UE (pojęcia te przyjęto dla pobytów krótszych i dłuższych niż 90 dni),
- modyfikację warunku ubiegania się o Niebieską Kartę UE poprzez skrócenie z 12 miesięcy do 6 miesięcy minimalnego okresu obowiązywania umowy, którą cudzoziemiec zawiera z podmiotem zatrudniającym,
- ograniczenie treści Niebieskiej Karty UE wyłącznie do określanie okresu jej ważności oraz wskazania, że cudzoziemiec może wykonywać pracę w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, za wynagrodzeniem nie niższym niż wynagrodzenie stanowiące 150% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia; zrezygnowano zatem ze wskazywania w zezwoleniu danych podmiotu zatrudniającego;
- wprowadzenie obowiązku zawiadomienia przez cudzoziemca wojewody w terminie 15 dni o zmianie podmiotu powierzającego mu wykonywanie pracy; przesądzono tym samym, że nie jest wymagany wniosek o zmianę zezwolenia na pracę;
- wprowadzenie nowego typu zezwolenia na pobyt i pracę w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE; zezwolenie to będzie wydawane cudzoziemcowi, który posiada dokument pobytowy z adnotacją Niebieska Karta UE wydany przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej i bezpośrednio przed wjazdem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przebywał w tym państwie członkowskim Unii Europejskiej na podstawie tego dokumentu przez okres co najmniej 12 miesięcy (lub w przypadku korzystania w tym państwie z mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE – przez okres co najmniej 6 miesięcy).
Rozwiązanie przewidziane w projekcie zakładają zatem dodatkowe uprawnienia dla posiadaczy Niebieskiej Karty UE. Ustawodawca unijny przewidział nowe możliwości dla wysoko wykwalifikowanych specjalistów zarówno w zakresie krótszych („mobilność krótkoterminowa”), jak dłuższych („mobilność długoterminowa”), pobytów na terytorium państw członkowskich UE. W projekcie nowelizacji zawarto także propozycje istotnie modyfikujące aktualnie obowiązujące warunki uzyskania Niebieskiej Karty UE – w szczególności dotyczy to treści zezwolenia, w którym nie będą pojawiały się dane dotyczące podmiotu zatrudniającego (Niebieska Karta UE stanie się zezwoleniem generalnym). Przesądzone także zostało, że w przypadku korzystania z Niebieskiej Karty UE nie będzie wymagana zmiana zezwolenia na pracę (stanowi to konsekwencję wyeliminowania z treści zezwolenia danych pracodawcy).
Ponadto nowelizacja zakłada także zmianę przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej polegającą na dodaniu Niebieskiej Karty UE do katalogu zezwoleń, z posiadaniem których wiąże się uprawnienie cudzoziemca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Oznacza to, że posiadacz Niebieskiej Karty UE będzie mógł zostać przedsiębiorcą.
Niebieska Karta UE jest rozwiązaniem odpowiadającym na potrzeby gospodarek państw wysoko rozwiniętych. Znaczenie tego dokumentu może istotnie wzrosnąć po wejściu z życie nowelizacji przepisów – przewidziane rozwiązania stanowią bowiem kolejne przywileje dla specjalistów, którzy uzyskają Niebieską Kartę UE.
Czytaj więcej: Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach – zmiany w procedurze i w zakresie Niebieskiej Karty UE
AUTOR: Michał Mieszkowski, Radca prawny
