13 października 2022 r. weszła w życie nowelizacja KSH, wprowadzająca pakiet rozwiązań związanych z prawem holdingowym. Tego dnia w KSH pojawiły się również przepisy dodające nowe kompetencje i obowiązki poszczególnym organom spółek, w tym przepis art. 384[1], przewidujący uprawnienie Rady Nadzorczej spółki akcyjnej do wyrażenia zgody na określoną transakcję ze spółką dominującą, zależną lub powiązaną.
Podsumowanie:
- Zgodnie z art. 384[1] §1 KSH, zawarcie przez spółkę ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką powiązaną transakcji, której wartość zsumowana z wartością transakcji zawartych z tą spółką w okresie roku obrotowego przekracza 10% sumy aktywów spółki w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki, wymaga zgody rady nadzorczej.
- Powyższy przepis na charakter dyspozytywny, co oznacza, że umowa spółki może wprowadzać w tej kwestii inne rozwiązanie, w tym może je w całości wyłączyć.
- Ewentualna umowa zawarta między spółkami bez zgody Rady Nadzorczej będzie nieważna.
Nowelizacja KSH – obowiązek wyrażenia zgody przez Radę Nadzorczą spółki akcyjnej
W związku z nowelizacją Kodeksu spółek handlowych, która weszła w życie 13 października 2022 roku, do KSH dodany został pakiet rozwiązań – tzw. „prawo holdingowe” – zawierający regulacje dotyczące grupy spółek. Nie jest to jednak jedyny nowelizowany obszar. Poza nim, do KSH wprowadzonych zostało wiele przepisów przewidujących nowe kompetencje i obowiązki poszczególnych organów spółek, w tym przepis art. 384[1], dodany celem wzmocnienia kontroli rady nadzorczej spółki akcyjnej nad majątkiem spółki, w ramach której jej członkowie pełnią funkcję.
Zawarcie przez spółkę ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką powiązaną transakcji, której wartość zsumowana z wartością transakcji zawartych z tą samą spółką w okresie roku obrotowego przekracza 10% sumy aktywów spółki w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki, wymaga zgody rady nadzorczej, chyba że statut stanowi inaczej.
W przypadku transakcji, których przedmiotem są świadczenia powtarzające się, spełniane na podstawie umowy zawartej na czas nieokreślony, za wartość transakcji uznaje się sumę świadczeń przewidzianych w umowie w pierwszych trzech latach jej obowiązywania.
Możliwość wyłączenia regulacji w umowie spółki
Przepis art. 384[1] KSH na charakter dyspozytywny, co oznacza, że umowa spółki może wprowadzać w tej kwestii inne rozwiązanie, w tym może je w całości wyłączyć. W przypadku braku ujęcia tej kwestii w umowie spółki w sposób odmienny niż w omawianym przepisie, od dnia 13.10.2022 r. do czasu ewentualnej zmiany statutów spółek, Rada Nadzorcza będzie uprawiona do dodatkowej kontroli nad majątkiem spółki akcyjnej.
Nasz ekspert Maria Katańska jest do Twojej dyspozycji.
Umowa zawarta między spółkami bez zgody Rady Nadzorczej – skutki
Ważny fragment
Ewentualna umowa zawarta między spółkami bez zgody Rady Nadzorczej będzie nieważna. Sankcja za nieznajomość nowego obowiązku przez spółki jest zatem szczególnie dotkliwa.
Nowelizacja KSH – obowiązki po stronie Zarządu spółki
Nowelizacja wprowadza również dodatkowe obowiązki informacyjne – Zarząd winien poinformować Radę Nadzorczą o określonych okolicznościach związanych z transakcją:
- firmie lub innym oznaczeniu stron transakcji;
- charakterze powiązań między spółką a pozostałymi stronami transakcji;
- przedmiocie transakcji;
- wartości transakcji;
- okolicznościach niezbędnych do oceny, czy transakcja jest uzasadniona interesem spółki.
Powyższe obowiązki informacyjne mają urzeczywistnić podjęcie racjonalnej decyzji przez organ nadzoru. Rada Nadzorcza jest uprawniona do zbadania, czy transakcja jest uzasadniona interesem spółki. W przypadku stwierdzenia, że takiego uzasadnienia znaleźć nie można, Rada Nadzorcza jest uprawniona do niewyrażenia zgody na transakcję.
Nowe uprawnienie Rady Nadzorczej – wyłączenie stosowania regulacji
Obowiązek wyrażenia zgody przez Radę Nadzorczą nie dotyczy spółek, których co najmniej jedna akcja jest dopuszczona do obrotu na rynku regulowanym zgodnie z przepisami o obrocie instrumentami finansowymi, oraz spółek należących do grup spółek.
Warto zatem odnotować, że nowe uprawnienie Rady Nadzorczej nie ma zastosowania w przypadku spółek, które zdecydują się na uczestnictwo w sformalizowanej grupie spółek. Takie rozwiązanie jest konsekwencją odmiennego uregulowania pozycji Rad Nadzorczych spółek uczestniczących w grupie spółek.
Zastosowanie regulacji do pozostałych spółek kapitałowych
Przepis art. 384[1] KSH dotyczy jedynie Rad Nadzorczych spółek akcyjnych. Nie jest natomiast wykluczone wprowadzenie podobnego rozwiązania w statutach pozostałych spółek kapitałowych – spółki z o. o. i P.S.A., przy czym wówczas ewentualny brak zgody nie będzie skutkował nieważnością zawartej umowy, a jedynie może rodzić odpowiedzialność członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki.
Wprowadzony przepis art. 384[1] KSH wzmacnia pozycję Rad Nadzorczych spółek akcyjnych i nakłada na zarząd konieczność uzyskania zgody na dokonanie transakcji o znaczącej wartości. Warto odnotować, że wprowadzone rozwiązanie ma charakter dyspozytywny (konstrukcja „opt out”), co oznacza, że statuty spółek mogą to uprawnienie wyłączyć.
