Projekt ustawy Prawo przedsiębiorców, przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju w ramach pakietu „Konstytucja Biznesu” zawiera szereg nowych zasad i instytucji prawnych, które mają ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce. Jedną z nich są tzw. objaśnienia prawne, mające stanowić interpretacje przepisów, przygotowywane przez niektóre organy centralne.
Potrzeba wprowadzenia objaśnień prawnych
Jak powszechnie wiadomo, jedną z największych barier dla polskich przedsiębiorców jest niejasność i zmienność przepisów. Jak wynika z tegorocznego raportu Grant Thornton dotyczącego stabilności otoczenia prawnego, w 2016 r. w Polsce weszło w życie 31 906 stron nowych aktów prawnych, a każdy przedsiębiorca i konsument powinien poświęcić dziennie średnio 4 godziny i 17 minut, aby pozostawać na bieżąco ze zmianami w prawie. W zamyśle Ministerstwa Rozwoju rozwiązaniem tego problemu ma być między innymi wprowadzenie instytucji objaśnień prawnych, będących interpretacjami skomplikowanych przepisów, przygotowanymi przez organy administracji. Ich naczelnym celem ma być zapewnienie jednolitego stosowania prawa. Według założeń, objaśnienia mają być pisane prostym i zrozumiałym językiem umożliwiającym uzyskanie praktycznej informacji na temat praktycznego stosowania przepisów, co ma się przełożyć na wzrost poczucia pewności prawa oraz poprawienie świadomości przedsiębiorców w zakresie obowiązujących ich przepisów.
Tryb wydawania objaśnień
Jak wynika z opublikowanego niedawno projektu ustawy, objaśnienia prawne mają być wydawane przez właściwych ministrów oraz organy upoważnione do przedkładania Radzie Ministrów projektów aktów prawnych (np. Prezesa UOKiK). Organy te będą uprawnione do wydania objaśnień zarówno z urzędu, jak i na wniosek Rzecznika Przedsiębiorców, nowego organu powołanego ustawą Prawo przedsiębiorców. Sporządzając objaśnienie, organ będzie musiał wziąć pod uwagę orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz sądów. Organy będą również miały możliwość zmiany objaśnień, jeżeli stwierdzą ich nieprawidłowość, w szczególności w świetle orzecznictwa wyżej wymienionych organów wymiaru sprawiedliwości. Objaśnienia, w przeciwieństwie do interpretacji indywidualnych, będą miały charakter ogólny i będą w istocie wskazówkami dotyczącymi rozumienia i stosowania w praktyce określonych przepisów. Dodatkowo, będą one zamieszczane zarówno w Biuletynie Informacji Publicznej jak i na stronie organu, który takie objaśnienie wydał, przez co dostęp do treści objaśnień będzie powszechny.
Skutki objaśnień prawnych i utrwalona praktyka interpretacyjna
W zakresie w jakim przedsiębiorca zastosuje się do objaśnień prawnych, nie będzie mógł zostać obciążony karami lub innymi sankcjami administracyjnymi lub finansowymi. Ta zasada będzie dotyczyła również przedsiębiorcy, który postępował będzie zgodnie z tzw. utrwaloną praktyką interpretacyjną. Na utrwaloną praktykę interpretacyjną składać się mają zarówno objaśnienia prawne, jak i interpretacje indywidualne, które wydane zostały w analogicznych stanach faktycznych oraz w takim samym stanie prawnym w trakcie danego okresu rozliczeniowego oraz w czasie 12 miesięcy przed jego rozpoczęciem. Praktycznie rzecz ujmując, przedsiębiorca chcący zabezpieczyć się przed sankcjami karnymi lub administracyjnymi będzie musiał sprawdzić objaśnienia prawne oraz prześledzić interpretacje indywidualne wydane w podobnym stanie faktycznym w danym okresie rozliczeniowym oraz na 12 miesięcy przed jego rozpoczęciem, a następnie zastosować się do treści przeważającego poglądu.
Objaśnienia prawne i utrwalona praktyka interpretacyjna stanowią instytucje zawarte w projekcie ustawy Prawo przedsiębiorców, wchodzącej z kolei w skład pakietu „Konstytucja biznesu”. Mają one na celu z jednej strony zapewnienie jednolitego stosowania przepisów dotyczących sfery działalności gospodarczej, a z drugiej zwiększenie stabilności otoczenia prawnego przedsiębiorców. Należy przy tym podkreślić, iż projekt ustawy wprowadzającej wskazaną instytucję jest dopiero na samym początku ścieżki legislacyjnej. To czy nowe regulacje wejdą w życie, kiedy i w jakim ostatecznie kształcie, pozostaje póki co niewiadomą.
AUTOR: Marek Ruciński, Konsultant, Kancelaria Prawna