Co prawda nowe zasady poboru podatku u źródła zostały odroczone dla kluczowych wypłat należności na rzecz nierezydentów do końca czerwca 2019 roku, tym niemniej istotnym jest już przy obecnych wypłatach zweryfikowanie, czy odbiorca należności spełnia kryteria, do uznania go za rzeczywistego właściciela należności (tzw. beneficial owner). Określenie faktycznego odbiorcy należności może bowiem implikować inne od oczekiwanych skutki w zakresie opodatkowania wypłat należności na rzecz nierezydenta.
Podsumowanie
- Nowelizacja Ustawy CIT wprowadza zmianę definicji rzeczywistego właściciela należności.
- Pomimo, że nowe zasady poboru podatku u źródła odroczone są do końca czerwca 2019 r., to już dziś należy z ostrożnością podejść do oceny, czy dokonując wypłaty należności na rzecz nierezydenta mamy pewność, że jest on ich rzeczywistym właścicielem. Status ten bowiem implikuje skutki podatkowe.
Rzeczywisty odbiorca należności – beneficial owner
Zgodnie z art. 4a pkt 29 Ustawy CIT pojęcie rzeczywistego właściciela oznacza podmiot, który spełnia łącznie następujące warunki:
- otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części,
- nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym prawnie lub faktycznie do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi,
- prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności uzyskiwane są w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą; przy ocenie czy podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą przepisy art. 24a ust. 18 Ustawy CIT stosuje się odpowiednio.
Odpowiednie stosowanie art. 24a ust. 18 Ustawy CIT oznacza konieczność zweryfikowania, czy zagraniczny podmiot otrzymujący należność z tytułów określonych w art. 21 lub 22 Ustawy CIT:
- jako zarejestrowany za granicą posiada atrybuty przedsiębiorstwa, w ramach którego wykonuje faktycznie czynności stanowiące działalność gospodarczą, w tym w szczególności czy posiada lokal, wykwalifikowany personel oraz wyposażenie wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej;
- nie tworzy struktury funkcjonującej w oderwaniu od przyczyn ekonomicznych;
- cechuje się współmiernością między zakresem działalności prowadzonej a faktycznie posiadanym lokalem, personelem lub wyposażeniem;
- zawiera porozumienia zgodne z rzeczywistością gospodarczą, które to porozumienia mają uzasadnienie gospodarcze i nie są w sposób oczywisty sprzeczne z ogólnymi interesami gospodarczymi tego podmiotu,
- samodzielnie wykonuje swoje podstawowe funkcje gospodarcze przy wykorzystaniu zasobów własnych, w tym obecnych na miejscu osób zarządzających.
Powyższe definicje są bardzo ważne, dla oceny w obecnym stanie prawnym (także przed 30 czerwca 2019 roku) obowiązków nałożonych na polskie podmioty (płatników), dokonujących wypłat na rzecz nierezydentów.
Jak zbadać status odbiorcy należności?
Na to pytanie nie znajdziemy odpowiedzi w Ustawie CIT. Być może jakieś wskazówki zostaną zawarte w objaśnieniach, które mają być wydane przez Ministra Finansów, ale raczej nie należy się spodziewać, że będą one na tyle jednoznaczne, że płatnikom podatku u źródła rozwieją wątpliwości.
Ważny fragment
Niewątpliwie jednak podstawową zasadą musi być pozyskanie oświadczenia od odbiorcy należności, że spełnia on kryteria do uznania go za rzeczywistego odbiorcę należności.
Po drugie, w przypadku wypłat na rzecz podmiotów powiązanych, w szczególności spółek holdingowych lub podmiotów, które mają swoje siedziby w krajach, w których dochody z należności określonych w art. 21 lub 22 Ustawy CIT nie podlegają opodatkowaniu lub są opodatkowane na preferencyjnych zasadach (np. w Holandii), konieczne jest zebranie dodatkowych informacji o ich aktywności (prowadzeniu działalności gospodarczej, zarządzie itp.). Brak tych informacji czy bierność w ich pozyskaniu może bowiem spowodować, że dokonując wypłat i nie pobierając podatku u źródła lub pobierając wg stawki niższej niż wskazane w Ustawie CIT, płatnicy będą narażeni na duże ryzyko w trakcie ewentualnych kontroli organów podatkowych (brak poboru podatku lub pobór w zaniżonej wysokości) oraz na dodatkowe zobowiązanie (10% niepobranego podatku).
Jeżeli więc przy wypłatach pojawią się wątpliwości co do określenia statusu odbiorcy, bezpiecznym zachowaniem będzie pobieranie podatku wg najwyższej stawki i ewentualne późniejsze występowanie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty przez podmiot, który ponosi ciężar ekonomiczny podatku (zgodnie z ustaleniami umownymi).
Ustawodawca definiując pojęcie rzeczywistego właściciela posługuje się pojęciami nieostrymi, które mogą być dowolnie interpretowane przez organy podatkowe. To zapewne spowoduje, że przy wypłatach i decyzji o niepobraniu podatku u źródła lub pobraniu wg niższej stawki wielu zadrży ręka. Koniecznym jest więc wprowadzenie określonych procedur, wg których następować będzie weryfikacja statusu odbiorcy należności. Jednocześnie też w przepisach odnosząc się do samych zmian w zakresie WHT, należy wskazać, że brakuje w przepisach Ustawy CIT zasad poboru podatku, jeżeli płatnik ustali, że faktycznym odbiorcą należności (beneficial owner) jest zupełnie inny podmiot. Chyba że mamy uznać, że zamierzeniem ustawodawcy jest, aby w tych przypadkach pobierać podatek u źródła wg najwyższej stawki.
