Zmiany wprowadzone 1 stycznia 2022 r. na mocy tzw. Polskiego Ładu 1.0 były przyczyną wielu rozważań, dyskusji i debat. Przepisy Polskiego Ładu 1.0 – na pierwszy rzut oka – w wielu kwestiach wydają się być neutralne, czy wręcz korzystne podatkowo. Jednak po wejściu w szczegóły, pojawia się coraz więcej pytań, wątpliwości oraz potencjalnych ryzyk. W niniejszym artykule chcielibyśmy omówić istotne zmiany dotyczące m.in. kwoty wolnej od podatku, progów podatkowych oraz składki zdrowotnej z perspektywy osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę.
Podsumowanie:
- Na mocy przepisów tzw. Polskiego Ładu 1.0 znacząco zwiększono kwotę wolną od podatku oraz zmieniono kwotę dla pierwszego progu podatkowego.
- Negatywną zmianą była likwidacja możliwości odliczenia części zapłaconych składek zdrowotnych od podatku.
- Aby utrzymać ten sam poziom opodatkowania względem roku 2021 dla osób zarabiających do 12 800 PLN, wprowadzono również tzw. ulgę dla klasy średniej.
Kwota wolna od podatku
Kontrowersyjne przepisy Polskiego Ładu 1.0 zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2022 roku. Główne zmiany, które można określić jako pozytywne obejmowały:
- Zwiększenie kwoty wolnej od podatku do wysokości 30 000 PLN oraz zniesienie limitu dochodowego, dla którego stosowana może być kwota wolna od podatku;
- Zwiększenie kwoty dla pierwszego progu podatkowego z 85 528 PLN do 120 000 PLN.
Powyższe oznacza w praktyce, że osoby, których roczne dochody nie będą wynosić więcej niż 30 000 PLN, w ogóle nie zapłacą podatku dochodowego. W związku ze zmianą kwoty wolnej od podatku zmieniła się także kwota tzw. kwoty zmniejszającej podatek, którą pracodawca stosuje co miesiąc przy pomniejszaniu zaliczki na podatek. Do końca roku 2021 od zaliczki na podatek odejmowało się miesięcznie kwotę około 40 PLN (z limitem dochodowym do 127 000 PLN), a po zmianach była to kwota 425 PLN (bez limitu dochodowego).
W celu skorzystania z kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 425 PLN, niezbędne było natomiast złożenie przez pracownika informacji PIT-2 przed otrzymaniem pierwszego wynagrodzenia w roku 2022. Problem polegał na tym, że wiele osób nie złożyło w odpowiednim terminie PIT-2 (m.in. ze względu na niską kwotę zmniejszającą podatek w latach ubiegłych), przez co te osoby nie mogły skorzystać z odliczenia i otrzymywały niższe wynagrodzenie netto pomimo zapewnień rządu o utrzymaniu wynagrodzeń na tym samym poziomie do kwoty 12 800 PLN brutto miesięcznie. Niemniej, warto podkreślić, że nawet w przypadku niezastosowania kwoty zmniejszającej podatek w trakcie roku, podatnik ma możliwość odzyskania tych środków po zakończeniu roku na etapie składania zeznania rocznego. Rozwiązaniem tej sytuacji miał być mechanizm tzw. „rolowania zaliczek”, o czym w kolejnych artykułach niniejszego cyklu.
Składka zdrowotna
Poza pozytywnymi zmianami, Polski Ład 1.0 wprowadził również zmiany zwiększające opodatkowanie, które obejmowały przede wszystkim:
- Zniesienie możliwości odliczenia części zapłaconej składki zdrowotnej od podatku;
- Wprowadzenie skomplikowanego mechanizmu ulgi dla klasy średniej.
Przed wejściem przepisów Polskiego Ładu 1.0 część zapłaconej składki zdrowotnej można było odliczyć od podatku, co znacząco wpływało na finalną wysokość podatku. Wraz z wejściem Polskiego Ładu 1.0, możliwość ta została zniesiona, co oznaczało, że od dnia 1 stycznia 2022 roku należało odprowadzić pełną zaliczkę na podatek (17% lub 32%) oraz pełne 9% składki zdrowotnej.
Ulga dla klasy średniej
Celem wprowadzenia ulgi dla klasy średniej było zrekompensowanie zniesienia możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Podatnicy mogli korzystać z przedmiotowej ulgi, pod warunkiem, że w roku podatkowym osiągnęli przychody w wysokości co najmniej 68,412 PLN i nie więcej niż 133,692 PLN. Pracodawca miał obowiązek naliczać ulgę w każdym miesiącu, jeśli miesięczne wynagrodzenie brutto pracownika wynosiło między 5 701 PLN a 11 141 PLN, pod warunkiem, że pracownik nie złożył wniosku o nienaliczanie ulgi dla klasy średniej, aby uchronić się przed potencjalną dopłatą podatku na koniec roku, na wypadek, gdyby uzyskany przychód nie zmieścił się w ustawowym przedziale.
Problemy pojawiały się, gdy przykładowo pracownik zatrudniony na umowie o pracę korzystał z ulgi na początku roku, a następnie zmienił formę zatrudnienia, przez co nie mógł dalej korzystać z ulgi, w wyniku czego mogła powstać niedopłata na koniec roku. W przypadku, w którym pracownik przekroczył górny próg uprawniający do skorzystania z ulgi, na koniec roku również pojawi się niedopłata.
Podsumowując, Polski Ład 1.0 wprowadził zarówno pozytywne jak i negatywne dla podatników zmiany do polskiego systemu prawnego. Niemniej, zarówno pracownicy jak i pracodawcy nie przyjęli zmian z entuzjazmem. Dodatkowo ze względu na wiele problemów praktycznych m.in. związanych z PIT-2 oraz ulgą dla klasy średniej, niektórzy pracownicy otrzymywali miesięcznie niższe wynagrodzenie niż w roku 2021. Z tego też względu wprowadzano kolejne zmiany, które miały usprawnić Polski Ład 1.0, o czym w kolejnych artykułach niniejszego cyklu.
Audyt PIT i ZUS
2022 rok to prawdziwa rewolucja w PIT! Wprowadzonych zostało wiele zmian i poprawek, które miały znaczący wpływ na sposób rozliczania wynagrodzenia pracowników. Pracodawcy musieli w pierwszej kolejności dostosować się do zmian w związku z Polskim Ładem 1.0, następnie do ustawy wprowadzającej tzw. „rolowanie zaliczek” i końcowo do zmian w związku z Polskim Ładem 2.0. Sposób rozliczania wynagrodzenia pracowników różnił się w każdym z wyżej wymienionych „systemów”. Powyższe powoduje wiele trudności związanych z odpowiednim przygotowaniem listy płac. W takim środowisku prawnym nietrudno było o nieumyślną pomyłkę. Z tego też względu warto zastanowić się nad audytem poprawności sposobu, w jakim naliczane było wynagrodzenie pracowników w roku 2022 roku.
>> Więcej o Audyt PIT i ZUS <<
