Postępowanie na zasadach ogólnych

W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe zasadniczo orzekają sądy powszechne, natomiast postępowania przygotowawcze z zakresu podatków prowadzone są przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, a więc przez wyznaczonego pracownika urzędu skarbowego czy urzędu celnego, albo inspektora kontroli skarbowej.

Postępowania przygotowawcze mogą być prowadzone w formie dochodzenia lub śledztwa. Podstawową formą jest dochodzenie, natomiast w formie śledztwa postępowania prowadzi się tylko w przypadkach określonych w kodeksie. Przy czym ze względu na zawiłość sprawy lub ze względu na wagę, finansowy organ postępowania przygotowawczego może zarządzić formę śledztwa. Na przykład śledztwo prowadzi się:

• gdy zachodzą okoliczności warunkujące nadzwyczajne obostrzenie kary;
• jeżeli podejrzany pozbawiony jest wolności w prowadzonej lub innej sprawie, chyba że zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie wobec sprawcy ujętego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem.

Nadzór nad śledztwem sprawuje prokurator. Jak wskazuje kks postępowanie przygotowawcze w sprawie o przestępstwo skarbowe powinno być zakończone w ciągu 3 miesięcy, z możliwością przedłużenia na okres do 6 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych wypadkach właściwy prokurator bezpośrednio przełożony może przedłużyć okres postępowania na dalszy czas oznaczony.

Natomiast postępowania przygotowawcze w sprawach o wykroczenia skarbowe prowadzi się zawsze w formie dochodzenia. Ogranicza się ono do przesłuchania podejrzanego oraz w razie potrzeby także do innych czynności w zakresie niezbędnym do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania, np. nałożenia na sprawcę grzywny w drodze mandatu karnego.

Dochodzenie w sprawie o wykroczenie skarbowe powinno zostać zakończone w terminie 2 miesięcy, niemniej jednak kks przewiduje możliwość jego przedłużenia.

Przebieg postępowania przygotowawczego:

• przeprowadzenie czynności sprawdzających w celu zweryfikowania otrzymanego materiału (w praktyce takich informacji udzielają komórki urzędów zajmujące się wymiarem podatków);
• wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania (dochodzenia lub śledztwa) – najpóźniej w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia karnego;
• ustalenie osoby podejrzanej (a więc jeszcze nie sprawcy) w sprawie i wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów;
• pisemne wezwanie podejrzanego do osobistego stawiennictwa w siedzibie urzędu;
• zapoznanie podejrzanego z zarzutem i przesłuchanie na okoliczność popełnienia zarzucanego mu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego;
• pouczenie podejrzanego na piśmie o zasadach i konsekwencjach dobrowolnego poddania się odpowiedzialności;

gdy jesteśmy sprawcą w zakresie zarzucanego czynu zabronionego, mamy prawo złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, a jeśli spełnimy w terminie określonym przez organ prowadzący postępowanie warunki umożliwiające skorzystanie z tej instytucji (np. uiszczenie uszczuplonej należności, uiszczenie grzywny)

– nastąpi zakończenie dochodzenia skierowaniem do sądu wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności; o skierowaniu do sądu takiego wniosku zostaniemy zawiadomieni na piśmie;

• w przypadku zaistnienia przesłanek powodujących umorzenie postępowania, nastąpi wydanie postanowienia o umorzeniu dochodzenia lub śledztwa, które po odpowiednim zatwierdzeniu przez organ nadrzędny doręcza się podejrzanemu;
• jeżeli w toku prowadzonego postępowania zaistnieją podstawy do wniesienia przeciwko danej osobie aktu oskarżenia do sądu, zakończenie postępowania następuje sporządzeniem i skierowaniem do sądu aktu oskarżenia, zawiadamiając o tym prokuratora, jeśli sprawa o przestępstwo skarbowe była prowadzona w formie dochodzenia. Jeśli sprawa była prowadzona w formie śledztwa akt oskarżenia wnosi prokurator.