Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej planuje pilną nowelizację art. 222 § 3 Kodeksu pracy, dzięki któremu nastąpi zmiana rozporządzenia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. z 2024 r. poz. 156), polegająca na dodaniu do substancji rakotwórczych i mutagenów czynników reprotoksycznych. W praktyce projektowana zmiana będzie się sprowadzała do wprowadzenia analogicznych regulacji dotyczących czynników reprotoksycznych, jak w przypadku funkcjonujących obecnie przepisów ws. czynników rakotwórczych i mutagennych. Ma ona na celu rozszerzenie ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na działanie substancji reprotoksycznych podczas pracy.
Ważny fragment
Projekt nowelizacji Kodeksu pracy oraz nowego rozporządzenia w sprawie ww. substancji w środowisku pracy (o nr: UC22) opublikowano 5 kwietnia br., natomiast 16 kwietnia zostały przyjęte przez rząd. Teraz projektowane regulacje trafią do prac sejmowych.
Co to są substancje reprotoksyczne?
Substancje reprotoksyczne są to substancje, które mogą wywierać niekorzystny wpływ na funkcje seksualne i płodność u dorosłych mężczyzn i kobiet, a także na rozwój potomstwa. Podobnie do czynników rakotwórczych lub mutagenów, substancje te mogą mieć poważne i nieodwracalne skutki dla zdrowia pracowników i ich potomstwa, stąd tak ważna jest ochrona zatrudnionych przed czynnikami o podobnym działaniu.
W polskich firmach pracownicy mają kontakt m.in. z następującymi substancjami reprotoksycznymi: styrenem, toluenem, tlenkiem węgla, bisfenolem A, etoksyetanolem, nitrobenzenem, czy estrami kwasu ftalowego, a także z metalami takimi jak np.: ołów, kadm, rtęć i ich związki. Osoby zatrudnione do pracy wymagającej kontaktu z ww. czynnikami można znaleźć niemal w każdej branży, jednak szczególnie wyeksponowani na ryzyko są pracownicy następujących sektorów: przemysłu farmaceutycznego i placówek ochrony zdrowia, zakładów kosmetycznych i fryzjerskich, produkcji i stosowania pestycydów, produkcji i przetwórstwa tworzyw sztucznych, przemysłu gumowego, warsztatów samochodowych, przemysłu metalurgicznego oraz budownictwa.
Czy krajowe prawo chroni pracowników przed szkodliwymi substancjami w pracy?
Jak podaje MRPiPS, obecnie w polskim systemie prawnym nie ma kompleksowej regulacji poświęconej ochronie pracowników przed czynnikami reprotoksycznymi, choć częściową ochronę zapewniają:
- rozporządzenie Rady Ministrów z 3 kwietnia 2017 r., wydane na podstawie art. 176 § 2 Kodeksu pracy, w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz. U. poz. 796),
- rozporządzenie Rady Ministrów z 19 czerwca 2023 r., wydanym na podstawie art. 204 § 1 i 3 Kodeksu pracy, w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. poz. 1240).
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Kiedy czynniki reprotoksyczne trafią do Kodeksu pracy?
Resort rodziny chce skorzystać z tzw. trybu odrębnego (na podstawie § 98 uchwały nr 190 Rady Ministrów z 29 października 2013 r.), w celu maksymalnego skrócenia terminów na poszczególnych etapach prac legislacyjnych – 5 kwietnia br. upłynął bowiem termin transpozycji dyrektywy 2022/431 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 9 marca 2022 r. (zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy), która miała zapewnić pracownikom w Unii Europejskiej ochronę przed czynnikami reprotoksycznymi. Celem MRPiPS jest przyjęcie omawianego projektu w II kwartale 2024 roku. Z aktualnym etapem legislacyjnym można się zapoznać >> TUTAJ <<.
Ważny fragment
Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podst. art. 222 par. 3 Kodeksu pracy pozostaną w mocy do wejścia w życie planowanej nowelizacji, jednak nie dłużej niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Sama ustawa natomiast zacznie obowiązywać po upływie 14 dni od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Jakie nowe obowiązki czekają pracodawców?
Po wejściu w życie projektowanych przepisów pracodawcy będą zobligowani do:
- zastąpienia reprotoksycznych substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznym, mniej szkodliwymi dla zdrowia lub zastosowania innych dostępnych środków ograniczających stopień narażenia pracowników, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki;
- prowadzenia rejestru wszystkich rodzajów prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym (które zostaną określone w wykazie w par. 3 rozporządzenia ministra zdrowia);
- dokumentowania poziomu narażenia pracowników na ww. substancje czynniki lub procesy – i przekazywania tych dokumentów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych;
- prowadzenia rejestru pracowników narażonych na substancje reprotoksyczne.
Ponadto w rozporządzeniu ministra zdrowia zostaną określone szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, a także warunki i sposoby monitorowania stanu ich zdrowia.
AUTORKA: Honorata Zakrzewska-Krzyś, Outsourcing kadr i płac
