Spis treści
- Dopuszczalność transgranicznego przekształcenia
- Istota przekształcenia transgranicznego
- Etapy przekształcenia transgranicznego
- Kontrola legalności przekształcenia transgranicznego
- Ochrona wspólników spółki przekształcanej
- Ochrona wierzycieli przy przekształceniu transgranicznym
- Ochrona pracowników przy operacjach transgranicznych
Chcesz dokonać przekształcenia transgranicznego? Skontaktuj się z naszym ekspertem! Karolina Kulińska-Polak, tel. ,
Dopuszczalność transgranicznego przekształcenia
O najnowszych zmianach kodeksu spółek handlowych w zakresie transgranicznych i krajowych reorganizacji spółek wspominaliśmy już w poprzedniej publikacji Ważne zmiany w transgranicznych i krajowych reorganizacjach spółek. Wprowadzone zmiany kodeksu spółek handlowych stanowią jeden z etapów implementacji do naszego systemu prawnego tzw. Pakietu prawa spółek, którego celem jest harmonizacja prawa państw członkowskich w ramach transgranicznych procesów reorganizacyjnych, co w przyszłości ma umożliwić swobodne przemieszczanie się spółek między terytoriami państw członkowskich i zlikwidować rozbieżności prawne.
Dotychczas procedura przekształcenia transgranicznego nie była uregulowana w polskim systemie prawnym. Co więcej, przepisy krajowe przewidywały, że podjęcie uchwały o przeniesieniu siedziby spółki za granicę powoduje rozwiązanie spółki, czego skutkiem była konieczność przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Z tego też powodu, w praktyce pojawiły się wątpliwości, co do możliwości przeprowadzenia reorganizacji transgranicznej do innego państwa członkowskiego bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. Wątpliwości te zostały częściowo rozwiane w związku z wydaniem wyroku TSUE z dnia 25 października 2017 r. w sprawie C-106/16 Polbud Wykonawstwo, w którym TSUE zwrócił uwagę na prymat swobody przedsiębiorczości i wskazał, że prawo krajowe nie może ograniczać kompetencji innych państw członkowskich do kształtowania przez nie warunków tworzenia i funkcjonowania spółek w tych państwach.
Niemniej z uwagi na brak odpowiednich regulacji prawa unijnego oraz regulacji krajowych w zakresie przekształceń transgranicznych, przedsiębiorcy rzadko decydowali się na przeprowadzenie tejże operacji transgranicznej z uwagi na ryzyko niepowodzenia takiej reorganizacji.
Istota przekształcenia transgranicznego
Ważny fragment
Istotą przekształcenia transgranicznego jest przeniesienie siedziby polskiej spółki do innego państwa członkowskiego oraz zmiana jej formy prawnej na zagraniczną, przy jednoczesnym zachowaniu kontynuacji działalności.
W ramach procesu przekształcenia transgranicznego spółka przekształcana nie zostaje rozwiązana, ani nie dochodzi do wszczęcia postępowania likwidacyjnego. Zagraniczne formy prawne, w które może transgranicznie przekształcić się polska spółka zostały określone w załączniku II do dyrektywy (UE) 2017/1132.
Zgodnie z wprowadzonymi przepisami z przekształcenia transgranicznego nie będzie mogła skorzystać m.in. spółka w likwidacji czy też objęta postępowaniem upadłościowym.
Etapy przekształcenia transgranicznego
Przekształcenie transgraniczne jest procesem złożonym, którego przebieg regulują przepisy. W toku procedury, w pierwszej kolejności konieczne jest przygotowanie planu przekształcenia transgranicznego oraz sprawozdań dla wspólników i pracowników. Plan przekształcenia podlega badaniu przez biegłego, przy czym w niektórych sytuacjach takie badanie nie będzie wymagane lub można z niego zrezygnować. Następnie podejmowane są wymagane uchwały przez wspólników spółek przekształcanych transgranicznie. Ostatnim etapem jest tzw. etap sądowo-rejestracyjny. To na tym etapie spółka przekształcana występuje do sądu rejestrowego o wydanie zaświadczenia o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem polskim, zaś po uzyskaniu ww. zaświadczenia spółka przekształcona może wystąpić z wnioskiem do sądu rejestrowego (właściwego według siedziby spółki przekształconej) o wpisanie do rejestru.
Kontrola legalności przekształcenia transgranicznego
Jak zostało wspomniane wcześniej, w przypadku przekształceń transgranicznych przewidziano dodatkowy wymóg kontrolny w postaci zaświadczenia o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem polskim, w zakresie w jakim procedura podlega prawu polskiemu.
Wspomniana kontrola ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ obejmuje swoim zakresem aspekty: rejestrowe, podatkowe, pracownicze oraz karne. W badanie legalności zaplanowanego przekształcenia transgranicznego będzie zaangażowany sąd rejestrowy oraz inne wyspecjalizowane organy. Dla przykładu, organem właściwym w sprawie wydawania opinii o zgodności przekształcenia transgranicznego z przepisami prawa podatkowego będzie Szef Krajowej Administracji Skarbowej.
Co istotne, wniosek o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem przekształcenia transgranicznego należy złożyć wraz z wnioskiem o wydane opinii właściwego organu podatkowego do właściwego sądu rejestrowego. Następnie sąd rejestrowy przekaże wspomniany wniosek do organu podatkowego.
Ochrona wspólników spółki przekształcanej
Po skutecznym przeprowadzeniu przekształcenia transgranicznego wspólnicy będą podlegali prawu państwa członkowskiego, w którym zostało zarejestrowane przekształcenie transgraniczne. Skutkiem przekształcenia transgranicznego jest zatem zmiana sytuacji prawnej wspólników spółki przekształcanej transgranicznie, w związku z tym przepisy wprowadzają mechanizm ochronny dla tych wspólników. Podstawowym instrumentem służącym ochronie wspólników – głosujących przeciwko przekształceniu transgranicznemu – jest prawo wyjścia ze spółki za odpowiednim wynagrodzeniem, czyli prawo do odkupu ich udziałów albo akcji w spółce przekształcanej transgranicznie.
Wspomniane powyżej uprawnienie przysługuje tym wspólnikom, którzy głosowali przeciwko uchwale o przekształceniu transgranicznym (wymóg ten nie dotyczy akcjonariuszy posiadających akcje nieme), bądź tych wspólników, których bezzasadnie nie dopuszczono do udziału w zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu, na którym podjęto uchwałę o przekształceniu transgranicznym.
Stosownie do wprowadzonych przepisów cena odkupu powinna odpowiadać wartości godziwej udziałów albo akcji spółki przekształcanej transgranicznie.
Wspólnikowi, który wystąpił z żądaniem odkupu i nie zgadza się na cenę odkupu, przysługuje prawo do wniesienia powództwa o dodatkowe wynagrodzenie pieniężne. Co istotne, wniesienie powództwa o dodatkowe wynagrodzenie pieniężne nie wstrzymuje odkupu ani rejestracji przekształcenia transgranicznego. Wartym odnotowania jest, że prawomocne orzeczenie o przyznaniu wspólnikowi – który wystąpił z powództwem – dodatkowego wynagrodzenia ma również moc obowiązującą w stosunku do spółki oraz pozostałych wspólników, którzy wystąpili z żądaniem odkupu.
Ochrona wierzycieli przy przekształceniu transgranicznym
Kluczowym sposobem ochrony wierzycieli podczas przekształcenia transgranicznego jest możliwość wystąpienia przez wierzycieli z żądaniem zabezpieczenia ich roszczeń. Wierzyciele chcący skorzystać z powyższego środka, powinni uprawdopodobnić, że przekształcenie transgraniczne zagrozi zaspokojeniu ich roszczeń. Powyższe żądanie dotyczy wyłącznie tych roszczeń, które nie stały się wymagalne w chwili ujawnienia lub udostepnienie planu przekształcenia transgranicznego.
Termin na wystąpienie z powyższym żądaniem wynosi miesiąc od dnia ujawnienia lub udostępnienia planu przekształcenia transgranicznego. Co istotne, wykonanie zabezpieczenia jest uzależnione od skuteczności przekształcenia transgranicznego.
W celu ochrony wierzycieli przed nadmiernymi kosztami oraz potencjalnymi trudnościami związanych z dochodzeniem przysługujących im roszczeń wobec spółki, wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń przed sądem właściwym dla spółki przekształcanej, w terminie dwóch lat od dnia przekształcenia.
Ochrona pracowników przy operacjach transgranicznych
Wraz z wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego przekształcenia transgranicznego, została wprowadzona również nowa ustawa o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek.
Wprowadzona ustawa określa m.in. zasady uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia oraz przewiduje dwa modele uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku operacji transgranicznych.
Wprowadzenie przepisów dotyczących transgranicznego przekształcenia miało stanowić odpowiedź na zapotrzebowanie rynku na tego rodzaju procesy. Analiza przepisów dotyczących przekształcenia transgranicznego prowadzi do wniosku, że wskazany proces jest dużo bardziej złożony i czasochłonny niż reorganizacje krajowe. Praktyka pokaże czy i w jakim zakresie przekształcenie transgraniczne będzie wykorzystywane przez przedsiębiorców, a w jakim zakresie spółki będą wybierały inne drogi celem osiągnięcia założonych celów w zakresie reorganizacji działalności.
AUTOR: Adam Pospieszyński, Junior Associate w Zespole Kancelarii Prawnej Grant Thornton
