Utrata wartości aktywów stwierdzona w trakcie badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta może być niemiłym zaskoczeniem. By ograniczyć ryzyko wystąpienia takiej sytuacji, warto systematycznie analizować kondycję przedsiębiorstwa oraz wyceniać poszczególne aktywa. Idealnym rozwiązaniem jest zatem regularne przeprowadzanie testów na utratę wartości.
Koniec roku kalendarzowego sprzyja podsumowaniom, w tym również takim dotyczącym kwestii finansowych. Podobnie jest również w biznesie. Grudzień dla wielu przedsiębiorców jest miesiącem kończącym rok obrotowy, a jednocześnie początkiem gorącego okresu związanego ze sporządzaniem sprawozdań rocznych, konsolidacją wyników grup kapitałowych oraz przygotowaniem do wizyty biegłego rewidenta badającego sprawozdanie finansowe.
Audyt sprawozdań finansowych – wątpliwości związane z wartością godziwą
W ramach corocznych przeglądów ze strony audytorów często padają dość niewygodne pytania dotyczące wartości godziwej poszczególnych aktywów przedsiębiorstwa. Skąd takie pytania? Ich podstawą są regulacje zawarte w Ustawie o Rachunkowości oraz Międzynarodowych Standardach Rachunkowości, w tym przede wszystkim MSR 36 opisującym przesłanki utraty wartości aktywów. Zgodnie z zapisami tego standardu obowiązkowemu badaniu należy poddawać przynajmniej raz w roku takie aktywa jak:
- wartość firmy pochodząca z konsolidacji,
- wartości niematerialne i prawne,
- rzeczowe aktywa trwałe,
- udziały / akcje w innych podmiotach wyceniane w cenie nabycia,
- nieruchomości inwestycyjne wyceniane w cenie nabycia pomniejszonej o dotychczasowe umorzenia.
W związku z tym wszystkie przedsiębiorstwa, które sporządzają sprawozdania zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości powinny zadbać o to by wszelkie aktywa wykazywane w bilansie ewidencjonowane były w wartości księgowej, która nie przekracza wartości odzyskiwalnej. W przypadku zaistnienia odwrotnej sytuacji, tj. takiej w której wartość bilansowa jest wyższa od wartości odzyskiwalnej, konieczne jest wprowadzenie odpisu aktualizującego wycenę. Takie zdarzenie będzie miało oczywiście swoje negatywne konsekwencje i przełoży się bezpośrednio na ostateczny wynik finansowy przedsiębiorstwa.
Jak uniknąć zaskoczenia i przygotować się na pytania o utratę wartości?
By zminimalizować ryzyko wprowadzania korekt wynikających z zaleceń audytora, dotyczących wyceny poszczególnych aktywów, można zawczasu przygotować odpowiednie argumenty potwierdzające ich rzeczywistą wartość godziwą. Podstawowym mechanizmem pozwalającym na uniknięcie takiego zaskoczenia jest systematyczne przeprowadzanie testów na utratę wartości – najlepiej przynajmniej raz w roku, krótko przed rozpoczęciem badania przez biegłego rewidenta. Przedstawienie audytorowi dokumentu przygotowanego przez niezależnego doradcę, potwierdzającego sporządzenie takiego testu, w większości przypadków pozwoli na uzyskanie pozytywnej oceny sprawozdania oraz ograniczy ryzyko wprowadzenia istotnych wartościowo odpisów aktualizujących wycenę aktywów.
Potwierdzenie zdolności do generowania przepływów pieniężnych
Co więcej, poza spełnieniem wymagań sprawozdawczych, przeprowadzenie testu na utratę wartości pozwala również na ocenę czy poszczególne aktywa spełniają w wystarczającym stopniu swoją podstawową rolę. Każde aktywo wykorzystywane w działalności operacyjnej powinno przyczyniać się do generowania pozytywnych przepływów pieniężnych. Co do zasady, jeśli aktywo nie spełnia tego warunku, jego wartość nie powinna być wyższa niż cena możliwa do uzyskania w momencie likwidacji lub sprzedaży. Należy jednak pamiętać, że rozpatrywanie zdolności dochodowych poszczególnych aktywów indywidualnie, w niektórych przypadkach, może prowadzić do błędnych wniosków. Dlatego też często przeprowadza się testy na utratę wartości w odniesieniu do zbiorów aktywów, które łącznie określane są jako ośrodki generujące przepływy pieniężne (z ang. CGU – cash generating unit).
Pozaustawowe przesłanki testów na utratę wartości
Poza wymogami wynikającymi z Międzynarodowych Standardów Rachunkowości czy samej Ustawy o Rachunkowości, warto zwrócić uwagę również na inne przesłanki, które mogą uzasadniać nawet częstsze niż roczne weryfikowanie wartości poszczególnych aktywów. W praktyce rynkowej najczęściej wartość aktywów poddaje się badaniu w przypadku zaobserwowania takich czynników jak:
- utrata przydatności,
- trwały spadek notowań giełdowych spółki,
- uszkodzenia majątku,
- spadki cen rynkowych produkowanych dóbr,
- niższa wydajność produkcji,
- wzrost cen na rynku dostawców,
- restrukturyzacja dotychczasowej działalności,
- niekorzystne zmiany prawne, technologiczne, gospodarcze,
- zmiany założeń technologiczno – ekonomicznych.
W natłoku zadań związanych z zamykaniem roku obrotowego na pewno pojawią się liczne wątpliwości związane z wyceną wartości aktywów. Dlatego warto z wyprzedzeniem zadbać o sporządzenie testów na utratę wartości by spełnić wymagania wynikające z MSR 36.
