W naszym najnowszym artykule, eksperci Grant Thornton skupiają się na dziesięciu kluczowych aspektach, które przetoczą się w nadchodzącym roku przez krajobraz księgowości, wraz z wiatrem zmian. Od nowości w przepisach dotyczących badania sprawozdań finansowych, przez adaptację do systemu KSeF, aż po aktualizacje w zakresie podatków i akcyzy – te tematy stanowią istotne punkty orientacyjne dla każdego specjalisty w branży.
Zapraszamy do zapoznania się z naszym przewodnikiem, który ma na celu ułatwienie nawigacji po nadchodzących nowościach w regulacjach.
Spis treści
- Badanie sprawozdania finansowego za 2023 rok
- Obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych w KSeF
- Więcej obowiązków przy wypełnianiu JPK_V7 po wprowadzeniu obowiązkowego KSeF
- Niższa kwota limitu zobowiązująca do prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2024 roku
- Nowe limity dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w 2024 roku
- Wygaśnięcie decyzji o przyznanych ulgach w zapłacie podatku
- Wyższe kary porządkowe w postępowaniu podatkowym
- Obowiązek prowadzenia ewidencji płatności transgranicznych
- Obowiązek płacenia podatku minimalnego
- Zmiana wysokości stawek akcyzy na alkohole i wyroby tytoniowe
1. Badanie sprawozdania finansowego za 2023 rok
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, badaniu sprawozdania finansowego za 2023 rok podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe – kontynuujących działalność:
- banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych, oddziałów banków zagranicznych, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, głównych oddziałów i oddziałów zakładów ubezpieczeń, głównych oddziałów i oddziałów zakładów reasekuracji oraz oddziałów zagranicznych firm inwestycyjnych;
- spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;
- jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o świadczeniu usług finansowania społecznego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 2b ustawy o rachunkowości;
- jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
- krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego;
- spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji;
- pozostałych jednostek (przede wszystkim spółek z o.o., spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, cywilnych oraz przedsiębiorstw osób fizycznych), które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe (w odniesieniu do sprawozdań za 2023 r. uwzględnia się dane za 2022 r.), spełniły co najmniej dwa z poniższych warunków:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.
Jak wynika z tabeli nr 252/A/NBP/2022 z 30 grudnia 2022 r., średni kurs euro na koniec 2022 roku wynosił 4,6899 zł. Zatem równowartość w złotych określonych w ww. przepisie limitów wyrażonych w euro, przy zastosowaniu tego kursu, wynosi odpowiednio: 11.724.750 zł oraz 23.449.500 zł.
Obowiązkowemu badaniu podlegają także sprawozdania finansowe spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie, a także roczne sprawozdania finansowe jednostek sporządzone zgodnie z MSR (art. 64 ust. 3 ustawy o rachunkowości). To samo dotyczy rocznych połączonych sprawozdań finansowych funduszy inwestycyjnych z wydzielonymi subfunduszami oraz rocznych sprawozdań jednostkowych subfunduszy.
Sprawdź: e-Sprawozdania finansowe GT. Aplikacja do tworzenia sprawozdań finansowych online
2. Obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych w KSeF
Krajowy System e-Faktur działa już od początku 2022 r., ale udział w nim jest dobrowolny. Zasadniczo obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) wejdzie w życie dla większości podatników od 1 lipca 2024 roku. Obowiązek ten polegać będzie na konieczności wystawiania tzw. faktur ustrukturyzowanych, czyli faktur wystawionych przy użyciu KSeF, który jest systemem teleinformatycznym. System ten służy nie tylko wystawieniu faktur, ale dodatkowo umożliwia m.in. odbieranie faktur ustrukturyzowanych (czyli faktur w formie elektronicznego pliku XML) oraz ich przechowywanie, a także nadawanie, zmianę lub odbieranie uprawnień do korzystania z systemu.
W praktyce wystawienie faktury ustrukturyzowanej będzie polegało na wyemitowaniu jej np. za pośrednictwem dotychczasowego systemu księgowego i wysyłce do KSeF, analogicznie jak wysłanie pliku JPK. Faktura trafi do KSeF, gdzie nabywca za pośrednictwem systemu będzie mógł ją pobrać.
Ustawodawca nakłada obowiązek stosowania KSeF i e-faktur od 1 lipca 2024 roku dla wszystkich transakcji B2B, czyli dokonywanych między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą. Do końca 2024 roku z KSeF nie będą musieli korzystać podatnicy:
- zwolnieni z VAT,
- korzystający z kas rejestrujących do wystawiania faktur (od 2025 r. nie będzie można wystawiać faktur za pomocą kas rejestrujących) oraz
- wystawiający faktury uproszczone (paragony z NIP nabywcy do kwoty 450 zł).
Za nieprzestrzeganie przepisów od stycznia 2025 roku będą podatnikom grozić sankcje — aż do wysokości 100% kwoty podatku VAT należnego wynikającego z faktury albo 18,7% kwoty brutto wykazanej należności (w przypadku faktur dokumentujących czynności zwolnione z VAT).
Ustawodawca wskazuje na szereg korzyści wynikających z KSeF, m.in.:
- podatnik korzystający z KSeF, który wystąpi o zwrot podatku VAT naliczonego, otrzyma ten zwrot w skróconym terminie: 40 dni zamiast 60 dni;
- nie będzie musiał na żądanie organów podatkowych przesyłać struktury Jednolitego Pliku Kontrolnego dla Faktur (JPK_FA);
- nie będzie musiał wystawiać duplikatów faktur, ponieważ e-faktury w KSeF nie zgubią się, nie ulegną zniszczeniu, będą zawsze dostępne dla wystawcy i odbiorcy faktury.
Aby dołączyć do KSeF, konieczne jest posiadanie kwalifikowanego podpisu elektronicznego, kwalifikowanej pieczęci elektronicznej, podpisu zaufanego lub wygenerowanego przez Krajowy System e-Faktur tokenu (wówczas wejście do systemu KSeF odbywa się po raz pierwszy na stronie rządowej).
Przechowywanie dowodów w Krajowym Systemie e-Faktur
Jedną z funkcjonalności Krajowego Systemu e-Faktur jest przechowywanie faktur ustrukturyzowanych. Faktury ustrukturyzowane są przechowywane w Krajowym Systemie e-Faktur przez 10 lat, licząc od końca roku, w którym zostały wystawione. Po upływie 10-letniego okresu archiwizacji w KSeF, przedsiębiorca ma obowiązek przechowywać faktury ustrukturyzowane we własnym zakresie, czyli poza KSeF, do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, zachowując przy tym wymagania dotyczące przechowywania faktur elektronicznych (zgodnie z art. 112 i 112a ustawy o VAT). Standardowy czas, przez który należy przechowywać dokumenty księgowe wynosi 5 lat od końca roku, w którym doszło do złożenia zeznania podatkowego za dany rok, co oznacza, że 10-letni termin przechowywania dokumentów w KSeF w znakomitej większości przypadków całkowicie wyczerpuje ustawowy okres dotyczący archiwizacji faktur).
Czytaj więcej: Krajowy System e-Faktur (KSeF) – aspekty praktyczne
Ważny fragment
UWAGA! Warto zwrócić uwagę na niektóre dokumenty, na przykład dokumenty dotyczące środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych. Zgodnie z przepisami obowiązek przechowywania tego typu dokumentów wynosi 5 lat od końca roku, w którym doszło do zakończenia amortyzacji!
3. Więcej obowiązków przy wypełnianiu JPK_V7 po wprowadzeniu obowiązkowego KSeF
Od 1 lipca 2024 roku wypełniając JPK_V7, oprócz numeru faktury nadawanego w ramach jednej serii, trzeba będzie również wpisywać numer KSeF, który otrzymamy po wysłaniu faktury do systemu. Numer ten będzie wynikał z otrzymanego UPO, potwierdzającego przyjęcie faktury do KSeF. Podatnicy będą zobowiązani do wpisywania numeru zarówno w ewidencji sprzedaży, jak i w ewidencji zakupów.
Od 1 lipca 2024 r. zostaną także wprowadzone dodatkowe oznaczenia dla faktur wystawionych poza KSeF do wpisania do ewidencji sprzedaży i zakupu:
- OFF – ewidencjonując faktury wystawione w okresie trwania awarii KSeF, jak również w okresie trwania niedostępności tego systemu i braku możliwości wystawienia faktury ustrukturyzowanej z przyczyn leżących po stronie podatnika; oznaczenie to będzie wskazywało, że z uwagi na brak aktywności systemu faktura nie ma przydzielonego numeru identyfikującego KSeF i nie została przesłana do systemu; gdy faktura zostanie przesłana do KSeF po zakończeniu awarii lub niedostępności systemu, a przed wysłaniem JPK_V7, będziemy wpisywać numer KSeF, a nie oznaczenie OFF;
- BFK – ewidencjonując faktury elektroniczne i faktury w postaci papierowej wystawione bez użycia KSeF; oznacznik ten kierowany jest do przypadków braku obowiązkowego wystawiania faktur przy użyciu KSeF, np. dla konsumentów.
4. Niższa kwota limitu zobowiązująca do prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2024 roku
Do prowadzenia ksiąg rachunkowych są zobowiązane wybrane podmioty – wymienione poniżej, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro. Do tych podmiotów należą:
- osoby fizyczne,
- spółki cywilne osób fizycznych,
- spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku,
- spółki jawne osób fizycznych,
- spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. z 2021 r. poz. 170).
Kwotę 2.000.000 euro przelicza się na walutę polską wg średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski pierwszego roboczego dnia października roku poprzedzającego rok obrotowy. W celu ustalenia limitu przychodów zobowiązującego do prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2024 r. trzeba uwzględnić średni kurs euro ogłoszony przez NBP z 2 października 2023 roku. Kurs ten wynosi 4,6091 zł/euro (wg tabeli nr 190/A/NBP/2023). Oznacza to, że limit przychodów za 2023 r., decydujący o prowadzeniu ksiąg rachunkowych w 2024 r., wynosi: 9.218.200 zł (tj. 2.000.000 euro × 4,6091 zł/euro). Średni kurs NBP z pierwszego roboczego dnia października ubiegłego roku był niższy i wynosił 4,8272 zł (zgodnie z tabelą nr 191/A/NBP/2022 z 3 października 2022 r.). Sprawiło to, że limit na rok 2024 decydujący o prowadzeniu ksiąg rachunkowych jest niższy, niż ten obowiązujący poprzednio, o 436 200 zł.
5. Nowe limity dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w 2024 roku
W 2024 roku czekają na podatników nowe limity dające możliwość rozliczania się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Aby móc korzystać z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, podatnik w poprzednim roku podatkowym musiał uzyskać:
- przychody z samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej nieprzekraczające 2.000.000 euro;
- przychody wyłącznie z działalności realizowanej w formie spółki, przy czym łączne przychody wszystkich wspólników z tej działalności nie mogły przekroczyć 2.000.000 euro.
Kwoty wyrażone w euro przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy. Po przeliczeniu oznacza to, że w 2024 roku podatnicy, których przychody w roku 2023 nie przekroczyły 9.218.200 zł, będą uprawnieni do opłacania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. A przypadku, gdy ich przychody w 2023 roku nie przekroczyły 921.820 zł, będą mogli korzystać z kwartalnego rozliczenia ryczałtu. Dla porównania, w 2023 limit dla ryczałtu był wyższy i wynosił 9.654.400 zł, a prawo do kwartalnego rozliczenia ryczałtu przysługiwało tym, których przychody w 2022 roku nie przekroczyły 965.440 zł.
6. Wygaśnięcie decyzji o przyznanych ulgach w zapłacie podatku
Od 25 marca 2024 roku zajdą zmiany w kontekście wygaśnięcia decyzji o przyznanych ulgach w zapłacie podatku. Regulacja dotyczy podmiotów będących dłużnikami zobowiązanymi do zapłaty zaległych podatków, ale też innych zaległych niepodatkowych należności budżetowych. Nowo dodany art. 67da Ordynacji podatkowej zaostrza regulacje w zakresie utraty prawa do ulg w zapłacie podatku, za sprawą przeniesienia omawianej regulacji z art. 259 Ordynacji podatkowej, wskutek jego uchylenia. Uzasadniając to przeniesienie, ustawodawca stwierdził, że ma ono na celu wprowadzenie stosowania jednolitych zasad w zakresie skutków wygaśnięcia decyzji dotyczącej udzielenia ulgi w spłacie zobowiązań wobec wszystkich należności budżetowych. W treści przeniesionego przepisu doszło do istotnej zmiany. Na czym ona polega? Przed nowelizacją podatnik tracił prawo do ulgi w zapłacie podatku, o ile nie zapłacił trzech kolejnych rat. Po zmianie wystarczy niezapłacenie trzech rat w ogóle. Nie jest istotne, czy są to „kolejne” raty. Zmiana ma wyeliminować sytuacje, w których dochodziło do niezapłacenia wielu rat nienastępujących bezpośrednio po sobie.
Ważny fragment
UWAGA! W nowo dodanym art. 67da Ordynacji podatkowej wyraźnie wskazano, że przepis ten stosuje się również do spadkobierców podatnika lub płatnika oraz osób trzecich. Dotychczas nie było to literalnie zapisane w przepisach, a wynikało z praktyki organów podatkowych, co mogło powodować wątpliwości interpretacyjne.
7. Wyższe kary porządkowe w postępowaniu podatkowym
Wysokość maksymalnej kary porządkowej, jaka może zostać nałożona przez organ podatkowy, podlega w każdym roku podwyższeniu w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszych dwóch kwartałach danego roku, w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku. Jeżeli wskaźnik ten ma wartość ujemną, kwota nie ulega zmianie, stosownie do art. 262a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.
Od 1 stycznia 2024 roku maksymalna kara porządkowa, którą można nałożyć w postępowaniu podatkowym na stronę, pełnomocnika strony, świadka lub biegłego będzie wynosić 3700 zł. Kara została podwyższona w porównaniu z 2023 rokiem – wówczas wynosiła 3300 zł.
Karze podlegają podatnicy, którzy mimo prawidłowego wezwanie do dokonania określonej czynności ze strony organu podatkowego:
- nie stawią się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani, lub
- bezzasadnie odmówią lub nie dokonają w terminie wyznaczonym w wezwaniu złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin, przedłożenia tłumaczenia dokumentacji obcojęzycznej lub udziału w innej czynności, lub
- bezzasadnie odmówią okazania lub nie przedstawią w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach, lub
- bez zezwolenia tego organu opuszczą miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem.
8. Obowiązek prowadzenia ewidencji płatności transgranicznych
Dokładnie 1 stycznia 2024 roku wejdzie w życie ustawa z 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, która nakłada na banki oraz inne instytucje finansowe dodatkowe obowiązki w zakresie raportowania płatności transgranicznych. Nowe przepisy nałożą obowiązek na banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, instytucje kredytowe, instytucje płatnicze i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), w zakresie prowadzenia ewidencji płatności i płatności transgranicznych w przypadku świadczonych usług płatniczych, gdy podmioty te zrealizują więcej niż 25 płatności transgranicznych na rzecz tego samego adresata w ciągu kwartału. Ewidencja ta prowadzona będzie w postaci elektronicznej. Wprowadzone zmiany mają na celu zwalczanie oszustw podatkowych w sektorze e-commerce. Nie nakładają natomiast dodatkowych obowiązków na płatników, ani odbiorców płatności.
9. Obowiązek płacenia podatku minimalnego
Podatek minimalny został wprowadzony do ustawy CIT od 1 stycznia 2022 roku. Z uwagi na sytuację polityczno-gospodarczą ustawodawca zawiesił obowiązywanie nowych regulacji do 31 grudnia 2023 roku. Wyjątek dotyczy podatników, których ro podatkowy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Jeśli rok podatkowy rozpoczął się przed 1 stycznia 2024 r., a zakończy po 31 grudnia 2023 r., to stosowanie nowych przepisów będzie zawieszone jeszcze do zakończenia takiego roku podatkowego. Oznacza to, że od 2024 roku podatnicy będą musieli rozważyć konieczność podlegania pod opodatkowanie podatkiem minimalnym.
Podatkowi minimalnemu będą podlegać podatnicy CIT opodatkowani w Polsce od całości swoich dochodów oraz podatkowe grup kapitałowe, które poniosły stratę lub osiągnęły niski poziom dochodowości. Obowiązek zapłaty minimalnego podatku dochodowego występuje w odniesieniu do podatników CIT, którzy w roku podatkowym:
- ponieśli stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych (stratę z działalności operacyjnej) albo
- osiągnęli udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 2% (wskaźnik rentowności) – zgodnie z art. 24ca ust. 1 ustawy o CIT.
Ważny fragment
Nie wszyscy podatnicy CIT będą więc objęci podatkiem minimalnym. Takie opodatkowanie w zasadzie nie będzie dotyczyło podmiotów, które nie mają statusu spółki w rozumieniu ustawy o CIT i funkcjonują w oparciu o tzw. odrębne ustawy (np. spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia czy SPZOZ).
Zgodnie z art. 24ca ust. 1 ustawy o CIT, minimalny podatek wynosi 10% podstawy opodatkowania. Przy tym podstawa opodatkowania to suma m.in. 1,5% przychodów podatnika (innych niż z zysków kapitałowych) oraz przekraczających limit kosztów finansowania dłużnego i usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych. Jedną z możliwości jest wybranie uproszczonej kalkulacji podatku minimalnego, gdzie podstawą opodatkowania jest kwota odpowiadająca 3% wartości przychodów (innych niż z zysków kapitałowych) osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym. Zgodnie z art. 24ca ust. 3a ustawy o CIT, o wyborze tego sposobu ustalania podstawy opodatkowania podatnik informuje w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym dokonał takiego wyboru.
Minimalny podatek dochodowy będzie należało zapłacić do końca trzeciego miesiąca roku następnego. W praktyce, podatnicy zapłacą po raz pierwszy minimalny podatek dochodowy do końca marca 2025 r., rozliczając się z CIT za rok 2024.
10. Zmiana wysokości stawek akcyzy na alkohole i wyroby tytoniowe
Od 2022 roku obowiązuje harmonogram indeksacji stawek akcyzy na napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy oraz wyroby nowatorskie na lata 2023-2027, zgodnie z którym od 1 stycznia 2024 roku wzrośnie podatek akcyzowy na: alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie – o 5%, natomiast na papierosy, tytoń do palenia cygara, cygaretki oraz susz tytoniowy – stawka akcyzy wzrośnie o 10%.
Stawki w 2024 roku na napoje alkoholowe będą wynosić:
- na alkohol etylowy – 7.610,00 zł od 1 hektolitra alkoholu etylowego 100% vol. zawartego w gotowym wyrobie;
- na piwo – 10,40 zł od 1 hektolitra za każdy stopień Plato gotowego wyrobu;
- na wino – 211,00 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu;
- na napoje fermentowane – 211,00 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu;
- na wyroby pośrednie – 424,00 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu.
Stawki akcyzy na wyroby tytoniowe w 2024 roku wyniosą:
- na papierosy – 276,00 zł za każde 1.000 sztuk i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej;
- na tytoń do palenia – 188,51 zł za każdy kilogram i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej;
- na cygara i cygaretki – 524,00 zł za każdy kilogram.
Stawki akcyzy na papierosy i tytoń do palenia nieobjęte obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i nieoznaczone maksymalną ceną detaliczną, wyniosą:
- na papierosy – 457,84 zł za każde 1.000 sztuk
- oraz na tytoń do palenia – 305,23 zł za każdy kilogram.
Z kolei stawka akcyzy na susz tytoniowy w 2024 roku wyniesie 305,23 zł za każdy kilogram, a na susz tytoniowy nieoznaczony znakami akcyzy – 610,46 zł za każdy kilogram.
AUTORKA: Martyna Strug, Outsourcing finansowo-księgowy
