Najnowszy wyrok NSA, wydany już po opublikowaniu objaśnień podatkowych MF sygnalizuje możliwy zwrot ku podejściu, zgodnie z którym weryfikacja statusu rzeczywistego właściciela po stronie płatnika nie jest warunkiem zastosowania zwolnienia dywidendowego.
Niejednolita linia orzecznicza sądów administracyjnych.
W orzecznictwie sądów administracyjnych coraz wyraźniej zaznacza się pozytywne dla podatników stanowisko, zgodnie z którym przepisy art. 22 ust. 4-4d Ustawy CIT dotyczące zwolnienia dywidendowego nie przewidują warunku, aby odbiorca dywidendy był jej „rzeczywistym właścicielem”.
Sądy administracyjne podkreślają, że zwolnienie z art. 22 ust. 4 Ustawy CIT takiej przesłanki nie zawiera, a zatem nie wolno jej domniemywać ani rekonstruować w drodze analogii. Wskazują przy tym, że tam, gdzie ustawodawca chciał uzależnić preferencję od statusu „rzeczywistego właściciela”, uczynił to wprost — w art. 21 ust. 3 pkt 4 Ustawy CIT dotyczącym zwolnienia z podatku u źródła dla odsetek i należności licencyjnych.
Ważny fragment
Brak analogicznego zapisu przy dywidendach przesądza, że wymogu tego nie ma, a przeciwne rozumowanie miałoby charakter prawotwórczy i pozostawałoby w sprzeczności z założeniem o racjonalności ustawodawcy.
Pierwsza – widoczna m.in. w wyroku NSA z 6 maja 2025 r. (II FSK 1081/22) – akcentuje obowiązek płatnika by weryfikował, czy odbiorca dywidendy jest jej właścicielem w sensie ekonomicznym (beneficial owner).
Druga linia przyjmuje, że zwolnienie dywidendowe z art. 22 ust. 4- 4d CIT nie wymaga badania statusu „rzeczywistego właściciela”- przesłanka ta nie wynika z ustawy i nie może być domniemywana. Jest ona widoczna w styczniowych orzeczeniach NSA, m.in. z 9 stycznia 2025 r. (II FSK 563/22).
Konkludując, do momentu sierpniowego wyroku z 2025 r. współistniały dwie przeciwstawne linie orzecznicze w sprawie art. 22 ust. 4-4d CIT. Jedna wymagała weryfikacji statusu „rzeczywistego właściciela”, druga uznawała, że przepis takiego warunku nie przewiduje. Wyrok z sierpnia przesunął akcent w stronę podejścia korzystnego dla podatników, choć utrwalenie tej linii zależy od kolejnych rozstrzygnięć.
Czy sierpniowy wyrok NSA może okazać się przełomowym?
Sierpniowe orzeczenie zapadło po ogłoszeniu Objaśnień podatkowych Ministra Finansów. Jest to okoliczność korzystna dla podmiotów planujących wypłatę dywidendy, gdyż pomimo jednoznacznego wskazania w Objaśnieniach podatkowych obowiązku weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela na potrzeby zwolnienia dywidendowego, najnowsza linia orzecznicza NSA (w 2025 r.) prezentuje stanowisko przychylne płatnikom podatku u źródła.
Praktyka pokaże, czy kierunek ten zostanie utrzymany, a kolejne wyroki będą potwierdzać brak obowiązku badania rzeczywistego właściciela przy stosowaniu omawianego zwolnienia. Być może wyrok ten będzie przesłanką do zmiany treści Objaśnień podatkowych.
Podsumowanie
Korzystne orzecznictwo sądów administracyjnych w 2025 r. zwiększa szanse płatników i podatników na bezpieczne zastosowanie zwolnienia dywidendowego w podatku u źródła, nawet przy wątpliwościach co do statusu rzeczywistego właściciela.
Przed podjęciem decyzji o wypłacie dywidendy warto z wyprzedzeniem przeanalizować sytuację i przygotować strategię działania. W tym zakresie nasi eksperci pomogą ocenić ryzyka i wdrożyć odpowiednie rozwiązania.