Podstawowym celem postępowania karnego skarbowego jest wyrównanie uszczerbku finansowego Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innego uprawnionego podmiotu, spowodowanego czynem zabronionym, a więc przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym.
Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym orzekanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe należy do sądów powszechnym. Wyjątkiem od tej reguły jest postępowanie mandatowe, które kończy się nałożeniem na sprawcę wykroczenia skarbowego, przez upoważnionego funkcjonariusza finansowego organu postępowania przygotowawczego, grzywny w drodze mandatu karnego.
Orzekanie w sprawach o wykroczenia skarbowe następuje wyłącznie w postępowaniu:
- w przedmiocie udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności,
- nakazowym,
- uproszczonym,
- w stosunku do nieobecnych.
Orzekanie w sprawach o przestępstwa skarbowe następuje także w postępowaniu zwyczajnym (ww.), jeżeli prowadzone było śledztwo.
Organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe są:
- urząd skarbowy
- inspektor kontroli skarbowej
- urząd celny
– jako finansowy organ postępowania przygotowawczego,
- Straż Graniczna
- Policja
- Żandarmeria Wojskowa
– jako niefinansowy organ postępowania przygotowawczego,
a wyłącznie w zakresie przestępstw skarbowych także Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne (niefinansowy organ postępowania przygotowawczego).
W przypadkach ściśle określonych w kks organem nadzorującym postępowanie przygotowawcze jest prokurator, organem nadrzędnym nad finansowym organem postępowania przygotowawczego jest właściwa izba skarbowa, izba celna, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, a także minister właściwy do spraw finansów publicznych.
Stroną w postępowaniu:
o przestępstwo skarbowe jest:
- oskarżyciel publiczny (prokurator bądź upoważniony przedstawiciel urzędu skarbowego),
- oskarżony,
- podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej,
- interwenient.
o wykroczenie skarbowe jest:
- oskarżyciel publiczny,
- oskarżony,
- interwenient.
Podmiotem pociągniętym do odpowiedzialności posiłkowej jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, którą organ prowadzący postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe wezwał do udziału w tym charakterze.
Interwenientem jest podmiot, który nie będąc podejrzanym lub oskarżonym w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, zgłosił w tym postępowaniu roszczenie do przedmiotów podlegających przepadkowi.
W dalszej części Akademii omówimy przewidziane w kks m.in. procedury takie jak: postępowanie mandatowe, instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności oraz tryb postępowania w stosunku do nieobecnych.