Jak ważne jest prawidłowe ustalenie profilu funkcjonalnego w kontekście cen transferowych i jakie to może mieć konsekwencje dla przebiegu i wyników kontroli? Zapraszamy do lektury!
Znaczenie profili funkcjonalnych w kontekście kontroli cen transferowych
W celu ustalenia odpowiedniego poziomu cen transferowych, należy właściwie określić profil funkcjonalny podmiotów powiązanych uczestniczących we wzajemnych transakcjach. Dokładna analiza zaangażowania każdego podmiotu w transakcje grupowe stanowi fundament, na którym opiera się prawidłowe określenie wysokości jego wynagrodzenia.
Profil funkcjonalny określa się poprzez analizę roli pełnionej przez dany podmiot w transakcji. Klasyfikacji dokonuje się głównie ze względu na stopień ponoszonego ryzyka gospodarczego. Ponoszone ryzyko ma istotny wpływ na kształtowanie się wysokości wynagrodzeń poszczególnych podmiotów, bowiem im więcej wykonuje się funkcji, angażuje aktywów i im większe jest ponoszone ryzyko, tym wyższy jest poziom oczekiwanego wynagrodzenia (zysku) w długim okresie.
Rodzaj profilu funkcjonalnego podmiotów, określony na podstawie przeprowadzonej analizy funkcjonalnej, ma zatem kluczowe znaczenie dla oceny poprawności założeń dotyczących ustalenia i weryfikacji rynkowego charakteru rozliczeń stosowanych przez podmioty powiązane.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Charakterystyka profili funkcjonalnych
- Producenci
Producent prosty (usługa produkcyjna); Toll manufacturer – producent wykonujący usługę produkcyjną jest podmiotem o najprostszym profilu funkcjonalnym i najmniejszym zakresie odpowiedzialności. Typowy przetwórca realizuje jedynie usługę przerobu materiałów powierzonych mu przez zleceniodawcę, lecz nie posiada tytułu własności do powierzonych mu materiałów, nie ponosi zatem ryzyka utraty, uszkodzenia ani spadku wartości zapasów, jak również nie ponosi kosztów inwestycji w zapasy co korzystnie wpływa na jego płynność finansową. Przetwórca nie ponosi również ryzyka związanego z późniejszym zbyciem wytworzonych wyrobów na rynku.
Producent o ograniczonych funkcjach i ryzykach (producent kontraktowy), ang. Contract manufacturer – podmiot ten realizuje produkcję na zlecenie pryncypała, posiadając przy tym tytuł własności do materiałów i surowców. Pryncypał przeważnie jest zobowiązany do zakupu wszystkich produktów wytworzonych przez producenta kontraktowego i odpowiada za ich zbyt. Producent kontraktowy odpowiada przede wszystkim za organizację procesu produkcji, nie ma natomiast kluczowego wpływu na strategię operacyjną, ustalanie cen produktów dla klientów, kształtowanie relacji handlowych, działania marketingowo-sprzedażowe, a także działania badawczo rozwojowe, tj. zmiany obecnych produktów lub wprowadzenie na rynek nowych. W związku z tym nie ponosi pełnego ryzyka rynkowego i biznesowego. Istotne wartości niematerialne związane z produkcją, w tym technologia stosowana przy produkcji, nie są własnością producenta kontraktowego.
Producent o rozbudowanych funkcjach i ryzykach (producent pełny); ang; Fully fledged manufacturer – producent pełny co do zasady posiada najszerszą odpowiedzialność za istotne funkcje produkcyjne, w tym również za aktywność dystrybucyjną czy badawczo-rozwojową, ponosząc w związku z tym pełne ryzyko rynkowe i biznesowe. W pełni samodzielnie wykonuje wszystkie funkcje związane z wyprodukowaniem i późniejszą sprzedażą wyrobu do klienta końcowego. Może na własne ryzyko prowadzić lub zlecać innym podmiotom prace badawczo-rozwojowe, mające na celu tworzenie nowych i rozwój posiadanych aktywów niematerialnych.
- Dystrybutorzy
Agent (usługa agencyjna / pośrednictwo handlowe); ang. Agency services – prowadzenie działalności sprzedażowej jako agent wiąże się z realizacją funkcji oraz ponoszeniem ryzyk w najmniejszym zakresie, w porównaniu do powyżej opisanych typów działalności dystrybucyjnej. Agenci występują w roli pośredników odpowiedzialnych za doprowadzenie do transakcji sprzedaży z podmiotami działającymi na danym rynku i utrzymanie z nimi współpracy. Agenci nawiązują relacje z potencjalnym odbiorcą towarów i pośredniczą w zawarciu transakcji przez pryncypała z podmiotami niepowiązanymi.
Komisant (usługa komisyjna); ang. Commission services – prowadzenie działalności sprzedażowej jako komisant wiąże się z realizacją funkcji oraz ponoszeniem ryzyk w mniejszym zakresie, w porównaniu do powyżej opisanych typów dystrybutorów. Rola komisanta polega na pozyskiwaniu klientów, utrzymywaniu z nimi relacji, negocjowaniu warunków dostaw i reprezentacji, a w ramach tych działań angażowane są aktywa w postaci bazy klientów oraz wiedzy o rynku. Oznacza to, że komisant nie ma bezpośredniej styczności z towarem, a jedynie pośredniczy w sprzedaży towarów, działając we własnym imieniu, jednak na rachunek zleceniodawcy.
Dystrybutor o ograniczonych funkcjach i ryzykach; ang. Low-risk distributor – dystrybutor ten sprzedaje towary we własnym imieniu i na własny rachunek. Odpowiada za dystrybucję towarów na danym rynku zbytu, prowadząc działalność według strategii i planów określonych przez grupę podmiotów powiązanych, do której należy. Dystrybutorzy o ograniczonych funkcjach i ryzykach są zaangażowani w wykonawstwo decyzji strategicznych podejmowanych na poziomie centralnym.
Dystrybutor o rozbudowanych funkcjach i ryzykach (dystrybutor pełny); ang. Fully fledged distributor – dystrybutor pełny jest najbardziej zaawansowaną formą prowadzenia działalności dystrybucyjnej. Podmiot ten ponosi pełne ryzyko związane z budową sieci dystrybucyjnej i identyfikacją kanałów sprzedaży, strategią promocji i reklamy, doborem asortymentu towarów i ich magazynowaniem oraz ryzyko rynkowe. Dystrybutor pełny posiada również całkowitą kontrolę i ostateczną decyzyjność w zakresie wszystkich kluczowych procesów handlowych i marketingowych.
- Centralny przedsiębiorca
Centralny przedsiębiorca; ang. Enterpreneur – centralny przedsiębiorca to podmiot, który co do zasady zarządza łańcuchem dostaw w ramach grupy i koordynuje zachodzące w tym łańcuchu procesy. Jest odpowiedzialny za istotne decyzje biznesowe obejmujące wyznaczanie kierunków rozwoju, ustanowienie sieci dystrybucji, pozyskiwanie klientów, koordynację współpracy pomiędzy producentami i dystrybutorami, jak i zarządzanie łańcuchem dostaw obejmujących planowanie i przygotowanie produkcji czy logistyki.
Czytaj więcej w II części: Podważanie profilu funkcjonalnego: Jak uniknąć pułapek w kontrolach cen transferowych
Kształtowanie wyniku finansowego a profil funkcjonalny
Podział funkcjonalny podmiotów na potrzeby cen transferowych opiera się na zakresie pełnionych przez nie funkcji i ponoszonych ryzyk, co bezpośrednio wpływa na poziom ich rentowności. Producenci i dystrybutorzy o ograniczonych funkcjach oraz ryzykach są zazwyczaj wynagradzani według modelu koszt plus lub gwarantowanej marży operacyjnej, co zapewnia im stabilny, ale stosunkowo niewielki zysk. Mogą występować również modele, w których podmioty te posiadają dodatkowo rozwinięte niektóre funkcje, co powinno być wówczas odzwierciedlone w wyższym poziomie rentowności. Z kolei podmioty o rozbudowanych funkcjach i ryzykach, takie jak pełni producenci czy dystrybutorzy, działają samodzielnie, ponosząc większe ryzyko rynkowe, co oznacza zarówno większe potencjalne zyski, ale także możliwość ponoszenia strat.
Ważny fragment
Kluczowe dla prawidłowego określenia profilu funkcjonalnego danego podmiotu jest właściwe przypisanie ryzyk, ponieważ wpływa to na jego zdolność do generowania zysku oraz ocenę rynkowości uzyskiwanych wyników finansowych. W przypadku wystąpienia strat należy dokładnie przeanalizować, czy wynikają one z ryzyk przypisanych danej jednostce, czy też powinny zostać poniesione przez inny podmiot z grupy np. podmiot centralny.
Ostatecznie, efektywna alokacja funkcji i ryzyk w ramach grupy podmiotów powiązanych jest kluczowa dla odpowiedniej alokacji marży zysku w całym łańcuchu wartości dodanej.
Czytaj więcej: Kontrole cen transferowych w Polsce – kluczowe trendy
Podsumowanie i główne wnioski
Profile funkcjonalne podmiotów powiązanych są często kwestionowane, zwłaszcza gdy wyniki finansowe spółek nie są zgodne z oczekiwaniami wynikającymi z przypisanych im ról. Organy podatkowe szczególnie wnikliwie analizują profile funkcjonalne, ponieważ odgrywają one kluczową rolę w ustaleniu, czy wynagrodzenie odpowiada rzeczywistej funkcji pełnionej przez dany podmiot w grupie. Błędne przypisanie funkcji lub nieprawidłowe ustalenie profilu funkcjonalnego może prowadzić do zakwestionowania wysokości cen transferowych i w konsekwencji domiaru podatku oraz nałożenia kar finansowych. Ustalenie prawidłowego profilu funkcjonalnego często nie jest jednoznaczne i wymaga szczegółowej wiedzy i doświadczenia w zakresie cen transferowych. Doradcy Grant Thornton mogą pomóc przy ocenie profilu funkcjonalnego jak i wesprzeć w dyskusjach z organami podatkowymi.
AUTORKI: Joanna Długaj (Menedżer) i Dominika Trela (Menedżer), Ceny transferowe