Dotychczasowy przebieg procesu legislacyjnego kontrowersyjnego projektu ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi nie pozostawia złudzeń, że kary za dodatkowe usługi w obrocie produktami spożywczymi mogą stać się wkrótce faktem.
Przeciwko odrzuceniu projektu w pierwszym czytaniu głosowało 408 posłów, a sam projekt, z uwagi na ilość uwag go dotyczących, został skierowany do prac w podkomisji. Również w poprzedniej kadencji proponowano podobne rozwiązania, ale tym razem rząd wydaje się bardziej zdeterminowany do wprowadzenia ich w życie. Intensywne prace w sejmie trwają, a z uwagi na krótkie 6 miesięczne vacatio legis przedsiębiorcy z branży już zaczynają podejmować pierwsze kroki w celu przystosowania się do nowej rzeczywistości.
Nowe metody walki z półkowym
Zmienić ma się dotychczasowy sposób walki z czynami nieuczciwej konkurencji w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Oprócz istniejącego mechanizmu w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, proponowane jest wprowadzenie odrębnej ustawy w celu wyeliminowania „z łańcucha dostaw surowców rolnych i żywności stosowania nieuczciwych praktyk handlowych”. W związku z czym w projekcie ustawy zaprezentowano definicje nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej oraz przykładowy katalog czynów, które wypełniają znamiona nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej. Definicja ma charakter otwarty, a więc wszystko, co zostanie uznane przez Prezesa UOKiK za nieuczciwe wykorzystanie przewagi kontraktowej, może zostać zakazane i obłożone sankcją w wysokości do 3% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, nawet jeżeli działanie było nieumyślne. W uzasadnieniu projektu wyjaśnia się, że może chodzić m.in. o opłaty za powierzchnię ekspozycyjną i sprzedażową, opłaty za usługi reklamowe, opłaty za przeprowadzenie akcji okolicznościowej, opłaty za przekazywanie informacji o sprzedaży wyrobów w poszczególnych placówkach handlowych, opłaty z tytułu otwarcia nowej placówki nabywcy, opłaty za brak zwrotów produktów, opłaty za koszty utylizacji produktów, opłaty warunkowe lub bezwarunkowe, opłaty logistyczne, opłaty za elektroniczną wymianę dokumentów handlowych lub finansowych oraz upusty do publikowanych katalogów, upusty zakupowe czy upusty promocyjne. Rozwiązaniem mającym zagwarantować skuteczne wyeliminowanie nieuczciwych praktyk z rynku będzie ochrona zgłaszającego przedsiębiorcy przed identyfikacją przez kontrahenta. Oznacza to, że każdy przedsiębiorca, który podejrzewa, że wobec niego nieuczciwie stosowana jest przewaga kontraktowa, będzie mógł to zgłosić do Prezesa UOKiK, który prowadził będzie czynności z urzędu.
Jeżeli ustawa wejdzie w życie w proponowanym kształcie, może okazać się skutecznym narzędziem do walki z wszelkimi dodatkowymi opłatami wynikającymi z umów z dużymi sieciami handlowymi. Jednak Prezes UOKiK może nie mieć zbyt wiele okazji do korzystania z nowych mechanizmów, ponieważ przedsiębiorcy prawdopodobnie nie będą chcieli ponosić ryzyka związanego z ewentualnym postępowaniem i zdecydują się na zmianę dotychczasowych umów – odejście od dodatkowych opłat i przejście na tzw. rozliczenia net-net.
Niezależnie od końcowego kształtu ustawy, przedsiębiorcy najprawdopodobniej zdecydują się pozbyć ryzykownych rozliczeń jeszcze przed wejściem w życie nowych mechanizmów. Surowe sankcje i szerokie kompetencje urzędników mogą okazać się skutecznym narzędziem odstraszającym. Otwarte pozostaje pytanie, czy woluntaryzm urzędniczy i proponowane kary nie wyeliminują przy okazji możliwości negocjacyjnych polskich dostawców, na czym skorzystają duże sieci handlowe już na wstępie narzucając niekorzystne warunki handlowe.
AUTOR: Marcin Książek, Senior konsultant, Bieżące doradztwo podatkowe
