Sejm pracuje nad dwiema ustawami znacząco zmieniającymi zakres ochrony prawnej wynikającej z interpretacji indywidualnych prawa podatkowego. Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców zakłada możliwość powołania się na interpretacje wydane dla innych podatników. Poselski projekt ustawy o zmianach w PIT i CIT precyzuje natomiast zakres ochrony prawnej wynikającej z interpretacji już wydanych.
Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, znany szerzej jako „konstytucja dla biznesu”, zawiera wiele zmian istotnych dla przedsiębiorców. Do najciekawszych należy ochrona prawna działań podatnika w takim zakresie, w jakim zastosuje się do „utrwalonej praktyki interpretacyjnej ministra właściwego do spraw finansów publicznych”. Zastosowanie się do niej ma dawać ochronę taką, jak w przypadku otrzymania własnej interpretacji indywidualnej, a więc w zakresie wskazanym w art. 14k–14m Ordynacji podatkowej.
Zgodnie z projektem „utrwalona praktyka” ma oznaczać stanowisko fiskusa wyrażone w interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego „dominujące w wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym”. Aby działania podatników korzystały z ochrony, dana linia interpretacyjna Organów podatkowych musi dominować w trakcie okresu rozliczeniowego, w którym podatnik zastosował się do niej, jak i w okresie 12 miesięcy przed jego rozpoczęciem.
Niestabilna ochrona
„Utrwaloną praktykę” może jednak łatwo zmienić Minister Finansów. Zgodnie z projektem ochronę prawną ma dawać również zastosowanie się do wyjaśnień przepisów w zakresie podatków, dotyczące praktycznego ich stosowania tych przepisów (objaśnienia podatkowe).
Zgodnie z brzmieniem projektu mają one być wydawane przez Ministra Finansów i zamieszczane na stronie Ministerstwa Finansów, pod nazwą „Objaśnienia podatkowe” i z oznaczeniem daty ich zamieszczenia. Od tej daty to wyjaśnienia w nich zawarte stanowić mają „utrwaloną praktykę”. Zastosowanie się do linii interpretacyjnej wyrażonej w interpretacjach indywidualnych, nawet jednolitej, nie będzie więc dawać od tego dnia ochrony prawnej.
Mechanizmem równie łatwiej zmiany stanowiska Ministra pozostaną również interpretacje ogólne. Począwszy od dnia opublikowania również wyjaśnienia z nich wynikające stanowić będą „utrwaloną praktykę”.
Sprawdź Interpretacje indywidualne Grant Thornton
Praktyka pod znakiem zapytania
Stosowanie powyższych zmian może być utrudnione. Podatnicy nie dysponują bowiem niezawodnym mechanizmem zidentyfikowania co jest, a co nie, „dominującym” stanowiskiem fiskusa. Krajowa Informacja Podatkowa nie udziela odpowiedzi na pytania dotyczące interpretacji indywidualnych. Również zamieszczona na stronie Ministra Finansów wyszukiwarka takich aktów bywa zawodna.
Wielką niewiadomą pozostaje również zachowanie urzędników. Mogą bowiem postąpić podobnie jak w przypadku klauzuli rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika, o czym pisaliśmy w raporcie „Fiskus nigdy nie ma wątpliwości”, i argumentować, że nowe przepisy nie znajdują zastosowania np. z uwagi na inny stan faktyczny.
Brak ochrony przed klauzulą unikania opodatkowania
Zastosowanie się do „utrwalonej praktyki” nie zapewni ochrony prawnej również w przypadku wydania decyzji stwierdzającej, że zastosowanie znajduje art. 119a Ordynacji podatkowej, czyli tzw. klauzula obejścia prawa.
Również podatnicy posiadający wydane na własną rzecz interpretacje indywidualne z końcem roku mają w tym zakresie utracić wynikającą z nich ochronę. Art. 3 poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (nr druku 969) przewiduje bowiem, że w przypadku wydania decyzji o zastosowaniu klauzuli korzystna interpretacja indywidualna wydana przed wejściem w życie ustawy nie zapewnia ochrony prawnej „jeżeli korzyść podatkowa wynikająca ze stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem interpretacji indywidualnej została uzyskana od dnia 1 stycznia 2017 r.”.
Wejście w życie ww. przepisu jest wielce prawdopodobne. Ustawa bowiem została w ekspresowym trybie (mniej niż 2 tygodnie od skierowania projektu do I czytania) uchwalona przez Sejm i skierowana do Senatu. Tym samym interpretacje indywidualne wydane przed wejściem w życie przepisów wprowadzających klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania przestaną zapewniać ochronę prawną przed jej zastosowaniem.
Zakładając, że procedowane zmiany wejdą w życie w obecnym brzmieniu, od Nowego Roku podatnicy dokonujący czynności optymalizacyjnych powinni brać pod uwagę brak ochrony wynikającej z uprzednio otrzymanych korzystnych interpretacji indywidualnych. Druga z proponowanych zmian, niewątpliwie, ma w swoich założeniach poprawić sytuację podatników. Pytanie, czy tak będzie w praktyce.
