Dnia 29 kwietnia 2021 r. Ministerstwo Finansów opublikowało Objaśnienia podatkowe dotyczące rezydencji podatkowej (dalej: Objaśnienia). W praktyce Objaśnienia przedstawiają praktyczne wskazówki jak należy analizować sytuacje podatników, co w rezultacie pozwala na uniknięcie wątpliwości co do miejsca, w którym podatnik posiada centrum interesów życiowych.
Podsumowanie:
- Najnowsze objaśnienia Ministerstwa Finansów wyjaśniają proces ustalania rezydencji podatkowej w Polsce;
- Zgodnie z Objaśnieniami centrum interesów osobistych (tj. miejsce w którym znajduje się najbliższa rodzina) jest ważniejsze od centrum interesów gospodarczych (tj. miejsce w którym podatnik osiąga większość dochodów).
Obowiązek podatkowy
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych reguluje kwestię istnienia i zakresu obowiązku podatkowego. I tak, wczytują się w art. 3 ww. ustawy obowiązek podatkowy można podzielić na dwa rodzaje:
- Nieograniczony obowiązek podatkowy – całość dochodów uzyskanych przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu w Polsce;
- Ograniczony obowiązek podatkowy – tylko dochody uzyskane na terytorium Polski podlegają opodatkowaniu w Polsce.
Z nieograniczonym obowiązkiem podatkowym mamy do czynienia wówczas, gdy osoba fizyczna jest rezydentem podatkowym w Polsce. Natomiast, ograniczony obowiązek podatkowy powstaje w momencie posiadania statusu rezydenta podatkowego w innym kraju oraz osiągania dochodów na terytorium Polski.
Ustalanie rezydencji podatkowej
Ustalenie rezydencji podatkowej, tj. państwa, w którym osoba fizyczna podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, od dawna budziło wątpliwości podatników.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera definicję miejsca zamieszkania, która obejmuje dwa kryteria, które należy traktować w sposób rozłączny. Są to:
- pobyt na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym
- posiadanie na terytorium Polski ośrodka interesów życiowych rozumianego jako centrum interesów osobistych lub centrum interesów gospodarczych.
Spełnienie któregokolwiek z powyższych kryteriów skutkować ma ustaleniem rezydencji podatkowej w Polsce. W przypadku pobytu w Polsce poniżej 183 dni, konieczne jest zweryfikowanie, czy nie zostały spełnione kryteria z punktu 2.
W praktyce natomiast do określenia rezydencji podatkowej korzysta się z przepisów odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Centrum interesów życiowych
W Objaśnieniach Minister Finansów wskazał, że decydujące dla ustalenia rezydencji podatkowej jest „skoncentrowanie” interesów osobistych w Polsce. Należy przez to rozumieć istnienie więzi rodzinnych lub towarzyskich na terytorium Polski, a także podejmowanie tutaj aktywności społecznej, kulturalnej, sportowej, politycznej, itp.
Posiadanie centrum interesów ekonomicznych na terytorium Polski zostało w Objaśnieniach wskazane jako ostatnie kryterium. Powyższe w praktyce oznacza priorytetowe traktowanie miejsca w którym znajduje się centrum interesów osobistych podatnika.
Jak zostało bowiem wskazane w Objaśnieniach:
„W praktyce, czynnikiem najczęściej branym pod uwagę jest obecność w Polsce współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci. (…) Wyjazd do innego państwa wraz z całą rodziną w większości przypadków powodować będzie przeniesienie centrum interesów osobistych do tego państwa.”
Tym samym, fakt wyprowadzenia się z rodziną za granicę będzie powodował utratę rezydencji podatkowej w Polsce. Analogicznie w przypadku wykonywania pracy za granicą oraz pozostaniu rodziny podatnika w Polsce, rezydencja podatkowa podatnika cały czas znajdować się będzie w Polsce.
Warto zatem wskazać, że sama rejestracja działalności, bądź wykonywanie pracy poza granicami Polski, nie skutkuje zmianą rezydencji podatkowej.
Takie stanowisko wyrażał już wcześniej Dyrektor Krajowej Interpretacji Skarbowej, chociażby w interpretacji indywidualnej z dnia 8 grudnia 2016 r., sygn. 1462-IPPB4.4511.1195.2016.1.JM, w przychylił się do stanowiska wnioskodawcy, zgodnie z którym:
„ …od dnia wyjazdu z Polski najbliższej rodziny Wnioskodawcy i przeniesienia ośrodka interesów życiowych do Wielkiej Brytanii, Wnioskodawca spełnia przesłanki pozwalające uznać go za osobę posiadającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terenie Wielkiej Brytanii. W związku z powyższym (…) Wnioskodawca powinien podlegać na terenie Polski ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, zgodnie z art. 3 ust. 2a u.p.d.o.f. Od tej daty, Wnioskodawca podlega więc obowiązkowi podatkowemu w Polsce tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.”
Objaśnienia – przykład
W Objaśnieniach przedstawiono następujący przykład:
>> Pan Artur jest pracownikiem budowlanym mieszkającym na stałe z żoną i dziećmi w Szczecinie. Pan Artur pracuje na budowach w Niemczech. W trakcie pracy w Niemczech pan Artur mieszka w hotelu robotniczym wraz z innymi pracownikami. W Polsce pan Artur mieszka z rodziną, do której przyjeżdża w weekendy, na święta, na urlop oraz w trakcie dłuższych przerw w pracy. Czy pan Artur posiada centrum interesów osobistych w Polsce?
>> Tak. Pan Artur posiada ścisłe powiązania osobiste z Polską, gdyż tutaj cały rok mieszka jego żona oraz dzieci. Pomimo pracy w Niemczech, pan Artur regularnie wraca do swojego miejsca zamieszkania w Szczecinie w sposób, który wskazuje na utrzymanie istotnych powiązań osobistych z Polską.
Z powyższego przykładu jednoznacznie wynika, że najważniejsze są powiązania osobiste podatnika, natomiast centrum ekonomiczne stanowi kryterium wtórne.
W świetle powyższego, istotne jest aby każdorazowo przeanalizować sytuację podatnika, bowiem pomimo wykonywania w całości pracy za granicą może się okazać, że dana osoba zobowiązana jest do złożenia zeznania podatkowego w Polsce.
Podsumowując, najnowsze Objaśnienia potwierdzają dotychczasową praktykę organów podatkowych, zgodnie z którą w zakresie ustalania rezydencji podatkowej, to kryterium „centrum interesów życiowych” ma priorytetowe znaczenie. W przypadku osiągania zagranicznych dochodów istotne jest, aby we właściwy sposób określić rezydencję podatkową, ponieważ ma to kluczowe przełożenie na sposób opodatkowania dochodów osiąganych w różnych krajach.
AUTORZY: Łukasz Boszko, Senior Konsultant, Joanna Krajnik, Konsultant, Bieżące doradztwo podatkowe, Transgraniczne delegowanie pracowników
