Wraz z pojawieniem się nowych instrumentów dłużnych, finansowanie kapitału pracującego przestało być oczywistym zagadnieniem. Wielu przedsiębiorców zaledwie w ograniczony sposób wykorzystuje finansowanie zewnętrzne, ograniczając się do kredytu obrotowego. Tymczasem instrumenty finansowania krótkoterminowego pozwalają na poprawę wielu istotnych aspektów działalności przedsiębiorstwa.
Podsumowanie
- Odpowiednie ustrukturyzowanie faktoringu, wykorzystanie instrumentów finansowania handlu i wsparcie polityki zarzadzania zobowiązaniami przez instrumenty finansowe może przynieść firmie wymierne korzyści – od transferu ryzyka wypłacalności kontrahenta, zmniejszenia długu bilansowego do przyspieszenia cyklu obiegu gotówki i poprawy warunków płatności u kontrahentów.
- Wybór optymalnego rodzaju finansowania nie jest sprawą prostą i wymaga głębszych analiz z uwagi na szeroki wybór samych instrumentów, jak i na ich wariantowość.
Świadomość finansowego wymiaru składników kapitału
Aby optymalnie finansować kapitał pracujący musimy uświadomić sobie, że finansowanie zewnętrzne pozwala wydatnie przyspieszyć wzrost przedsiębiorstwa. Dalej, musimy poznać finansowy wymiar składników kapitału pracującego, jak należności, zapasy, zobowiązania oraz finansowy aspekt naszych relacji z dostawcami i odbiorcami, który to trywialnie można skwitować do przysłowia „czas to pieniądz”. Wiedza ta pozwoli na skonstruowanie optymalnej struktury instrumentów finansowych i odniesienie następnie szeregu korzyści przez naszą firmę.
Należności
Należności to nasza gotówka odroczona w czasie. Oczywiście, im więcej mamy należności, tym więcej gotówki jest w nich „zamrożone”. Najpowszechniejszy sposób na „rozmrożenie” owej gotówki to faktoring.
Dawniej faktoring postrzegany jako drogie narzędzie przyspieszenia obrotu gotówki, dzisiaj jest coraz powszechniej wykorzystywany do:
- przyspieszenia cyklu obrotu gotówki w przedsiębiorstwie,
- poprawienia dyscypliny płatniczej naszych klientów,
- wytransferowania ryzyka płatności kontrahentów,
- zmniejszenia długu bilansowego przedsiębiorstwa.
Funkcja transferu ryzyka jest często niedostrzegana, dlatego warto o niej powiedzieć kilka słów. Transfer ryzyka następuje, gdy podmiot (faktor) kupujący od naszej firmy należność handlową, zdejmie z naszej firmy również ryzyko zapłaty w ramach faktoringu pełnego (bez regresu). Faktoring z regresem nie zapewnia nam pozbycia się ryzyka w transakcjach handlowych, ponieważ faktor wróci do naszej firmy z żądaniem regresu, tj. zwrotu wypłaconej ceny za finansowanie należności, gdy nie uzyska spłaty od dłużnika.
Wykluczenie regresu z naszej transakcji faktoringowej ma jeszcze jedno bardzo ważne znaczenie – należności zdyskontowane w postaci faktoringu bez regresu „znikają” z bilansu i pojawiają się jako gotówka. Natomiast należności w faktoringu z regresem doliczane są do długu przedsiębiorstwa, w myśl zasady, że prawo regresu może spowodować konieczność zwrotu środków pieniężnych, a więc zdyskontowana należność nabiera charakteru długu.
Faktoring z regresem obciąża więc dźwignię finansową pogarszając wskaźnik (kowenant) „dług netto do EBITDA”, który powszechnie stosują banki w swojej ocenie zdolności kredytowej firm. Faktoring pełny (bez regresu) nie obciąża dźwigni finansowej.
Dlatego też warto zastosować faktoring bez regresu w miejsce (chociażby części) kredytu obrotowego. W ten sposób zdolność do dalszego zadłużania firmy zostanie zachowana dla celów np. finansowania inwestycji bądź strategicznej akwizycji.
Finansowanie należności firmy przybiera też pokrewną postać finansowania wprost naszych odbiorców (np. dystrybutorów), gdzie bank finansuje z reguły mniejsze podmioty, które dzięki temu mogą zakupić towary od naszej firmy celem dystrybucji. Innym jeszcze sposobem jest przewidzenie w strukturze faktoringu możliwości wydłużenia terminu płatności dla odbiorców (tzw. wydłużony okres finansowania).
Sprawdź Debt advisory – doradztwo w pozyskaniu, strukturyzacji i optymalizacji finansowania Grant Thornton
Zapasy jako zabezpieczenie linii kredytowych
Zapasy nie są samoistnie podstawą finansowania, poza commodities (paliwa, zboża). Dlatego ich rotacja powinna być jak najkrótsza. Ale zapasy mogą służyć jako zabezpieczenie linii kredytowych. Banki mają jednak świadomość, że upłynnienie takiego zabezpieczenia w momencie defaulutu kredytobiorcy może być trudne i czasochłonne. Dlatego w oczach banków realna wartość takiego zabezpieczenia szacowana jest zaledwie na 20-40% rynkowej wartości zapasów.
Finansowanie zobowiązań przedsiębiorstwa
Najkorzystniejszą formą kredytowania dla biznesu jest oczywiście kredyt kupiecki, gdzie firma korzysta z możliwie długiego terminu płatności od swoich dostawców. Oprócz próby negocjacji długiego terminu płatności (co jest ograniczane prawnie) firma może rozważyć tzw. faktoring odwrotny, czyli finansowanie faktur, które sama ma zapłacić, przez bank. Finansowanie takie pozwala uzgodnić dodatkowe wydłużenie terminu płatności faktury dla naszej firmy, a z kolei dostawcom pozwala na zdyskontowanie ich należności od naszej firmy.
Finansowanie zobowiązań może również przybrać formę programu finansowania dostawców w czystej postaci (supplier finance). Polega to na tym, że firma uzgadnia z bankiem, aby jej dostawcy mieli prawo do otrzymania zapłaty wcześniej, niż to wynika z terminu płatności faktury, jeżeli tylko skorzystają z opcji dyskonta oferowanej przez bank. Koszty dyskonta pokrywa zwykle dostawca, otrzymując kwotę faktury pomniejszoną o odsetki dyskontowe. Wysokość odsetek oparta jest o standing finansowy (zdolność kredytową) firmy. Dostawcy odnoszą korzyść z tego, że otrzymują finansowanie na limicie (i na ryzyku) naszej firmy i nie muszą angażować własnych linii kredytowych, a często też otrzymują je po niższej cenie, niż ich własny koszt finansowania. Korzyścią dla naszej firmy jest możliwość negocjowania ceny, skonta bądź innych parametrów i poprawienie relacji z dostawcami.
Instrumenty finansowania handlu
Finansować można również wprost zakupy surowców czy towarów, za pośrednictwem instrumentów finansowania handlu, jak akredytywy i inkasa. Akredytywy są wykorzystywane nie tylko jako sposób rozliczenia z dostawcą, ale instrument finansowania handlu z Dalekim Wschodem. Szczególne cechy akredytywy to jej „przenaszalność” (zbywalność) i możliwość dokonania dyskonta przez jej beneficjenta.
Cash pooling
Wreszcie, dla grup kapitałowych, w których jedne podmioty mają nadwyżki, a inne niedobory środków finansowych, korzystnym rozwiązaniem może okazać się cash pooling. Służyć on powinien do zarządzania gotówką w obrębie grupy spółek, którego elementem będzie krótkoterminowe wyrównywanie nadwyżek i niedoborów. W przypadku strukturalnie występujących różnic w generowaniu gotówki przez poszczególnych członków grupy, bezpieczniejszym instrumentem będą pożyczki wewnątrzgrupowe, a także sprzedaż w obrębie grupy aktywów finansowych lub trwałych.
Przedstawiony katalog dostępnych możliwości finansowania kapitału pracującego firmy jako alternatywy dla kredytu obrotowego nie jest oczywiście zamknięty. W zależności od specyfiki biznesu, branży w jakiej działa spółka lub jej otoczenia biznesowego, jedne rozwiązania będą bardziej korzystne od innych, albo też trzeba będzie opracować rozwiązanie „szyte na miarę”. W każdym z reguły przypadku budowa struktury bardziej złożonej, niż tylko kredyt obrotowy, będzie dla firmy korzystniejsza.
WSPÓŁAUTOR: Filip Szewczyk
