Ograniczenia eksportowe i importowe w zakresie handlu z Rosją i Białorusią
Unijne przepisy sankcyjne przewidują znaczące ograniczenia w handlu z podmiotami z Rosji i Białorusi, wynikające z ustanowionych zakazów eksportowych i importowych, dotyczących wskazanych przez prawodawcę unijnego towarów i technologii.
Początkowo, ograniczenia w handlu z Rosją i Białorusią dotyczyły towarów i technologii podwójnego zastosowania, czyli takich, które oprócz swojego cywilnego przeznaczenia, mogą znaleźć zastosowanie również w celach militarnych – jako broń bądź dla rozwoju, konstrukcji czy produkcji amunicji lub broni.
Po agresji rosyjskiej na Ukrainę, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r., katalog towarów objętych zakazem dostarczania na terytorium Federacji Rosyjskiej i Białorusi uległ znaczącemu rozszerzeniu, poprzez następujące po sobie nowelizacje Rozporządzenia 833/2014 i Rozporządzenia 765/2014 dodające, w postaci załączników do rozporządzeń, kolejne towary i technologie, które zdaniem prawodawcy unijnego mogłyby przyczynić się do wzmocnienia potencjału militarnego i technologicznego Rosji i Białorusi lub rozwoju sektora obrony i bezpieczeństwa tych państw.
Z perspektywy przedsiębiorców utrzymujących relacje handlowe z partnerami biznesowymi z Rosji i Białorusi, istotne znaczenie mają również zakazy importowe, które wprowadzone zostały z uwagi na fakt uznania przez prawodawcę unijnego, że niektóre z towarów zapewniają Rosji i Białorusi znaczące wpływy budżetowe, pozwalające na finansowanie działań wojennych.
Konsekwencje naruszenia sankcji w zakresie obrotu towarami i technologiami
Unijne akty prawne w zakresie kar za naruszenie sankcji odsyłają do ustawodawstw krajowych. Polska ustawa sankcyjna z kwietnia 2022 r. przewiduje m. in. możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej na czas nie krótszy od lat 3 osób odpowiedzialnych za naruszenie określonych przepisami unijnymi ograniczeń eksportowych i importowych w zakresie handlu z podmiotami z Rosji i z Białorusi.
Co ciekawe, naruszenie niektórych z unijnych zakazów wciąż nie wiąże się z żadną karą. Wynika to z przyjętej przez polskiego prawodawcę w ustawie sankcyjnej technice legislacyjnej, polegającej na wskazaniu konkretnych przepisów unijnych aktów prawnych, których naruszenie skutkować ma możliwością pociągnięcia do odpowiedzialności karnej bądź finansowej. Z uwagi na brak bieżących aktualizacji polskiej ustawy sankcyjnej (tj. aktualizacji dokonywanych wraz z kolejnymi unijnymi pakietami sankcyjnymi), naruszenie unijnych przepisów sankcyjnych wprowadzonych po 16 kwietnia 2022 r. w polskim porządku prawnym pozostaje bez bezpośredniej sankcji (finansowej bądź karnej).
Więcej na ten temat znajdziesz w artykule „Jakie konsekwencje grożą za naruszenie sankcji na Rosję?”
Działania organów ścigania w zakresie łamania ograniczeń eksportowych i importowych
Ważny fragment
Praktyka pokazuje, że polskie organy ścigania na szeroką skalę podejmują działania zmierzające do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób łamiących sankcje nałożone na Rosję i Białoruś w zakresie obrotu towarami i technologiami. Jak wynika ze statystyk udostępnionych przez Prokuraturę Krajową, od dnia 16 kwietnia 2022 r. do dnia 8 sierpnia 2023 r. wszczęto aż 135 postępowań przygotowawczych we wspomnianych sprawach.
Interesujące jest jednak, że na dzień 8 sierpnia 2023 r. żadne z toczących się postępowań przygotowawczych nie zakończyło się jeszcze skierowaniem do sądu aktu oskarżenia. Fakt ten wynikać może ze skomplikowanego charakteru śledztw dotyczących złamania sankcji, wymagających dokładnego ustalenia sprawców naruszenia przepisów, wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, jak również zebrania niezbędnych dowodów na potrzeby postępowania sądowego.
Działania podejmowane przez właściwe jednostki prokuratury pokazują, że naruszenie sankcji na Rosję i Białoruś w zakresie obrotu towarami i technologiami może skutkować odpowiedzialnością karną. Mając to na uwadze, przedsiębiorcy prowadzący swoją działalność na rynkach wschodnich powinni dokonać weryfikacji dokonywanych transakcji pod kątem ich zgodności z unijnymi aktami prawnymi, a także na bieżąco monitorować zmiany stanu prawnego w zakresie regulacji sankcyjnych.
JAK MOŻEMY POMÓC?
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton zapewnia kompleksowe wsparcie w weryfikacji towarów i technologii, stanowiących przedmiot transakcji z podmiotami rosyjskimi i białoruskimi w kontekście możliwości objęcia ich ograniczeniami sankcyjnymi, jak również we wdrożeniu procedur, mających na celu ograniczenie ryzyka prawnego związanego z naruszeniem sankcji.
Czytaj więcej o sankcjach na Rosję i Białoruś:
- Jak sankcje na Rosję wpłyną na firmy w Polsce?
- Jak uniknąć wpisania na listę sankcyjną?
- Lista sankcyjna, czy możesz na nią trafić? [ANKIETA]
- Nowy pakiet sankcji unijnych – zakaz świadczenia na rzecz Rosji wskazanych usług, w tym księgowych, rachunkowych i audytowych
- Co przyniósł siódmy pakiet sankcji unijnych?
- Co przyniósł ósmy pakiet sankcji na Rosję?
- Co przyniósł dziewiąty pakiet sankcji na Rosję?
- 11 pakiet sankcji na Rosję – o czym muszą pamiętać przedsiębiorcy?
- Kiedy można dokonać płatności na rzecz podmiotu objętego sankcjami?
