Ministerstwo Finansów w opublikowanym 3 marca 2022 r. komunikacie wyjaśniło zasady preferencji podatkowych związanych z niesieniem pomocy Ukrainie, wskazując również w którym kierunku pójdą planowane zmiany podatkowe. Wśród ogłoszonych rozwiązań nie znajdziemy jednak ułatwień dla przedsiębiorców, którzy świadczą pomoc bezpośrednią potrzebującym obywatelom Ukrainy.
Główne tezy wynikające z komunikatu MF:
- Polacy, którzy pomagają mogą jednocześnie zmniejszać swoje podatki.
- Do obowiązujących już dziś preferencji dla darowizn przekazywanych za pośrednictwem organizacji pozarządowych, czy dla honorowych dawców krwi, wkrótce dojdą nowe.
- Wśród nich są m.in. podatkowe koszty dla firm, które świadczą pomoc za pośrednictwem szerokiego spektrum organizacji.
- Przepisy będą korzystniejsze dla obdarowanych, gdyż otrzymywana przez nich pomoc będzie zarówno bez PIT, jak i bez podatku od spadków i darowizn.
- Ministerstwo Finansów pracuje też nad kolejnymi rozwiązaniami.
Jak wskazuje MF, osoby poszkodowane w wyniku zbrojnej agresji na Ukrainę, które przybywają z terytorium tego kraju do Polski, otrzymują wsparcie materialne od wielu podmiotów: wolontariuszy będących osobami fizycznymi, fundacji, stowarzyszeń, Organizacji Pożytku Publicznego (OPP) i innych organizacji społecznych, a także od osób prawnych.
Darowizny na rzecz NGO
W komunikacie Ministerstwo przypomniało, że aktualnie obowiązujące przepisy pozwalają na odliczenie od podatku określonych darowizn przekazywanych zarówno w formie pieniężnej, jak i rzeczowej. Dotyczy to m.in. darowizn przekazywanych na działalność pożytku publicznego, którą prowadzą organizacje pozarządowe (NGO), czyli Organizacje Pożytku Publicznego (OPP), jak również inne fundacje i stowarzyszenia, działające na terenie UE i EOG.
Przekazaną im wartość darowizny odlicza się od podstawy opodatkowania, którą jest kwota dochodu. W przypadku osób fizycznych (PIT) odliczenie może wynieść maksymalnie do 6 proc. dochodu, a w przypadku firm (CIT) – do 10 proc. dochodu.
Właśnie z tych preferencji mogą skorzystać osoby i firmy, które pomagają Ukrainie, muszą jednak udokumentować fakt przekazania darowizny. W przypadku darowizny pieniężnej poprzez dowód wpłaty na rachunek bankowy, a w przypadku darowizny rzeczowej – dokumentem wskazującym dane darczyńcy i wartość darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
W chwili obecnej nie ma jednak możliwości skorzystania z tej preferencji podatkowej na etapie kalkulacji zaliczek na podatek dochodowy. Odliczenia w wysokości 100% wartości darowizny będzie można dokonać w zeznaniu rocznym za 2022 r.
Jednocześnie MF wyjaśniło, że obdarowany przez organizację pozarządową obywatel Ukrainy nie musi płacić PIT. Korzystanie z pomocy humanitarnej organizacji pozarządowych nie generuje bowiem obowiązku podatkowego w tym podatku.
Czytaj więcej: Pomoc dla obywateli Ukrainy a podatek dochodowy i VAT
Obywatel Ukrainy nie zapłaci podatku od darowizny
Ministerstwo podało również, że trwają prace, które pozwolą ukraińskim obywatelom, przybywającym na terytorium Polski z Ukrainy, nie płacić podatku od spadków i darowizn. Zwolnienie z tego podatku dla nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy własności rzeczy lub praw majątkowych ma zostać wprowadzone od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r.
W obecnym systemie podatkowym osoby otrzymujące darowizny nie płacą podatku o ile wartość świadczenia (pieniężnego lub rzeczowego) nie przekracza 4 902 zł w ciągu 5 lat. W przypadku czteroosobowej rodziny jest to kwota 19 608 zł (po 4 902 zł na każdą osobę).
W naszej ocenie darowizna na rzecz obywateli Ukrainy przekazana za granicą w ogóle nie podlega pod ustawę o spadkach i darowiznach.
Zgodnie z art. 2 ustawy o spadkach i darowiznach nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili (…) zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Preferencje dla firm, ale nie jeśli świadczą pomoc bezpośrednią
W Ministerstwie trwają także prace nad rozwiązaniami umożliwiającym zaliczenie do kosztów podatkowych – zarówno w PIT, jak i CIT – wydatków na wytworzenie lub ceny nabycia rzeczy i praw będących przedmiotem darowizny w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy przekazywane:
- organizacjom pozarządowym (również z Ukrainy),
- jednostkom samorządu terytorialnego,
- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
- podmiotom wykonującym działalność leczniczą oraz z zakresu ratownictwa medycznego na terytorium Polski i Ukrainy.
Resort wyjaśnił, że kosztem uzyskania przychodów będą również koszty poniesione z tytułu nieodpłatnych świadczeń, a więc np. darmowej pomocy medycznej na rzecz organizacji pozarządowych. Skorzystają na tym przedsiębiorcy (lekarze, weterynarze), którzy w ramach swojej działalności chcą pomagać i oferować swoje usługi za darmo obywatelom Ukrainy.
Jednocześnie widać, że Ministerstwo Finansów nie dąży do wprowadzenia ułatwień w przypadku świadczenia pomocy bezpośredniej przez polskie firmy na rzecz potrzebujących, a szkoda, bo aktualnie bardzo wiele działań jest realizowanych przez przedsiębiorców właśnie w ten sposób. Czasem są to działania skierowane do pracowników i rodzin ukraińskich kontrahentów, dostawców, podmiotów powiązanych. Czytelne zasady, które koszty mogłyby w takim przypadku być uznane za koszty uzyskania przychodów byłyby niezmiennie pomocne.
Ważny fragment
Organizacje pomocowe ponoszą też koszty własne, które niestety uszczuplają wartość pomocy, a cały proces pośrednictwa wydłuża czas, w którym pomoc trafi do potrzebujących.
Darmowe mieszkanie dla obywatela Ukrainy bez PIT
Resort finansów zapowiedział również zwolnienia z podatku PIT wszelkich świadczeń uzyskiwanych przez ukraińskich obywateli, przybywających na terytorium Polski z Ukrainy, od osób fizycznych i firm. Chodzi o podatek, do zapłaty którego, zobowiązana jest osoba otrzymująca takie świadczenie. Taką nieopodatkowaną pomocą może być np. udostępnienie lokalu mieszkalnego, zapewnienie żywności, sfinansowanie leczenia, czy też opłacenie nauki i kursów pozwalających na zmianę kwalifikacji zawodowych.
Obecnie podatkiem PIT nie jest objęta pomoc otrzymana za pośrednictwem NGO, ale należy go uregulować, gdy wsparcie pochodzi bezpośrednio od osoby fizycznej czy przedsiębiorcy.
W przypadku gdy pracownicy polskich spółek przyjmują pod swój dach Ukraińców, udostępniają im mieszkania, ponoszą koszty wyżywienia czy utrzymania widzimy szansę na zastosowanie art. 21 ust 1 pkt 26 lit b).
Przypominamy, że w art. 21 ust 1 pkt 26 ustawy PIT prawodawca przewiduje, że wolne od podatku są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:
- z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra – niezależnie od ich wysokości,
- z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6000 zł; (10 000 zł w czasie pandemii)
A mianowicie, jeśli na wniosek pracownika przedsiębiorca ze swoich własnych środków obrotowych przyzna pomoc finansową takiemu pracownikowi – można ją potraktować jako zapomogę losową, która polega zwolnieniu z opodatkowania u pracownika do kwoty 10 000 zł (wartość ta wynika z art. 52l ustawy PIT i obowiązuje w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19).
Ponieważ zapomoga nie jest darowizną i dotyczy wsparcia dla pracownika – może być również kosztem uzyskania przychodów.
Ważny fragment
Jednocześnie zwracamy uwagę, że niektóre samorządy lokalne planują zwolnienie od podatku z nieruchomości w przypadku udostępnienia tych nieruchomości uchodźcom z Ukrainy.
Link do pełnej treści komunikatu MF: Pomoc Ukrainie z preferencjami podatkowymi
Jednocześnie przypominamy, że Ministerstwo wydało również inne komunikaty dotyczące pomocy z Ukrainą:
- Zasady wysyłki pomocy humanitarnej na Ukrainę
- Pomoc humanitarna dla obywateli z Ukrainy – zasady zwolnienia z cła i VAT towarów przewożonych do Polski spoza UE
Czytaj więcej o prawnych rozwiązaniach dotyczących pomocy obywatelom Ukrainy
- Jak zatrudnić obywatela Ukrainy krok po kroku? INSTRUKCJA
- Jak zalegalizować pobyt czasowy członków rodzin obywateli Ukrainy?
- Projekt specustawy: praca dla uchodźców z Ukrainy dzięki pieczątce w paszporcie?
- Pomoc Ukrainie a podatek PIT, CIT i dochodowy
- Pomoc dla obywateli Ukrainy a podatek dochodowy i VAT
- Czy obywatel Ukrainy może założyć działalność gospodarczą w Polsce?
- Jak obywatel Ukrainy może założyć jednoosobową działalność gospodarczą w Polsce?
- Specustawa: legalizacja pobytu i pracy uchodźców z Ukrainy
- Darowizny na rzecz Ukrainy bez podatku w spółkach ryczałtowych
