Postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa czy celno-skarbowa są szczególnymi rodzajami postępowań administracyjnych, w których podatnik-przedsiębiorca jest podmiotem sprawdzanym przez organ administracji. Fakt, że organ jest gospodarzem postępowania podatkowego czy kontroli nie oznacza jednak, że podatnikowi nie zostały przyznane żadne prawa czy kompetencje. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej prawom, jakie przysługują kontrolowanym podatnikom.
Podsumowanie:
- Katalog praw przysługujących podatnikowi, wobec którego prowadzone jest postępowanie podatkowe czy kontrola podatkowa bądź celno-skarbowa jest szeroki.
- Warto, aby podatnicy pamiętali o wszystkich przysługujących im prawach i korzystali z nich w praktyce.
W ramach postępowania podatkowego, kontroli podatkowej czy celno-skarbowej to prowadzący te czynności organ podatkowy jest podmiotem dominującym. Podatnik, wobec którego jest prowadzone postępowanie podatkowe czy kontrola jest co do zasady zobowiązany do współpracy z organem
Ważny fragment
Nie należy jednak zapominać, że podatnikom przysługują również określone prawa. Znajomość tych praw i możliwości jest bardzo istotna – dzięki nim podatnik ma bowiem realny wpływ na przebieg postępowania.
Żaden akt prawny nie zawiera listy praw przysługujących kontrolowanemu – katalog praw wynika z różnych przepisów i ustaw, m.in. z działu IV rozdziału I Ordynacji podatkowej regulującego zasady prowadzenia postępowania podatkowego, który w określonym zakresie ma zastosowanie także w kontroli celno-skarbowej. Poniżej zaprezentuję kilka najistotniejszych – w mojej ocenie – praw przysługujących podatnikowi.
Nasz ekspert Elżbieta Ślusarczyk jest do Twojej dyspozycji.
Prawo do żądania przeprowadzenia dowodu
W mojej ocenie jednym z najważniejszych praw kontrolowanego jest prawo do żądania od organu podatkowego przeprowadzenia określonych dowodów. Podatnik najlepiej wie, jak wyglądały sytuacje czy transakcje, które są analizowane podczas kontroli. Chcąc pokazać organowi swój punkt widzenia i udowodnić określone okoliczności, podatnik może żądać przeprowadzenia dowodu z określonych dokumentów, przesłuchania świadka czy opinii biegłych.
Ważny fragment
Z naszego doświadczenia wynika, że niejednokrotnie przesłuchanie świadka wskazanego przez podatnika zupełnie zmieniało podejście organu – dzięki tego rodzaju dowodom kontrolujący zyskują nową perspektywę, mogą w pełniejszy sposób zrozumieć pewne mechanizmy czy sytuacje, co z kolei może przekładać się na korzystne rozstrzygnięcie. Dlatego też warto korzystać z tego prawa.
Prawo kontrolowanego podatnika do odwołania się
Prawo kontrolowanego do odwołania się od postanowień wydawanych w trakcie postępowania, jak również od decyzji kończącej postępowanie jest jednym z fundamentalnych praw podatnika. Zakwestionowanie rozstrzygnięcia wydanego przez organ I instancji inicjuje proces weryfikacji tegoż rozstrzygnięcia przez organy wyższego stopnia. Jest to mechanizm wewnętrznej kontroli organów administracji podatkowej, który pozwala na weryfikację rozstrzygnięć pierwszoinstancyjnych, który niejednokrotnie daje podatnikom satysfakcjonujące efekty ( w postaci np. uchylenia niekorzystnego rozstrzygnięcia).
W ramach kontroli podatkowej (prowadzonej w oparciu o Ordynację podatkową) podatnikowi przysługuje prawo do złożenia zastrzeżeń do protokołu z kontroli podatkowej – nie jest to forma podważenia protokołu z kontroli lecz ważny wyraz sprzeciwu wobec konkretnych ustaleń, który ma istotne znaczenie na etapie postępowania podatkowego, które jest kontynuacją kontroli podatkowej. Prawo do złożenia zastrzeżeń nie przysługuje natomiast w kontroli celno-skarbowej (prowadzonej w ramach Ustawy o KAS) – w tym przypadku dopiero na etapie postępowania podatkowego, w które może przekształcić się taka kontrola podatnik będzie miał prawo realnie wykorzystać swoje prawo do odwołania się od decyzji.
Prawo do przeglądu akt sprawy na każdym etapie postępowania podatkowego czy kontroli
W toku prowadzonego postępowania podatkowego czy kontroli, które czasami trwają bardzo długo, organ podatkowy gromadzi szereg dokumentów i dowodów w sprawie. Są to nie tylko dokumenty czy dowody otrzymane bezpośrednio od kontrolowanego – mogą to być dowody uzyskane od innych podmiotów, w ramach różnego rodzaju czynności (czynności sprawdzających, zapytań do zagranicznych urzędów skarbowych, informacji od innych organów administracji publicznej, analiz biegłych itp.). Z uwagi na szeroki zakres dowodów, jakie może zgromadzić organ warto korzystać z możliwości przeglądania akt sprawy. Na każdym etapie postępowania podatkowego czy kontroli podatnik ma prawo do przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek oraz sporządzania kopii.
Ważny fragment
Przejrzenie zgromadzonych materiałów może dać już pewną informację o ujawnionych przez organ nieprawidłowościach, a w efekcie również dać podatnikom szanse i dodatkowy czas na ewentualną obronę.
Jest to również dobra okazja do spotkania się z kontrolującymi i nieformalnego omówienia przebiegu postępowania i wysondowania rozstrzygnięcia.
Prawo ustanowienia pełnomocnika
Ostatnim prawem, o jakim chciałabym wspomnieć, choć nie prawem zamykającym listę praw i możliwości, jest prawo kontrolowanego do ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika w sprawie. Każdy podatnik, na każdym etapie postępowania podatkowego, kontroli celno-skarbowej czy kontroli podatkowej ma prawo ustanowić w sprawie pełnomocnika. Pełnomocnik będący doradcą podatkowym będzie wówczas reprezentował podatnika, bezpośrednio kontaktował się z organem podatkowym – pilnował terminów czy rozmawiał z organami.
Ważny fragment
Doradca podatkowy będzie w stanie wspomóc kontrolowanego tak, aby każda szansa w postępowaniu podatkowym została wykorzystana. Wsparcie profesjonalnego pełnomocnika stanowi również mocne odciążenie kontrolowanego, który może w tym czasie skupić się na prowadzeniu działalności.
Doradcy podatkowi Grant Thornton mogą pełnić rolę pełnomocników w trakcie postępowania podatkowego czy kontroli.
Ww. prawa przysługujące podatnikowi to opcje wybrane, wskazany katalog nie jest wyczerpujący. Warto, aby kontrolowani wiedzieli o tych prawach i korzystali z nich, gdyż to może przyczynić się w znacznym stopniu do rozstrzygnięcia, jaki wyda organ.
