Zgodnie z zapisami ordynacji podatkowej firmy zobligowane są do przesyłania organom podatkowym JPK_KR, czyli jednolitego pliku kontrolnego, który służy do przekazywania ksiąg rachunkowych. Warto jednak dodać, że ten obowiązek spoczywa tylko na podmiotach prowadzących księgi rachunkowe w formie elektronicznej i wspomniane przekazanie odbywa się na wyraźne żądanie organów podatkowych i to w trakcie prowadzonych przez nich postępowań kontrolnych. Te zastrzeżenia w naturalny sposób zawężały zarówno grupę podmiotów zobowiązaną do przekazywania ksiąg rachunkowych, jak i przesyłane dane. Już w najbliższym czasie ulegnie to rozszerzeniu. Stanie się to za sprawą wprowadzenia JPK_CIT, który będzie funkcjonował obok JPK_KR.
Co to jest JPK_CIT?
Dodany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych art. 9 ust. 1c nakłada na podatników prowadzących księgi rachunkowe obowiązek prowadzenia tych ksiąg przy użyciu programów komputerowych i przekazywania ich po zakończeniu roku podatkowego.
Ważny fragment
Dotychczasowy system raportowania oparty o strukturę JPK_KR zostanie rozszerzony i rozbudowany o informacje podatkowe oraz ewidencję środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
Tym samym, nowe obowiązki w ramach JPK_CIT będą obligować do przekazywania ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej i obejmą raportowanie danych w dwóch strukturach:
- JPK_KR_PD – Jednolity Plik Kontrolny Księgi Rachunkowe Podatek Dochodowy, czyli rozszerzona wersja obecnego JPK_KR na żądanie (aktualnie księgi rachunkowe są sporządzane i przesyłane w postaci jednolitego pliku kontrolnego JPK_KR na żądanie organów podatkowych),
- JPK_ST_KR – Jednolity Plik Kontrolny Środki Trwałe, czyli nowa struktura do raportowania informacji o środkach trwałych (ŚT) oraz wartościach niematerialnych i prawnych (WNiP).
Co więcej, przygotowane w powyższy sposób pliki będą musiały być regularnie, corocznie, przesyłane do organu podatkowego w terminie złożenia zeznania rocznego bez konieczności wcześniejszego wezwania.
Kogo i kiedy obejmie nowy sposób raportowania?
Nałożenie wspomnianych obowiązków na przedsiębiorców zostanie rozłożone w czasie. W pierwszej kolejności, czyli już od stycznia 2025 roku, obejmie ono podatkowe grupy kapitałowe oraz podatników i spółki niebędące osobami prawnymi, których wartość przychodu uzyskanego w poprzednim odpowiednio roku podatkowym albo roku obrotowym przekroczyła równowartość 50 mln euro. Oznacza to, że te podmioty będą zobowiązane przesłać pierwszy raport JPK_CIT właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego za rok podatkowy/obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2024 roku. Rok później ten obowiązek rozszerzy się na podatników i spółki niebędące osobami prawnymi, ale zobowiązane do przesyłania JPK_VAT. Te zaś zostaną zobligowane do zaraportowania w nowym systemie danych za rok podatkowy/obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2025 roku. Z kolei, pozostali podatnicy CIT i spółki niebędące osobami prawnymi zostaną objęci obowiązkiem złożenia JPK_CIT za rok podatkowy/obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2026 roku. Należy jednak zaznaczyć, że w procesie legislacji znajduje się projekt rozporządzenia z 12 listopada 2024, który ma zwolnić z obowiązku przesyłania JPK_KR_ST (ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych) za pierwszy rok obowiązywania przepisów. Zwolnienie ma dotyczyć podatników CIT i spółek niebędących osobami prawnymi. Zwolnienie będzie miało zastosowanie w odniesieniu do danych podlegających przekazaniu za rok podatkowy, który rozpoczyna się po dniu 31 grudnia 2024 r., a przed dniem 1 stycznia 2026 r., a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, który rozpoczyna się po dniu 31 grudnia 2024 r., a przed dniem 1 stycznia 2026 r.
Ważny fragment
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Wyzwania związane z wdrożeniem JPK_CIT
Warto przypomnieć, że podatkowe grupy kapitałowe oraz podmioty osiągające największe przychody zostaną objęte obowiązkiem nowego raportowania już za miesiąc. Wydawać by się mogło, że jesteśmy na finiszu dostosowywania systemów księgowych do nowych wymogów.
Ważny fragment
Prowadząc intensywne prace nad implementacją JPK_CIT do wspomnianych systemów i testując nowy system raportowania nadal dostrzegamy obszary, które generują szereg wątpliwości i niejasności.
Dlatego też chcielibyśmy omówić te, które uznajemy za najistotniejsze.
Z pewnością jednym ze zidentyfikowanych przez nas wyzwań będzie przeanalizowanie dotychczasowego planu kont celem dostosowania go do wymogów JPK_CIT. Pod uwagę należy wziąć zarówno konta bilansowe, wynikowe, jak i służące do ewidencji podatkowej. Następstwem tej analizy będzie konieczność rozbudowania planu kont wynikająca z obowiązku mapowania poszczególnych kont do znaczników identyfikujących konta księgowe wyszczególnionych w załącznikach do Rozporządzenia Ministra Finansów z 16 sierpnia 2024 roku. Już teraz widzimy, że “przypinanie” poszczególnych kont do poszczególnych znaczników nie jest prostym zadaniem. Obrazując te słowa warto posłużyć się konkretnymi przykładami.
Zdarza się, że w konkretnych planach kont nie ma wydzielonych kont na należności i zobowiązania o okresie spłaty do 12 m-cy i powyżej 12 m-cy. a ich klasyfikacja do odpowiedniej pozycji w bilansie wg terminu wymagalności jest wykonywana ręcznie bez przeksięgowania pomiędzy kontami. Warto więc dokonać takiego podziału, aby zaoszczędzić czas, który często jest poświęcany na tworzenie dodatkowych zestawień np. w plikach Excel. Zasadne jest również stworzenie w systemie księgowym mechanizmu, który wykona automatyczne przeksięgowanie sald na dzień bilansowy jednostki z „do 12-mcy” na „powyżej 12-mcy” oraz odwrócenie przeksięgowania na pierwszy dzień następnego roku z „powyżej 12-mcy” na „do 12-mcy”.
Dostrzegamy także konieczność wydzielenia odpowiednich kont księgowych na podział należności i zobowiązań według rodzajów powiązań na: jednostki powiązane, jednostki pozostałe, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale i jednostki pozostałe. W niektórych systemach księgowych takiego podziału nie ma w planie kont, ponieważ rodzaj powiązania może być oznaczany odrębnym parametrem w kartotece kontrahentów lub w innym miejscu w systemie, a poprzez odpowiednie algorytmy system księgowy wylicza ten podział i wykazuje w odpowiednich pozycjach bilansu.
Widzimy również konieczność wydzielenia odpowiednich kont księgowych dla rozliczeń międzyokresowych na krótkoterminowe (dalej: KT) np. znacznik BABIV i długoterminowe (dalej: DT) np. znacznik BAAV2_W. Ponownie zdarza się, że w planach kont takiego podziału nie ma, a odpowiednie przeniesienie pozycji z (KT) do (DT) w bilansie jest wykonywane ręcznie. W tym przypadku zasadne jest również stworzenie mechanizmu, który wykona automatyczne przeksięgowanie na dzień bilansowy jednostki z (KT) na (DT) oraz odwrócenie przeksięgowania na pierwszy dzień następnego roku z (DT) na (KT).
Kolejnym wyzwaniem będzie poprawne użycie znaczników identyfikujących konta w planie kont. Co prawda, nazwy znaczników ujęte w załącznikach do w/w rozporządzenia są porównywalne z nazewnictwem pozycji bilansu i rachunku zysków i strat (ZOiS), które z kolei stanowią załącznik do Ustawy o rachunkowości, to na potrzeby JPJ_CIT zostały rozbudowane o dodatkowe oznaczenia. Dodatkowe oznaczenia są różne dla znaczników w zależności od rodzaju konta w planie kont.
Zasadą jest, że jeden znacznik można przypisać do wielu kont i maksymalnie dwa znaczniki do jednego konta. Analizując słownik znaczników wygląda na to, że wszystkie operacje jakie wystąpią w jednostce muszą mieć odzwierciedlenie w planie kont. Słownik zawiera również znaczki identyfikujące konta na potrzeby sporządzania kalkulacji podatku dochodowego. Jednakże ich przekazywanie będzie fakultatywnie w pierwszym roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2024 roku a przed 1 stycznia 2026 roku dla podatników sporządzających sprawozdania finansowe na podstawie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/MSR) oraz dla pozostałych jednostek.
Rozbudowa dotychczasowego planu kont pociąga za sobą szereg dalszych konsekwencji. Wymusza chociażby zweryfikowanie mechanizmów automatycznych księgowań w systemie księgowym, ponieważ zazwyczaj w takich automatach są skonfigurowane konkretne konta księgowe. Należy też mieć na uwadze, że jeśli plan kont zostanie rozbudowany poprzez dodanie czy zmianę kont bilansowych konieczne będzie przekodowanie dotychczasowych kont na nowe konta na potrzeby wygenerowania bilansu otwarcia na następny rok i celem umożliwienia porównywalności danych. W tym przypadku zasadne jest stworzenie mechanizmu, który wykona automatyczne przeksięgowanie na nowe konta na bilans otwarcia. Niemniej istotne jest zwrócenie uwagi na nowy węzeł – Kontrahent. Jego pojawienie się zobliguje do weryfikacji poprawności księgowania w systemie operacji z kontrahentami, aby zapewnić właściwe wykazanie kontrahentów, z którymi wystąpiły transakcje w raportowanym okresie.
Wszystkie powyższe zmiany przełożą się na konieczność pochylenia się nad dotychczas obowiązującymi dokumentami. Mowa o raportach w systemach księgowych oraz o polityce rachunkowości. W przypadku pierwszego z nich, należy mieć na uwadze, że w wielu systemach księgowych zdefiniowane są raporty dla bilansu i rachunku zysków i strat. Stąd też, każda modyfikacja planu kont wymaga aktualizacji mapowania kont do pozycji w rachunku zysków i strat oraz w bilansie. W przypadku zaś drugiego z wyżej wymienionych, aktualizacja planu kont nie pociągnie za sobą konieczności zmiany polityki (zasad) rachunkowości pod warunkiem, że zasady klasyfikacji zdarzeń pozostaną bez zmian. Plan kont jest załącznikiem do polityki (zasad) rachunkowości, a więc wystarczy, że aktualizacja zostanie wprowadzona zarządzeniem kierownika jednostki, o ile wymaganie takiego zarządzenia jest zapisane w polityce rachunkowości.
Czytaj więcej: JPK_CIT – czy firmy są przygotowane na nowe obowiązki od 2025 r.?
Skutki wdrożenia JPK_CIT
Wdrożenie i raportowanie JPK_CIT dostarczy organom podatkowym szeregu szczegółowych informacji na temat każdego działania księgowo-podatkowego firm. W konsekwencji umożliwi organom monitorowanie, analizowanie i wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych. Warto jednak dodać, że to cel dalekosiężny, którego realne osiągnięcie będzie możliwe dopiero po objęciu wszystkich podmiotów koniecznością nowego raportowania.
WSPÓŁAUTOR: Andrzej Sworowski, Lider IT /system ERP/ Główny Administrator, Departament Outsourcingu Grant Thornton
