Jednym ze sztandarowych, podatkowych przedsięwzięć legislacyjnych w 2016 r. było wprowadzenie tzw. pakietu paliwowego Miał on ograniczyć nieprawidłowości występujące w obrocie paliwami. Istotnym jego elementem była przyśpieszona płatność podatku VAT przy WNT paliw. Okazało się, że jest ona niezgodna z prawem UE. Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 09.09.2021 r. (sygn. akt C-855/19).
Podsumowanie:
- Ważny element pakietu paliwowego jakim jest obowiązek przyspieszonego płacenia VAT z tytułu WNT paliw został zakwestionowany przez TSUE.
- Podatnicy będą mieli możliwości podważania 5-dniowego terminu na zapłatę podatku z tytułu WNT paliw.
Na czym polega przyśpieszony VAT
Istota przyśpieszonej płatności podatku polega na tym, że przy WNT paliw jego zapłata musi być dokonana w ciągu 5 dni od ich przywozu do kraju. Podatek ten należy następnie wykazać w specjalnej deklaracji VAT-14 w terminie do 5. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek zapłaty. Skutkiem takiej regulacji jest to, że podatnik już 5 dni po przywozie towaru jest zobowiązany zapłacić należny z tytułu WNT podatek bez możliwości skorzystania z przysługującego mu natychmiast odliczenia VAT. Dopiero w deklaracji podatkowej składanej na zasadach ogólnych, tj. do 25. dnia miesiąca następującego po powstaniu obowiązku podatkowego, podatnik może rozliczyć VAT z tytułu WNT paliw.
Dlaczego sprawa trafiła do TSUE
Wątpliwości co do zgodności powyższych przepisów z prawem unijnym powstały na tle sporu między organami skarbowymi a podatnikiem, który z obowiązku przyśpieszonej zapłaty podatku się nie wywiązał. W związku z tą sprawą Naczelny Sąd Administracyjny zadał TSUE pytanie, czy w odniesieniu do nabycia paliw pochodzących z innych państw członkowskich można ustanowić krótsze terminy płatności VAT niż w nabyciu wewnętrznym, oraz czy dopuszczalne jest, aby VAT od wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw był pobierany nawet przed powstaniem obowiązku podatkowego.
Przyśpieszony VAT – jak TSUE uzasadnił swój wyrok
Trybunał podkreślił, że należy dokonać rozróżnienia pomiędzy, z jednej strony, pojęciami „zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego” i „wymagalności” podatku, a z drugiej strony, pojęciem „zapłaty” podatku.
W przypadku WNT Dyrektywa VAT przewiduje, że zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego ma miejsce w dniu dokonania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, jednak jednocześnie wskazuje, że podatek ten staje się wymagalny dopiero w późniejszym terminie, czyli w chwili wystawienia faktury lub nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miało miejsce zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego, w przypadku gdy faktura nie została wystawiona przed tą datą.
W przypadku tzw. przyśpieszonego VAT obowiązującego w polskich przepisach, mamy do czynienia z sytuacją, w której wprawdzie zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego ma miejsce przed terminem zapłaty VAT, to jednak termin ten wyprzedza moment, w którym podatek staje się wymagalny. Podatek VAT staje się bowiem wymagalny z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem WNT. Oceniane przepisy prawa krajowego wyznaczają termin zapłaty podatku niezależnie od tego, kiedy została wystawiona faktura lub czy upłynął 15. dzień miesiąca następującego po nabyciu. To uzasadnia, zdaniem TSUE, uznanie tych przepisów za niezgodne z prawem UE.
Wprawdzie Państwa Członkowskie są uprawnione, aby pobierać zaliczki na podatek VAT (czyli pobierać go przed terminem złożenia deklaracji) jednak, co zauważa TSUE, ich termin płatności nie może wyprzedzać daty wymagalności podatku.
Podatek z tytułu WNT paliw – konsekwencje wyroku TSUE
Pierwszy wniosek, który płynie z wyroku TSUE, jest taki, że przedsiębiorcy, którzy terminowo płacili podatek z tytułu WNT paliw, robili to przedwcześnie.
W przypadku tych podatników, którzy musieli płacić odsetki z tytułu nieterminowego uiszczania tego podatku, należy uznać, że odsetki te były nienależne.
Należy też pamiętać, że jeżeli przedsiębiorca został obciążony podatkiem VAT na podstawie ostatecznej decyzji wydanej w oparciu o zakwestionowane przepisy, to może ubiegać się o wznowienie postępowania, na wniosek złożony w terminie 30 dni od dnia publikacji wyroku TSUE w Dzienniku Urzędowym UE.
Wyrok ten może również stanowić argument w ubieganiu się o odszkodowanie dla tych podatników, którzy na skutek zastosowania przez organy podatkowe zakwestionowanych przepisów zostali obciążeni podatkiem VAT i w konsekwencji jego niezapłacenia zostali pozbawieni uprawnień do prowadzenia działalności w zakresie wyrobów akcyzowych (np. cofnięto im zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego).
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku niedawnych wyroków TSUE dotyczących tzw. ulgi na złe długi oraz odsetek od WNT/importu usług po przekroczeniu 3 miesięcy, należy oczekiwać, że ustawodawca bezzwłocznie dostosuje ustawę o VAT do wymogów prawa UE. Należy także postulować niezwłoczne potwierdzenie przez MF, że już od dnia publikacji wyroku podatnicy VAT nie muszą w zasadzie stosować przepisów niezgodnych z Dyrektywą. Takie oświadczenie MF pozwoli uzyskać niezbędną pewność obrotu gospodarczego dla podatników po wyroku TSUE. Z orzecznictwa TSUE wynika bowiem, że podatnicy nie mają obowiązku stosować się do prawa krajowego sprzecznego z prawem UE i mają prawo bezpośrednio stosować przepisy Dyrektywy VAT, które są dla podatnika względniejsze.
Orzeczenie to stanowi przykład tego, że nawet uzasadnione pomysły legislacyjne, których celem jest walka z patologiami podatkowymi, muszą uwzględniać regulacje unijne. Teraz bowiem okazuje się, że jeden z istotnych elementów pakietu paliwowego został podważony wyrokiem TSUE. To z kolei rodzi konsekwencje polegające na możliwości zakwestionowania przez podatników sprowadzających paliwa rozliczeń podatkowych z tytułu podatku VAT.
