Wprowadzone zmiany mogą mieć istotne znaczenie dla przedsiębiorców prowadzących działalność na rynkach wschodnich.
Ograniczenia sankcyjne skierowane względem podmiotów z państw trzecich
W celu skutecznego rozwiązania rosnącego problemu obchodzenia unijnych sankcji na Rosję, Unia postanowiła kontynuować dalsze zacieśnianie współpracy z państwami trzecimi, czyli państwami niebędącymi państwami członkowskimi UE.
W sytuacji, gdy konkretna współpraca nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, Unia będzie podejmować działania, które będą miały na celu odcięcie Rosji od źródeł pozwalających na kontynuowanie wojny, przez podjęcie środków skierowanych przeciwko podmiotom z państw trzecich.
Rada uzyskała kompetencję do jednomyślnego ograniczenia sprzedaży, dostawy, przekazywania lub eksportu towarów i technologii, które są objęte zakazem eksportu do Rosji do wszystkich podmiotów z danego państwa trzeciego, w przypadku, gdy obchodzenie sankcji będzie powszechne, mimo nałożenia indywidualnych środków.
Prawa własności intelektualnej przekazane podmiotowi lub organowi w Rosji lub do użytku w Rosji
Ważny fragment
Szczególnie istotny dla przedsiębiorców jest wprowadzony przez Unię zakaz sprzedaży, udzielania licencji lub przenoszenia praw własności intelektualnej lub tajemnic przedsiębiorstwa, jak również zakaz przyznawania praw dostępu lub praw do ponownego wykorzystywania wszelkich materiałów lub informacji chronionych prawami własności intelektualnej lub stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, związanych z towarami i technologią, których sprzedaż, dostawa, przekazanie lub eksport osobie, podmiotowi lub organowi w Rosji lub do użytku w Rosji jest zabroniona.
Oznacza to dla przedsiębiorców znaczne rozszerzenie obowiązujących dotychczas ograniczeń w zakresie sprzedaży towarów i usług na rynek rosyjski.
Sankcje indywidualne i kolejne towary objęte zakazem handlu
Rada postanowiła rozszerzyć katalog osób i podmiotów objętych nakazem zamrożenia środków finansowych i zasobów gospodarczych, a także zakazem udostępniania środków finansowych.
Co więcej, Rada wprowadziła dodatkowe 87 podmiotów na listę podmiotów, które bezpośrednio wspierają rosyjski kompleks wojskowo-przemysłowy w prowadzeniu agresji przeciwko Ukrainie. Te podmioty będą podlegać bardziej restrykcyjnym ograniczeniom eksportowym dotyczącym towarów i technologii o podwójnym zastosowaniu.
Wśród nich są m. in. cztery firmy z państw trzecich produkujące bezzałogowe statki powietrzne (drony), które są następnie dostarczane do Rosji, jak również inne podmioty z państw trzecich, które uczestniczą w obchodzeniu ograniczeń handlowych. Ponadto, na liście znalazły się rosyjskie firmy zaangażowane w rozwój, produkcję i dostarczanie komponentów elektronicznych dla rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego.
W rezultacie rozszerzony został wykaz zakazanych przedmiotów, które mogą przyczynić się do postępu technologicznego w rosyjskim sektorze obrony i bezpieczeństwa, a wśród nich: komponenty elektroniczne, materiały półprzewodnikowe, sprzęt do produkcji i testowania elektronicznych układów scalonych oraz płytek obwodów drukowanych, prekursory materiałów energetycznych i prekursory broni chemicznej, elementy optyczne, instrumenty nawigacyjne, metale wykorzystywane w sektorze obrony oraz wyposażenie morskie.
Transport drogowy i morski
Do czerwca 2023 r. obowiązywał zakaz wykonywania drogowego transportu towarów na terytorium Unii (w tym w ramach tranzytu) skierowany do przedsiębiorstw transportu drogowego z siedzibą w Rosji. W ramach 11 pakietu sankcji Unia zdecydowała o rozszerzeniu zakazu wwożenia na teren UE towarów przyczepami i naczepami zarejestrowanymi w Rosji (również, gdy są one ciągnięte przez samochody zarejestrowane poza Rosją).
W celu jeszcze skuteczniejszego ograniczenia ryzyka obchodzenia sankcji Unia wprowadziła także zakaz tranzytu przez terytorium Rosji towarów i technologii podwójnego zastosowania, jak również innych towarów mogących przyczynić się do zwiększenia potencjału militarnego i technologicznego Rosji lub rozwoju jej sektora obronności i bezpieczeństwa, literalnie wymienionych w załącznikach do Rozporządzenia 833/2014.
Dodatkowo Rada zakazała dostępu do unijnych portów oraz śluz wszystkim statkom dokonującym przeładunków „burta w burtę”, gdy właściwe organy mają uzasadnione podejrzenia, że dany statek łamie zakaz importu rosyjskiej ropy naftowej i produktów ropopochodnych na teren UE, bądź gdy przewozi wskazane towary zakupione po cenie wyższej niż uzgodniony pułap cenowy.
Tożsame ograniczenie będzie dotyczyć statków, wobec których istnieją uzasadnione podejrzenia, że nielegalnie zakłócają, dezaktywują lub wyłączają swoje systemy nawigacyjne podczas transportu wskazanych towarów, naruszając umowy, zasady i normy międzynarodowe.
Energetyka
Odstępstwo dotyczące północnej nitki rurociągu „Przyjaźń”, umożliwiające tymczasowe dostawy ropy naftowej z Rosji do Niemiec i Polski, zostanie zakończone. Możliwy będzie natomiast import ropy naftowej do Unii z państw trzecich, takich jak Kazachstan, w przypadku przewożenia ropy wskazanym rurociągiem przez terytorium Rosji.
Media
W celu przeciwdziałania systematycznym międzynarodowym kampaniom manipulacji mediami, prowadzonym przez Rosję, Rada zdecydowała o zawieszeniu licencji nadawczych pięciu kolejnych stacji: RT Balkan, Oriental Review, Tsargrad, New Eastern Outlook i Katehon. Powyższe może mieć znaczenie dla przedsiębiorców reklamujących przez nie swoje towary i usługi.
Jedenasty pakiet sankcji stanowi odpowiedź Unii Europejskiej na próby obchodzenia dotychczasowych regulacji. Szczególnie istotne w tym kontekście wydają się wprowadzone zmiany dotyczące zakazu tranzytu przez terytorium Federacji Rosyjskiej towarów i technologii podwójnego zastosowania, a także ograniczenia związane z prawami własności intelektualnej. Przedsiębiorcy prowadzący swoją działalność na rynkach wschodnich powinni na bieżąco monitorować zmiany stanu prawnego w zakresie regulacji sankcyjnych, aby nie narazić się na ewentualne kary związane z naruszeniem prawa w tej materii.
JAK MOŻEMY POMÓC?
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton zapewnia kompleksowe wsparcie w ocenie obowiązujących stosunków gospodarczych w kontekście możliwości objęcia ich sankcjami unijnymi, jak również we wdrożeniu procedur, mających na celu ograniczenie ryzyka prawnego związanego z naruszeniem sankcji unijnych.
AUTORZY: Magdalena Wołczek i Łukasz Wojdanowicz
Czytaj więcej o sankcjach na Rosję:
- Jak sankcje na Rosję wpłyną na firmy w Polsce?
- Jak uniknąć wpisania na listę sankcyjną?
- Lista sankcyjna, czy możesz na nią trafić? [ANKIETA]
- Nowy pakiet sankcji unijnych – zakaz świadczenia na rzecz Rosji wskazanych usług, w tym księgowych, rachunkowych i audytowych
- Co przyniósł siódmy pakiet sankcji unijnych?
- Co przyniósł ósmy pakiet sankcji na Rosję?
- Co przyniósł dziewiąty pakiet sankcji na Rosję?
Podsumowanie
- Rada uzyskała kompetencję do jednomyślnego ograniczenia sprzedaży, dostawy, przekazywania lub eksportu towarów i technologii, które są objęte zakazem eksportu do Rosji do państw trzecich
- Unia wprowadziła ograniczenia dotyczące sprzedaży, udzielania licencji lub przekazywania w jakikolwiek inny sposób podmiotom rosyjskim praw własności intelektualnej lub tajemnic przedsiębiorstwa dotyczących towarów podwójnego zastosowania.
- 11 pakiet sankcji unijnych na Rosję nakłada kolejne sankcje indywidualne na znaczną liczbę nowych osób i podmiotów.
- Nowelizacja wprowadza zakaz tranzytu przez terytorium Rosji towarów i technologii, które mogą zwiększać potencjał militarny i technologiczny Rosji, wspierać rozwój sektora obronnego lub bezpieczeństwa, a także towarów i technologii używanych w lotnictwie lub przemyśle kosmicznym, jak również paliw do silników odrzutowych i dodatków paliwowych.
