W tym artykule z cyklu „12 przykazań podatkowej staranności po koronawirusie” omawiamy temat dokumentów urzędowych dających ochronę prawną.
Podsumowanie:
- Prawo podatkowe przewiduje wiele instrumentów zabezpieczenia się, do których należą: interpretacja indywidualna, wiążąca informacja stawkowa, opinia o stosowaniu zwolnienia i opinia zabezpieczająca.
- Procedury należytej staranności powinny określać sytuacje, w których wystąpienie z wnioskiem o jakąś formę zabezpieczenia jest zalecane, a nawet obowiązkowe.
Przezorny zawsze ubezpieczony
Prawo podatkowe charakteryzuje się wysoką podatnością na interpretację i przez to bardzo niskim stopniem pewności. Niestety, tak było, jest i (dopóki nie nastąpią radykalne zmiany) będzie. Takie zjawisko jak „związek z przychodami lub zabezpieczeniem ich źródła” czy „związek z czynnościami opodatkowanymi” VAT jest kwestią czystej interpretacji, a są to przecież przesłanki niezwykle istotne z perspektywy zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów w podatkach dochodowych oraz odliczenia VAT. Wreszcie, możliwości interpretacji rozciągają się daleko poza stricte rozumiane prawo podatkowe, sięgając Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) oraz Nomenklatury Scalonej (CN) – klasyfikacja towarów / usług na ich gruncie determinuje tak kluczowy czynnik jak stawka VAT.
Jaki jest efekt takiego „pośredniego” wpływu przepisów innych niż wąsko rozumiane prawo podatkowe? Często są nim spektakularne zmiany praktyki interpretacyjnej organów podatkowych na niekorzyść podatników. Najbardziej jaskrawym przykładem jest kwestia stawki VAT na żywność typu fast food, gdzie długo dominowało stanowisko o prawidłowości stawki 5%, po czym stwierdzono, że jednak 8%. A że podatnikami w tym wypadku są restauratorzy i nie mogli oczekiwać od klientów „dopłacenia” VAT, stanęło przed nimi widmo dopłaty podatku za nawet 5 lat funkcjonowania.
Ważny fragment
Dlatego korzystanie z instrumentów zabezpieczenia rozliczeń podatkowych jest koniecznością, jeżeli chcemy uniknąć ekspozycji na krytyczne ryzyko – zmiany praktyki organów podatkowych na naszą niekorzyść. W najważniejszych biznesowo obszarach, w których rewizja stosowanego wcześniej podejścia jest dla nas potencjalnie bardzo szkodliwa, procedury należytej staranności powinny przewidywać obowiązek zabezpieczenia się – nawet jeżeli w danym momencie sprawa nie budzi wątpliwości.
Do wyboru, do koloru
Instrumentów ochrony jest obecnie w naszym systemie podatkowym dużo i już określenie, z którego należy skorzystać, stanowi pewne wyzwanie. Poniżej więc ich krótka charakterystyka.
- Wiążąca informacja stawkowa (WIS). Służy do potwierdzenia prawidłowości stosowania stawki VAT. Istotą tej informacji jest określenie przez organ klasyfikacji PKWiU / CN towaru / usługi i przez to stawki VAT. Czas wydania: do 3 miesięcy, koszt wydania – 40 PLN, choć przepisy przewidują obciążenie wnioskodawcy kosztami badań, ekspertyz etc., jeżeli będą niezbędne do jej wydania.
- W zakresie podatku WIS może być przydatna z uwagi na fakt, że zakwalifikowanie usługi na gruncie PKWiU w praktyce interpretacyjnej organów, jest miernikiem podlegania nabywanej przez nas usługi WHT – w razie złożenia wniosku o interpretację indywidualną organ wzywa do określenia grupowania PKWiU, w jakim mieści się nabywana usługa, co w praktyce „przerzuca” ciężar oceny na podatnika i pozbawia ochrony prawnej w razie pomyłki. Można więc wystąpić o WIS i – dysponując konkretnym PKWiU usługi – ocenić czy podlega WHT, analizując praktykę odnośnie usług tak samo sklasyfikowanych.
- Opinia o stosowaniu zwolnienia umożliwia wypłatę bez opodatkowania WHT lub z opodatkowaniem niższą stawką należności licencyjnych, odsetek lub dywidend o wartości powyżej 2 mln PLN wypłacanych jednemu podatnikowi. Jest więc instrumentem wysoce specjalistycznym. Czas wydawania – do 6 miesięcy, opłata za jej wydanie – 2 000 PLN.
- Opinia zabezpieczająca jest instrumentem ochrony przed klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 119a Ordynacji podatkowej). Jeżeli występuje podejrzenie zasadności zastosowania tej klauzuli, organ wydający interpretacje indywidualne powinien wydać postanowienie o odmowie wydania. Wówczas możemy wystąpić o opinię zabezpieczającą, rzecz jasna, jeżeli sprawa jest odpowiednio istotna – jej wydanie zajmuje 6 miesięcy i kosztuje 20 000 PLN.
- Interpretacja indywidualna. Podstawowy instrument zabezpieczający, właściwy we wszystkich kwestiach, dla których nie są zastrzeżone wyżej wymienione, bardziej „specjalistyczne” narzędzia. Zaletą jest dostępność i prosta procedura uzyskania; czas wydania – do 3 miesięcy (oczywiście jak we wszystkich przypadkach organ może go wydłużać, wzywając do uzupełnienia wniosku), opłata – 40 PLN. W odróżnieniu od WIS opłata nie może wzrosnąć, gdyż organ jest związany stanem faktycznym (zdarzeniem przyszłym) opisanym we wniosku i nie przeprowadza się badań etc. Z tego jednak wynika największa słabość interpretacji indywidualnej, a mianowicie ryzyko pozbawienia się ochrony prawnej przez niewłaściwe sformułowanie opisu, w którym na kluczowe pytania podatnik odpowiada sam. Np. stwierdzenie w opisie stanu faktycznego, ze dany wydatek jest związany z przychodami, właściwie zobowiązuje organ do wydania interpretacji pozwalającej nam zaliczyć go do kosztów uzyskania przychodów. Taka interpretacja daje jednak tylko iluzoryczną ochronę prawną. Nawet po jej wydaniu na etapie kontroli można stwierdzić, że – pomimo takiej deklaracji podatnika – wydatek jednak nie był związany z przychodami, więc interpretacja nie daje ochrony (stan faktyczny nie odpowiadał opisanemu we wniosku o interpretację). Urzędnicy wydający interpretacje nie ułatwiają zadania, regularnie wzywając do uzupełnienia wniosków przez zawarcie w nich własnej oceny takich krytycznych kwestii. W praktyce więc uzyskanie interpretacji indywidualnej dającej „pełną” ochronę może okazać się niemożliwe.
Co z tym fantem zrobić?
- VAT
- Podstawowym ryzykiem jest zmiana oceny organów podatkowych, jaką stawką należy opodatkować nasz towar/ usługę, a instrumentem ochrony – WIS. Procedury powinny przewidywać, że w przypadku towarów/ usług generujących znaczną część naszych przychodów, wystąpienie o WIS jest obligatoryjne, nawet jeżeli nie mamy większych wątpliwości co do stawki (w przypadku korzystania ze stawek obniżonych jest to ryzyko krytyczne z punktu widzenia wartości potencjalnych zobowiązań w razie zajęcia przez organy podatkowe odmiennego stanowiska).
- W innych istotnych kwestiach z punktu widzenia zobowiązań w VAT (w tym podlegania danego zdarzenia opodatkowaniu VAT lub prawa do odliczenia od określonych wydatków) właściwym instrumentem ochrony jest interpretacja indywidualna. Procedury powinny zawierać instrukcje występowania o nią, tak, by w opisie sytuacji trzymać się faktów i unikać własnych ocen.
- WHT (podatek u źródła)
- Aby określić, czy należność podlega WHT, można sięgnąć po WIS (dla określenia PKWiU), a następnie na jej podstawie – po interpretację indywidualną. Wystąpienie wyłącznie z wnioskiem o interpretację indywidualną (gdzie sami klasyfikujemy PKWiU nabywanej usługi) może nie dawać ochrony prawnej.
- W przypadkach, w których właściwym instrumentem zabezpieczenia jest opinia o stosowaniu zwolnienia, procedury powinny przewidywać występowanie o nią z odpowiednim wyprzedzeniem – czas wydawania jest długi, a bez niej nie można bezpiecznie i zgodnie z prawem korzystać z preferencyjnego opodatkowania WHT.
- MDR (schematy podatkowe)
- Organy podatkowe odmawiają wydawania interpretacji w przedmiocie raportowania schematów podatkowych. W naszej ocenie jest to nieprawidłowe i rację mają sądy, które nakazują wydawanie takich interpretacji. Procedury mogą więc przewidywać wnioskowanie o interpretacje indywidualne mające za przedmiot obowiązek zaraportowania schematu podatkowego.
- Wnioskowanie o interpretacje indywidualne dot. obowiązków MDR nie wpływa na zobowiązania w zakresie raportowania. W razie wątpliwości należy więc zaraportować schemat podatkowy, a po ew. otrzymaniu interpretacji stwierdzającej, że nie było to konieczne, złożyć odpowiednią informację uzupełniającą.
- Ogólna należyta staranność
- Wskazane jest określenie obszarów i zdarzeń krytycznych, gdzie procedury należytej staranności nakazują uzyskanie jakiejś formy zabezpieczenia i sprecyzowanie, która forma jest właściwa i jak o nią wnioskować, by uzyskać możliwie wysoki poziom ochrony.
Braki w budżecie trzeba będzie uzupełnić, więc na wzmożone kontrole trzeba się po prostu przygotować. Jednym ze sposobów jest należyta staranność i dobrze przygotowane polityki podatkowe.
12 przykazań podatkowej staranności po koronawirusie
- Historia zatoczy koło, czyli co zrobi fiskus po koronawirusie
- Pewne są śmierć i podatki, czyli obowiązki podatników w czasie trwania i po pandemii
- Czy procedury to bzdury? Czyli o tym, czy warto mieć procedury podatkowe
- Kontrahenci lepsi i gorsi, czyli jak podzielić kontrahentów
- Nie tylko księgowi, czyli rola różnych pracowników w rozliczeniach podatkowych
- Łańcuch dowodzenia, czyli o odpowiedzialności
- Czas na dupokryjki, czyli kiedy i jak sięgać po zabezpieczenia urzędowe
- Sygnaliści wystąp, czyli anonimowe informowanie o naruszeniach
- Kiedy fiskus puka do twych drzwi, czyli zasady działania w przypadku kontroli
- Kontrola najwyższą formą zaufania, czyli nadzór rozliczeń podatkowych w firmie
- Do szuflady czy do pieca? Czyli o archiwizacji
- Nic nie może wiecznie trwać, czyli jak być czujnym
AUTOR: Łukasz Kempa
