Czas na dupokryjki, czyli kiedy i jak sięgać po zabezpieczenia urzędowe

Przezorny zawsze ubezpieczony

Prawo podatkowe charakteryzuje się wysoką podatnością na interpretację i przez to bardzo niskim stopniem pewności. Niestety, tak było, jest i (dopóki nie nastąpią radykalne zmiany) będzie. Takie zjawisko jak „związek z przychodami lub zabezpieczeniem ich źródła” czy „związek z czynnościami opodatkowanymi” VAT jest kwestią czystej interpretacji, a są to przecież przesłanki niezwykle istotne z perspektywy zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów w podatkach dochodowych oraz odliczenia VAT. Wreszcie, możliwości interpretacji rozciągają się daleko poza stricte rozumiane prawo podatkowe, sięgając Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) oraz Nomenklatury Scalonej (CN) – klasyfikacja towarów / usług na ich gruncie determinuje tak kluczowy czynnik jak stawka VAT.

Jaki jest efekt takiego „pośredniego” wpływu przepisów innych niż wąsko rozumiane prawo podatkowe? Często są nim spektakularne zmiany praktyki interpretacyjnej organów podatkowych na niekorzyść podatników. Najbardziej jaskrawym przykładem jest kwestia stawki VAT na żywność typu fast food, gdzie długo dominowało stanowisko o prawidłowości stawki 5%, po czym stwierdzono, że jednak 8%. A że podatnikami w tym wypadku są restauratorzy i nie mogli oczekiwać od klientów „dopłacenia” VAT, stanęło przed nimi widmo dopłaty podatku za nawet 5 lat funkcjonowania.

Do wyboru, do koloru

Instrumentów ochrony jest obecnie w naszym systemie podatkowym dużo i już określenie, z którego należy skorzystać, stanowi pewne wyzwanie. Poniżej więc ich krótka charakterystyka.

1. Wiążąca informacja stawkowa (WIS). Służy do potwierdzenia prawidłowości stosowania stawki VAT. Istotą tej informacji jest określenie przez organ klasyfikacji PKWiU / CN towaru / usługi i przez to stawki VAT. Czas wydania: do 3 miesięcy, koszt wydania – 40 PLN, choć przepisy przewidują obciążenie wnioskodawcy kosztami badań, ekspertyz etc., jeżeli będą niezbędne do jej wydania.
2. W zakresie podatku WIS może być przydatna z uwagi na fakt, że zakwalifikowanie usługi na gruncie PKWiU w praktyce interpretacyjnej organów, jest miernikiem podlegania nabywanej przez nas usługi WHT – w razie złożenia wniosku o interpretację indywidualną organ wzywa do określenia grupowania PKWiU, w jakim mieści się nabywana usługa, co w praktyce „przerzuca” ciężar oceny na podatnika i pozbawia ochrony prawnej w razie pomyłki. Można więc wystąpić o WIS i – dysponując konkretnym PKWiU usługi – ocenić czy podlega WHT, analizując praktykę odnośnie usług tak samo sklasyfikowanych.
3. Opinia o stosowaniu zwolnienia umożliwia wypłatę bez opodatkowania WHT lub z opodatkowaniem niższą stawką należności licencyjnych, odsetek lub dywidend o wartości powyżej 2 mln PLN wypłacanych jednemu podatnikowi. Jest więc instrumentem wysoce specjalistycznym. Czas wydawania – do 6 miesięcy, opłata za jej wydanie – 2 000 PLN.
4. Opinia zabezpieczająca jest instrumentem ochrony przed klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 119a Ordynacji podatkowej). Jeżeli występuje podejrzenie zasadności zastosowania tej klauzuli, organ wydający interpretacje indywidualne powinien wydać postanowienie o odmowie wydania. Wówczas możemy wystąpić o opinię zabezpieczającą, rzecz jasna, jeżeli sprawa jest odpowiednio istotna – jej wydanie zajmuje 6 miesięcy i kosztuje 20 000 PLN.
5. Interpretacja indywidualna. Podstawowy instrument zabezpieczający, właściwy we wszystkich kwestiach, dla których nie są zastrzeżone wyżej wymienione, bardziej „specjalistyczne” narzędzia. Zaletą jest dostępność i prosta procedura uzyskania; czas wydania – do 3 miesięcy (oczywiście jak we wszystkich przypadkach organ może go wydłużać, wzywając do uzupełnienia wniosku), opłata – 40 PLN. W odróżnieniu od WIS opłata nie może wzrosnąć, gdyż organ jest związany stanem faktycznym (zdarzeniem przyszłym) opisanym we wniosku i nie przeprowadza się badań etc. Z tego jednak wynika największa słabość interpretacji indywidualnej, a mianowicie ryzyko pozbawienia się ochrony prawnej przez niewłaściwe sformułowanie opisu, w którym na kluczowe pytania podatnik odpowiada sam. Np. stwierdzenie w opisie stanu faktycznego, ze dany wydatek jest związany z przychodami, właściwie zobowiązuje organ do wydania interpretacji pozwalającej nam zaliczyć go do kosztów uzyskania przychodów. Taka interpretacja daje jednak tylko iluzoryczną ochronę prawną. Nawet po jej wydaniu na etapie kontroli można stwierdzić, że – pomimo takiej deklaracji podatnika – wydatek jednak nie był związany z przychodami, więc interpretacja nie daje ochrony (stan faktyczny nie odpowiadał opisanemu we wniosku o interpretację). Urzędnicy wydający interpretacje nie ułatwiają zadania, regularnie wzywając do uzupełnienia wniosków przez zawarcie w nich własnej oceny takich krytycznych kwestii. W praktyce więc uzyskanie interpretacji indywidualnej dającej „pełną” ochronę może okazać się niemożliwe.