Schemat podatkowy to zdarzenie lub powiązane ze sobą zdarzenia, które wyczerpują znamiona jednej ze wskazanych w przepisach „cech rozpoznawczych” i przez to – czasem po spełnieniu dodatkowych warunków – podlegają obowiązkom raportowania MDR.
Niniejszym wpisem rozpoczynamy cykl artykułów „12 Przykazań Procedur Podatkowych”. W naszym cyklu przedstawimy najistotniejsze kwestie związane z procedurami podatkowymi (MDR, WHT oraz VAT). Każdy z artykułów dotyczy odrębnego zagadnienia związanego z poszczególną procedurą, natomiast całokształt artykułów stanowi kompendium wiedzy na temat procedur podatkowych.
Zacznijmy od początku – czyli co to jest schemat podatkowy?
Chcąc zdefiniować schemat podatkowy należy najpierw wytłumaczyć czym jest uzgodnienie. Zgodnie z art. 86a § 1 pkt 16 Ordynacji podatkowej uzgodnienie to czynność lub zespół powiązanych ze sobą czynności, w tym czynność planowana lub zespół czynności planowanych, których co najmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego. Definicja jest więc bardzo szeroka i niemalże każde działanie można „podciągnąć” pod uzgodnienie. Natomiast schematem podatkowym jest uzgodnienie, które:
- spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą, lub
- posiada szczególną cechę rozpoznawczą, lub
- posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.
Kryterium głównej korzyści uważa się za spełnione, w sytuacji gdy podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej, mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej, a korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą podmiot spodziewa się osiągnąć w związku z wykonaniem uzgodnienia.
Spełnienie kryterium głównej korzyści nie oznacza automatycznie istnienia schematu. Mamy z nim do czynienia dopiero wówczas, gdy jednocześnie wystąpi jedna z tzw. ogólnych cech rozpoznawczych.
Takich cech jest 11 i są one wymienione w Ordynacji Podatkowej. To sytuacje, kiedy np. doradca i spółka zobowiązali się do zachowania w tajemnicy uzgodnienia; albo kiedy wysokość wynagrodzenia doradcy za wdrożenie uzgodnienia to tzw. success fee w formie dosłownej lub pochodnej (np. zwrot wynagrodzenia jeśli korzyść nie wystąpi, zobowiązanie do współpracy z promotorem lub wypłata mu odszkodowania, respektowanie powyższych zasad, mimo iż nie zostały formalnie ustanowione).
Cecha ogólna jest również spełniona w sytuacji dokonywania uzgodnienia w oparciu o ujednoliconą dokumentację; gdy dojdzie do nabycia spółki ze stratą podatkową w celu wykorzystania tej straty; kiedy dojdzie do zmiany kwalifikacji dochodów (np. ze stosunku pracy na działalność gospodarczą); kiedy czynności prowadzą do okrężnego obiegu środków pieniężnych lub kiedy pomiędzy podmiotami powiązanymi dochodzi do transferu dochodów do krajów o niższym opodatkowaniu.
Natomiast jeśli uzgodnienie posiada tzw. szczególną lub inną szczególną cechę rozpoznawczą, mamy do czynienia ze schematem nawet wówczas, gdy kryterium głównej korzyści nie wystąpiło.
Masz pytania dotyczące schematów podatkowych? Skontaktuj się z naszym ekspertem!
Małgorzata Samborska, tel. +48 661 538 580, malgorzata.samborska@pl.gt.com
Szczególne i inne cechy rozpoznawcze
Cech szczególnych jest dziewięć. To m.in. transakcje z rajami podatkowymi w ramach grupy podmiotów powiązanych; dokonywanie odpisów amortyzacyjnych jednocześnie w 2 lub więcej państwach; podwójne nieopodatkowanie tego samego dochodu; przeniesienia trudnych do wyceny składników majątkowych albo przeniesienia funkcji, ryzyk lub aktywów, które wpłyną na istotne obniżenie rentowności podmiotu, który dokonuje tego przeniesienia; występowanie nieprzejrzystej struktury własności, w szczególności gdy jest problemem z ustaleniem rzeczywistego beneficjenta. Cechą szczególną jest również korzystanie z określonych uproszczeń w zakresie cen transferowych wprowadzonych w danym kraju jednostronnie. Takim uproszeniem jest rozwiązanie typu „safe harbour” dla pożyczek, wprowadzone do polskich przepisów od 1 stycznia 2019 r.
Natomiast inne szczególne cechy rozpoznawcze (jest ich łącznie 4) wystąpią wtedy, gdy w ramach uzgodnienia nastąpi przekroczenie określonych limitów w skali roku kalendarzowego. W szczególności chodzi tu o:
- podatek odroczony 5m PLN,
- brak obowiązku poboru podatku u źródła na kwotę 5m PLN,
- różnica w opodatkowaniu w Polsce i w kraju kontrahenta zagranicznego (5m PLN) oraz
- dochody kontrahenta zagranicznego (z wyłączeniem transakcji towarowych) na kwotę 25m PLN.
Dla lepszej przejrzystości tekstu powyżej opisane cechy ogólne, szczególne i inne szczególne zostały zaprezentowane w dużym uproszczeniu, dla zobrazowania problemu. Ocenę, czy dana cecha faktycznie wystąpiła należy dokonywać w oparciu o przepisy Ordynacji Podatkowej.
Z pojęć ogólnych warto jeszcze wspomnieć o tzw. Kwalifikowanym Korzystającym. To podmiot, którego przychody, koszty lub aktywa przekraczają 10 mln EUR lub samo uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości powyżej 2,5 mln EUR.
Jest to o tyle istotne, że schematy krajowe podlegają raportowaniu tylko jeśli dotyczą Kwalifikowanego Korzystającego. Dzięki temu większość małych i mikro podmiotów oraz osoby fizyczne mogą uniknąć obowiązków raportowania.
Chociaż warto pamiętać, że Kwalifikowany Korzystający „zaraża” podmioty powiązane.
Skąd wzięły się schematy podatkowe?
Obowiązek przekazywania organom podatkowym informacji o schematach podatkowych, wprowadzony do Ordynacji podatkowej z dniem 1 stycznia 2019 r. jest następstwem powstania regulacji unijnych – Dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z 25 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej, automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania, w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych, tzw. dyrektywy MDR.
Jednakże należy mieć na uwadze, że Polski ustawodawca poszedł o krok dalej. Oprócz implementowania dyrektywy MDR dotyczącej raportowania uzgodnień transgranicznych wprowadził do Ordynacji podatkowej również przepisy dotyczące raportowania uzgodnień pomiędzy podmiotami polskimi. Tym samym znacznie rozszerzył stosowanie przepisów dyrektywy MDR, w szczególności o schematy krajowe oraz uzgodnienia w obszarze podatku VAT.
Jaki jest cel przepisów MDR?
Celem wprowadzenia przepisów MDR do polskiego systemu podatkowego jest dostarczenie administracji skarbowej informacji, która będzie wykorzystywana przez organy podatkowe do poprawy jakości systemu podatkowego. Informacja taka umożliwi również szybką reakcję w postaci ewentualnych zmian legislacyjnych.
Przepisy MDR nakierowane są zwłaszcza na umożliwienie szybkiego dostępu administracji skarbowej do informacji o potencjalnie agresywnym planowaniu lub nadużyciach związanych z planowaniem podatkowym oraz informacji o podmiotach korzystających ze schematów podatkowych. Przepisy te powinny również zniechęcić podatników oraz ich doradców do wdrażania u podatników uzgodnień mogących stanowić unikanie opodatkowania.
Uznanie uzgodnienia za schemat podatkowy w rozumieniu przepisów MDR nie jest jednoznaczne z objęciem tego uzgodnienia zakresem zastosowania klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, szczególnych regulacji przeciwdziałających unikaniu opodatkowania lub też innych właściwych regulacji. Przepisy MDR mają bowiem szerszy zakres zastosowania niż przepisy nakierowane na zwalczanie unikania opodatkowania. Jednocześnie oznacza to, że uzgodnienia dokonywane w dominującej mierze z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych (a więc niespełniające kryterium „sztucznego sposobu działania” w rozumieniu klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania) nie są wyłączone z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych. Wynika to stąd, że Szef KAS chce zachować możliwość samodzielnej oceny, czy element sztuczności występuje. W praktyce mogą wystąpić sytuacje, że zaraportowany schemat podatkowy nie będzie miał dla podatnika żadnych negatywnych konsekwencji.
Dotkliwe sankcje mogą jednakże pojawić się w przypadku braku zaraportowania uzgodnienia, które takiemu obowiązkowi podlega.
Nowy obowiązek raportowania schematów podatkowych budzi od początku wiele kontrowersji i wątpliwości, zarówno interpretacyjnych jak i technicznych związanych z samym składaniem dokumentów. Wątpliwości tych nie rozwiały obszerne objaśnienia Ministerstwa Finansów z 31 stycznia 2019 r. A jednocześnie wysokie sankcje za niestosowanie się do tych przepisów powodują, że obok tej materii podatnicy nie mogą przejść obojętnie. Trzeba zaakceptować istnienie schematów podatkowych i nauczyć się, jak je raportować w przypadku wystąpienia takiego obowiązku.
Nasz cykl ma za zadanie przybliżenie Państwu tej tematyki.
Podsumowanie:
- Przepisy Ordynacji podatkowej rozszerzają stosowanie dyrektywy MDR również o raportowanie uzgodnień pomiędzy podmiotami polskimi.
- Schemat podatkowy jest pojęciem szerszym niż korzyść podatkowa, o której mowa w przepisach dotyczących klauzuli obejścia prawa podatkowego - obowiązek raportowania schematu podatkowego może dotyczyć sytuacji, w których korzyść podatkowa w ogóle nie wystąpi.
- Schemat podatkowy to nie optymalizacja podatkowa ani obejście prawa podatkowego. Jest to pojęcie znacznie szersze i dotyczy zasadniczo wszystkich podatków.
Cykl „12 Przykazań Procedur Podatkowych” składa się z następujących artykułów:
1. Czym są schematy podatkowe – definicja?
2. Schematy podatkowe – obowiązki promotora, korzystającego i wspomagającego.
3. Jak zaraportować schemat podatkowy (terminy, technikalia)?
4. Schematy podatkowe – cechy i kryterium korzyści
5. Schematy podatkowe – kto musi mieć procedurę MDR?
6. Schematy podatkowe – jak przygotować procedurę MDR?
7. Podatek u źródła – jakie należności podlegają WHT?
8. Podatek u źródła – jak dochować należytej staranności i przygotować procedurę WHT?
9. Podatek u źródła – pojęcie beneficjenta rzeczywistego
10. Podatek u źródła – obowiązki w przypadku należności powyżej 2 mln PLN
11. Czym jest należyta staranność w VAT?
12. Jak przygotować własną procedurę należytej staranności VAT?
