Sankcje Unii Europejskiej stanowią jedno z najważniejszych narzędzi w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE i stosowane są od lat przeciwko państwom i podmiotom, stwarzającym destabilizację w regionie czy w inny sposób łamiącym międzynarodowe normy. Ich znaczenie znacznie wzrosło po agresji Federacji Rosyjskiej w Ukrainie w 2022 r. Jednak skuteczność tych sankcji zależy od ich egzekwowania. Celem niniejszego artykułu jest omówienie kluczowych aspektów dyrektywy 2024/1226, jej podstaw prawnych oraz znaczenia w kontekście polityki sankcyjnej UE.
Brak przepisów sankcjonujących naruszenie unijnych sankcji wprowadzonych od 2022 r.
Mimo, że sankcje są przyjmowane na poziomie unijnym, dotychczas ustawodawstwo unijne pomijało kwestię egzekwowania przepisów sankcyjnych – pozostawiono to w gestii państw członkowskich. Obecnie jedynie niektóre kraje – w tym Polska – posiadają regulacje w przedmiocie sankcji karnych czy administracyjnych za naruszenia tych przepisów. Obowiązująca od kwietnia 2022 r. polska ustawa sankcyjna umożliwia pociągnięcie do odpowiedzialności karnej i finansowej osób i podmiotów odpowiedzialnych za naruszenie sankcji nałożonych na Rosję i Białoruś w związku z wojną w Ukrainie.
Więcej o karach za naruszenie sankcji pisaliśmy tutaj: Jakie konsekwencje grożą za naruszenie sankcji na Rosję?
W państwach, gdzie brak jest konkretnych przepisów lub istnieją one w ograniczonej formie, dochodzi do sytuacji, w których naruszenia (np. obchodzenie zakazów eksportu czy importu), pozostają bez realnych konsekwencji prawnych.
Zwiększenie liczby przypadków obchodzenia sankcji przez różne podmioty, zwłaszcza w kontekście sankcji nałożonych na Rosję po 2022 r., uświadomiło potrzebę jednolitego podejścia w tej dziedzinie. Obecność różnych interpretacji przepisów w państwach członkowskich i brak jednolitych regulacji prawnych stanowiły poważną przeszkodę w egzekwowaniu przepisów. Dyrektywa 2024/1226 wprowadza wspólne ramy prawne, które mają na celu zlikwidowanie tych niejednoznaczności, zapewniając skuteczniejsze ściganie przestępstw związanych z obchodzeniem sankcji.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Czego dotyczy Dyrektywa 2024/1226?
Dyrektywa 2024/1226, uchwalona przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej, ma na celu zapewnienie skutecznego stosowania unijnych środków ograniczających poprzez wprowadzenie jednolitych zasad dotyczących kryminalizacji naruszania oraz obchodzenia sankcji nałożonych przez Unię Europejską.
Ważny fragment
Zobowiązuje bowiem państwa członkowskie do wprowadzenia do krajowych porządków prawnych odpowiedzialności karnej zarówno dla osób fizycznych, jak i podmiotów prawnych, które świadomie łamią zasady sankcji lub pomagają w ich obchodzeniu. Zawiera również przepisy pozwalające na ściganie osób i organizacji, które angażują się w takie działania.
Rodzaje sankcji wskazanych w Dyrektywie 2024/1226
Dyrektywa definiuje nowe rodzaje przestępstw, takie jak:
- naruszenie zakazów związanych z zamrażaniem środków finansowych, wprowadzaniem ograniczeń handlowych czy świadczeniem usług finansowych i niefinansowych,
- obchodzenie tych ograniczeń,
- niedopełnienie obowiązków raportowania nałożonych przez środki unijne.
Zgodnie z treścią Dyrektywy 2024/1226, penalizacją mają być objęte między innymi następujące czyny:
- umożliwienie wskazanym osobom fizycznym wjazdu na terytorium państwa członkowskiego lub tranzytu przez to terytorium, z naruszeniem zakazu stanowiącego unijny środek ograniczający,
- realizacja lub kontynuowanie transakcji z podmiotami zagranicznymi w przypadku objęcia danej transakcji lub podmiotu sankcjami unijnymi,
- obrót towarami, ich przywóz, wywóz, sprzedaż, nabywanie, przekazywanie, tranzyt lub transport, a także świadczenie usług pośrednictwa, pomocy technicznej lub innych usług związanych z tymi towarami, w przypadku gdy działania takie objęte są sankcjami unijnymi,
- świadczenie usług finansowych lub prowadzenie działalności finansowej, w przypadku gdy jest to ograniczone lub zakazane na podstawie sankcji,
- obchodzenie unijnego środka ograniczającego poprzez wykorzystywanie, przekazywanie osobie trzeciej lub zbywanie w inny sposób środków finansowych lub zasobów gospodarczych, które mają zostać zamrożone w ramach nałożonych sankcji,
- obchodzenie unijnego środka ograniczającego poprzez przekazywanie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji w celu ukrycia faktu, że wskazana osoba lub wskazany podmiot lub organ jest właścicielem lub beneficjentem rzeczywistym środków finansowych lub zasobów gospodarczych, które mają zostać zamrożone w ramach nałożonych sankcji.
Regulacja ta wynika m.in. z faktu, że coraz częstszą praktyką są działania mające na celu ukrycie faktycznego właściciela środków finansowych lub zasobów gospodarczych, aby uniknąć ich zamrożenia lub innych ograniczeń poprzez przekazywanie majątku osobom trzecim, ukrywaniem kontroli nad majątkiem i zatajaniem wszystkich lub części informacji. Po wdrożeniu dyrektywy, takie działania, a także pomocnictwo, podżeganie i usiłowanie popełnienia takich czynów, będzie stanowiło przestępstwo i podlegało właściwej karze.
Implementacja Dyrektywy 2024/1226 w Polsce – od kiedy?
Dyrektywa wskazuje również termin implementacji przepisów do krajowych porządków prawnych. Zgodnie z treścią artykułu 20 Dyrektywy, państwa członkowskie mają wdrożyć jej postanowienia do dnia 20 maja 2025 r. Komisja Europejska ma dostarczyć raport dotyczący jej wdrożenia do 20 maja 2027 r. oraz ocenić jej skutki i efektywność. Na ten moment jednak próżno szukać projektu polskiej ustawy wdrażającej.
Dyrektywa 2024/1226 stanowi ważny krok w stronę wzmocnienia skuteczności polityki sankcyjnej Unii Europejskiej. Jej przyjęcie zapewnia jednolite ramy prawne, które umożliwiają państwom członkowskim skuteczniejsze egzekwowanie sankcji i karanie podmiotów, które próbują je obejść. Przepisy te są szczególnie istotne w kontekście obecnej sytuacji geopolitycznej, zwłaszcza w odniesieniu do Rosji i mogą stać się kluczowym narzędziem w utrzymaniu integralności unijnej polityki sankcyjnej. Sprawna implementacja dyrektywy do krajowych systemów prawnych będzie miała kluczowe znaczenie dla sukcesu tego podejścia.
JAK MOŻEMY POMÓC?
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton zapewnia kompleksowe wsparcie w reprezentowaniu przedsiębiorców w kontaktach z organami odpowiedzialnymi za nadzór nad przestrzeganiem regulacji sankcyjnych, w tym m. in. w weryfikacji kontrahenta w zakresie objęcia go sankcjami oraz dopuszczalności transakcji w kontekście możliwych sankcji towarowych.
