W pewnych ściśle określonych przepisami prawa okolicznościach, możliwe jest jednak dokonanie płatności na rzecz takich podmiotów.
Konsekwencje wpisania kontrahenta na listę sankcyjną
Funkcjonowanie list sankcyjnych, stanowiących element unijnego mechanizmu sankcyjnego, zgodnie z założeniami doprowadzić ma do ograniczenia zdolności rządu rosyjskiego i białoruskiego do finansowania wojny, uszczuplenia bazy gospodarczej wspomnianych państw, a także obciążenia rosyjskich i białoruskich elit politycznych odpowiedzialnych za agresję na Ukrainę realnymi kosztami gospodarczymi i politycznymi.
Względem osób i podmiotów wpisanych na listy sankcyjne, a także osób i podmiotów z nimi powiązanych, stosuje się:
- nakaz zamrożenia należących do nich środków finansowych i zasobów gospodarczych,
- zakaz udostępniania im (bezpośrednio lub pośrednio) środków finansowych i zasobów gospodarczych.
Przekładając wspomniane ograniczenia na praktykę, wpisanie określonej osoby lub podmiotu na listy sankcyjne wiązać będzie się nie tylko z zakazem dokonywania na ich rzecz jakichkolwiek płatności (niezależnie od formy tej płatności), ale także z zakazem dokonywania jakichkolwiek czynności, które prowadziłyby do polepszenia się ich sytuacji finansowej – czyli do zwiększenia ich aktywów lub zmniejszenia ich zadłużenia. Zakazane będzie zatem również przykładowo zawieranie z osobami lub podmiotami wpisanymi na listę sankcyjną umów potrącenia wzajemnych wierzytelności, umów przekazu, czy zwalnianie ich z długu, jeżeli zawarcie takich umów doprowadziłoby do polepszenia się sytuacji finansowej osoby lub podmiotu sankcjonowanego.
Co istotne, rozporządzenia unijne wprowadzające sankcje przeciwko Rosji i Białorusi przewidują klauzule obejścia przepisów sankcyjnych, zakazujące świadomego i umyślnego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie środków sankcyjnych. Oznacza to, że zakazane są jakiekolwiek sztuczne działania skierowane na ominięcie nakazu zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych.
Naruszenie zakazów i nakazów wynikających z wpisania kontrahenta na listy sankcyjne wiązać może się z wysokimi karami finansowymi. Więcej na ten temat znajdziesz w naszym artykule „Jakie konsekwencje grożą za naruszenie sankcji na Rosję?”.
Wyjątki od nakazu zamrożenia środków finansowych i zasobów gospodarczych
Ważny fragment
Unijne regulacje sankcyjne przewidują, że w określonych przepisami sytuacjach możliwe jest uzyskanie zgody właściwych organów państw członkowskich na zwolnienie określonych zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych lub na ich udostępnienie podmiotowi sankcjonowanemu.
Katalog okoliczności, w których wnioskować można o stosowne zezwolenie władz państwa członkowskiego na dokonanie płatności na rzecz podmiotu objętego sankcjami, jest stosunkowo szeroki. Obejmuje on m. in. sytuacje, w których:
- uwolnienie zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych jest niezbędne do realizacji celów humanitarnych w Ukrainie,
- zwolnienie zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych jest niezbędne do zaspokojenia roszczeń zabezpieczonych orzeczeniem arbitrażowym, orzeczeniem sądowym lub decyzją administracyjną wydaną w państwie członkowskim (przy spełnieniu dodatkowych przesłanek),
- zwolnienie zamrożonych zasobów gospodarczych jest konieczne do pilnego zapobiegania zdarzeniu, które może mieć poważny i znaczący wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi lub na środowisko, lub łagodzenia skutków takiego zdarzenia.
Organy państw członkowskich uprawnione są w tym wypadku do działania w granicach uznania administracyjnego, tj. nie są związane składanym wnioskiem i mogą samodzielnie ustalić, czy i na jakich warunkach powinno dojść do zwolnienia środków finansowych i zasobów gospodarczych.
Zezwolenia na dokonanie transakcji z podmiotem objętym unijnymi sankcjami a rynek żywnościowy
Sankcje nałożone na podmioty rosyjskie miały szczególnie dotkliwy wpływ na unijny rynek żywnościowy. Celem łagodzenia skutków wprowadzonych regulacji, prawodawca unijny przewidział wyjątek odnoszący się do możliwości uwolnienia niektórych z zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych należących do osób fizycznych znajdujących się na listach sankcyjnych, które przed umieszczeniem ich na listach sankcyjnych odgrywały istotną rolę w międzynarodowym handlu produktami rolnymi i spożywczymi, w tym pszenicą i nawozami, lub na udostępnienie tym osobom niektórych środków finansowych lub zasobów gospodarczych na warunkach, jakie te właściwe organy uznają za stosowne.
Konieczne w tym wypadku jest jednak ustalenie, że takie środki finansowe lub zasoby gospodarcze są niezbędne do sprzedaży, dostawy, przekazania lub wywozu produktów rolnych i spożywczych, w tym pszenicy i nawozów, do państw trzecich (czyli państw niebędących członkami Unii Europejskiej) w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego.
Organem, do którego zwrócić można się w Polsce ze wspomnianym wnioskiem, jest Naczelnik Dolnośląskiego Urzędu Celno-Skarbowego we Wrocławiu, który działa z upoważnienia Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
System unijnych sankcji na Rosję i Białoruś, wyrażający się m. in. w funkcjonowaniu list sankcyjnych, wpłynął w znaczący sposób na działalność przedsiębiorców unijnych, którzy przed rosyjską agresją na Ukrainę, prowadzili działalność na rynkach wschodnich. Z uwagi na ryzyko wysokich kar finansowych za naruszenie reguł sankcyjnych, powinni oni pamiętać przed dokonaniem jakichkolwiek płatności o dokładnej weryfikacji kontrahentów i podmiotów z nimi powiązanych. Samo umieszczenie kontrahenta na listach sankcyjnych nie musi jednak wiązać się z utratą możliwości sfinalizowania transakcji, jeśli przemawiają za tym szczególne względy określone w przepisach prawa.
Podsumowanie
- Wpisanie kontrahenta albo podmiotu z nim powiązanego na listę sankcyjną, wiąże się z koniecznością zamrożenia należących do niego środków finansowych i zasobów gospodarczych, a także z zakazem udostępniania mu jakichkolwiek środków finansowych i zasobów gospodarczych.
- Przepisy prawa unijnego w ściśle określonych sytuacjach przewidują możliwość zwrócenia się do właściwych organów krajowych z wnioskiem o udzielenie zgody na zwolnienie określonych zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych lub na ich udostępnienie podmiotowi sankcjonowanemu.
- Istotne wyjątki dotyczące możliwości uzyskania zgody na dokonanie płatności na rzecz osób znajdujących się na listach sankcyjnych, dotyczą transakcji dokonywanych na rynku żywnościowym
JAK MOŻEMY POMÓC?
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton zapewnia kompleksowe wsparcie w weryfikacji kontrahentów przedsiębiorcy pod kątem objęcia ich sankcjami unijnymi, a także w przygotowaniu wniosków o zwolnienie środków finansowych albo zasobów gospodarczych spod zamrożenia.
AUTOR: Łukasz Wojdanowicz
Czytaj więcej o sankcjach na Rosję i Białoruś:
- Jak sankcje na Rosję wpłyną na firmy w Polsce?
- Jak uniknąć wpisania na listę sankcyjną?
- Lista sankcyjna, czy możesz na nią trafić? [ANKIETA]
- Nowy pakiet sankcji unijnych – zakaz świadczenia na rzecz Rosji wskazanych usług, w tym księgowych, rachunkowych i audytowych
- Co przyniósł siódmy pakiet sankcji unijnych?
- Co przyniósł ósmy pakiet sankcji na Rosję?
- Co przyniósł dziewiąty pakiet sankcji na Rosję?
- 11 pakiet sankcji na Rosję – o czym muszą pamiętać przedsiębiorcy?
- Organy ścigania na tropie przedsiębiorców łamiących sankcje
