Podsumowanie
- Nowelizacja doprecyzowała kwestię wystąpienia nadmiernego opóźnienia ze spełnieniem świadczeń pieniężnych uzasadniającego wszczęcie postępowania, stanowiąc, że sumowaniu podlegają jedynie wymagalne w okresie objętym postępowaniem świadczenia pieniężne, w których minął termin ich zapłaty i które w okresie objętym postępowaniem zostały spełnione z opóźnieniem lub w okresie objętym postępowaniem nie zostały spełnione mimo upływu terminu zapłaty, a nie wszystkie świadczenia pieniężne niespełnione.
- Ustawodawca wprowadza tzw. wezwania miękkie, które umożliwią wezwanemu podmiotowi odniesienie się do wątpliwości Prezesa UOKiK jeszcze przed wszczęciem „właściwego” postępowania.
- Zmieniono model karania, zgodnie z którym wprowadzono uznaniowość Prezesa UOKiK przy wymiarze kary i zmodyfikowano wzór, według którego będzie liczona maksymalna kara za nadmierne opóźnienie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
Ostatni artykuł z cyklu dotyczącego zatorów płatniczych poświęciliśmy zmianom w zakresie postępowania przed Prezesem UOKiK-u.
Wyłączenie opóźnień w ramach grup kapitałowych oraz transakcji w ramach działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
Prawodawca słusznie zwrócił uwagę na fakt, iż w przypadku świadczeń dokonywanych między podmiotami działającymi w ramach jednej grupy kapitałowej nie zachodzi ryzyko powstania szkodliwych zatorów płatniczych, gdyż nie mają one wpływu na rynek zewnętrzny ani działające na nim podmioty.
W związku z powyższym ustawodawca zdecydował się na wyłączenie z obowiązku sprawozdawczego transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej, w tym grupy mające charakter transgraniczny. Przy obliczaniu maksymalnej wysokości administracyjnej kary pieniężnej powinny być pomijane świadczenia pieniężne wynikające z transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są ww. podmioty. Transakcje dokonywane w ramach działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej również zostały wyłączone z zakresu przedmiotowego ustawy.
Doprecyzowanie definicji „nadmiernego opóźniania się”
W Nowelizacji została doprecyzowana definicja nadmiernego opóźnienia się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych. Dotychczas ustawa określała to pojęcie jako opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez podmiot niebędący podmiotem publicznym, występujące w przypadku, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez ten podmiot wynosi co najmniej 2 000 000 złotych.
Nowelizacja doprecyzowała kwestię nadmiernego opóźnienia ze spełnieniem świadczeń pieniężnych, stanowiąc, że sumowaniu podlegają jedynie wymagalne w okresie objętym postępowaniem świadczenia pieniężne, w których minął termin ich zapłaty i które w okresie objętym postępowaniem zostały spełnione z opóźnieniem lub w okresie objętym postępowaniem nie zostały spełnione mimo upływu terminu zapłaty, a nie wszystkie świadczenia pieniężne niespełnione (np. w których wysokość świadczenia pieniężnego jest określona, jest ono niespełnione, ale jednocześnie nie minął jeszcze termin zapłaty.)
Przewalutowania świadczeń wyrażonych w walucie obcej
Niezwykle istotne dla przeprowadzenia postępowania jest określenie zasad przewalutowania świadczeń pieniężnych wyrażonych w walucie obcej. Zgodnie z przepisami w nowym brzmieniu, w przypadku niepełnienia świadczenia pieniężnego wyrażonego w walucie obcej w okresie objętym postępowaniem, jego równowartość będzie ustalana przy zastosowania średniego kursu waluty obcej ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego okresu objętego postępowaniem.
Wprowadzenie tzw. „wezwań miękkich”
Przepisy nowelizujące wprowadzają nowy instrument, jakim są tzw. wezwania miękkie, które umożliwiają wezwanemu podmiotowi odniesienie się przez przedsiębiorcę w stosunku do wątpliwości Prezesa UOKiK jeszcze przed wszczęciem postępowania. Tym samym przedsiębiorca będzie miał prawo, a nie obowiązek, udzielenia odpowiedzi, a więc nieudzielenie odpowiedzi na tym etapie nie jest zagrożone sankcją (choć znacząco zwiększy ryzyko wszczęcia „właściwego” postępowania). Prawodawca wprowadzając ww. instrument miał na celu ukształtowanie świadomości uczestników obrotu oraz odformalizowania postępowania przed Prezesem UOKiK i wprowadzenie efektywnej eliminacji z rynku potencjalnych nieprawidłowości; w praktyce można traktować je również jako „ostrzeżenie” przed wszczęciem postępowania.
Opóźnienia dotyczące spełniania świadczeń pieniężnych – zmiana modelu karania
Dotychczas w przypadku stwierdzenia nadmiernego opóźnienia się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych, Prezes UOKiK ma obowiązek nałożenia na przedsiębiorcę administracyjnej kary pieniężnej obliczanej wedle ściśle określonego i sformalizowanego wzoru określonego w art. 13v ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Wyliczenie kary powinno być poprzedzone analizą transakcji handlowych. Po stronie zobowiązanego podmiotu leży ciężar dostarczenia materiału dowodowego w postaci sporządzenia i przekazania Prezesowi UOKiK wykazu wszystkich transakcji handlowych z ich szczegółowym opisem dla okresu objętego postępowaniem. Tak więc prowadzone postępowanie jest czasochłonne, skomplikowane i wymagają szczególnej dokładności i precyzyjności z uwagi na zakres dokonywanej w ich trakcie analizy materiału dowodowego oraz obszerność tego materiału.
Ustawodawca w (deklarowanym) celu poprawy efektywności prowadzonych postępowań oraz możliwości pełniejszego uwzględnienia poszczególnych okoliczności występujących w rozpatrywanej sprawie dokonuje modyfikacji wzoru, według którego będzie liczona maksymalna kara za nadmierne opóźnienie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych oraz wprowadza uznaniowość Prezesa UOKiK przy wymierzaniu kary (w granicach do kary maksymalnej określonej zgodnie ze wzorem).
Ponadto wraz ze zmianą modelu karania usunięty zostanie art. 13v ust 6 ustawy, który w konsekwencji zlikwiduje instytucję obligatoryjnego odstąpienia od wymierzenia kary w przypadku, w którym strona postępowania wykazała, że nadmiernie opóźniała się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych w momencie, gdy sama była ofiarą opóźnienia kontrahenta. Odstąpienie od wymierzenia kary będzie możliwe jedynie w przypadku zaistnienia siły wyższej zgodnie z art. 13v ust. 7 ustawy.
Modyfikacja procedury obniżania kary
Znowelizowane przepisy przewidują możliwość obniżenia wysokości kary pieniężnej o 20% – dotychczas 10% – pod warunkiem, że w terminie 14 dni od dnia doręczenia stronie decyzji, zobowiązany podmiot uiści w całości administracyjną karę pieniężną oraz zrzeknie się wobec Prezesa UOKiK prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przepis w nowej formie ma zachęcić stronę do jak najszybszego zapłacenia administracyjnej kary pieniężnej.
Możliwość odroczenia kary lub rozłożenia jej na raty
Ponadto przepisy w nowym brzmieniu wprowadzają możliwość złożenia wniosku przez stronę postępowania o odroczenie uiszczenia nałożonej kary pieniężnej lub rozłożenia jej na raty, ze względu na ważny interes wnioskodawcy. Prawodawca zastrzegł, że może to nastąpić jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Warunkiem koniecznym jest wystosowanie wniosku wraz z uzasadnieniem.
Powyższa Nowelizacja wejdzie w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia, jednakże część przepisów szczegółowych zacznie obowiązywać później.
Zmiany zmiany zmiany… W nowelizacji ustawy „antyzatorowej” Ustawodawca wprowadza pokaźną liczbę zmian. Zapoznanie się z nowymi przepisami staje się więc koniecznością, zwłaszcza że większość zmian wejdzie w życie już z początkiem grudnia (8.12.2022 r.). Już teraz warto przeprowadzić audyt wewnętrzy związany ze stosowanymi terminami zapłaty oraz postanowieniami umownymi zawieranymi w transakcjach handlowych z kontrahentami.
Grant Thornton oferuje pomoc we wdrożeniu rozwiązań zgodnych z treścią nowelizacji zarówno w zakresie dotyczącym składania sprawozdań jak i związaną z audytem prawnym w zakresie stosowanych postanowień umownych.
Czytaj więcej o Ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych:
- Kolejne zmiany przepisów o zatorach płatniczych
- Sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty? Czas na zmiany
- Opóźnienia w transakcjach handlowych – zmiany w postępowaniach przed Prezesem UOKiK
WSPÓŁAUTOR: Patryk Kanigowski, Konsultant, Aplikant radcowski, Bieżące doradztwo podatkowe
