Prowadzisz działalność w Polsce i jednocześnie jesteś zatrudniony w UE – nie musisz płacić składki ZUS!

Osoby prowadzące działalność gospodarczą skutecznie unikały płacenia wysokich składek ZUS w Polsce, dzięki dodatkowemu zatrudnieniu w innym państwie Unii, głównie w Wielkiej Brytanii, Niemczech, w Czechach, na Słowacji i na Litwie. Zatrudnienie w firmach na terenie UE umożliwiało zwolnienie z opłacania składek ZUS z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce.

Dobre wieści szybko rozeszły się wśród jednoosobowych przedsiębiorców, na rynku pojawili się doradcy i pośrednicy ułatwiający formalności związane z procedurą i wówczas skala zjawiska zwróciła uwagę czujnych inspektorów ZUS. Urzędnicy zaczęli kwestionować umowy zawierane z zagranicznymi pracodawcami i wystawiać decyzje stwierdzające obowiązek podlegania ubezpieczeniom z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce, co wiązało się z zapłatą zaległych składek wraz z odsetkami. Niektórzy przedsiębiorcy postanowili jednak odwołać się od decyzji ZUS i rozpocząć sądową batalię.

Zrobiła tak prowadząca działalność gospodarczą w Polsce kobieta, która jednocześnie była zatrudniona na 1/8 etatu na Słowacji. W świetle przepisów UE, Polka została rutynowo objęta ubezpieczeniami na Słowacji i tym samym zwolniona z opłacania składek ZUS w Polsce. Kiedy na prośbę inspektorów ZUS przedstawiła słowacką umowę o pracę, ci zażądali od niej dowodów na rzeczywiste wykonywanie pracy w postaci biletów za przejazdy na Słowację oraz rachunków za noclegi. Wobec braku takich dowodów ZUS stwierdził nieważność umowy ze słowackim pracodawcą, gdyż jej zawarcie w interpretacji ZUS służyło obejściu prawa. W związku z tym wydano decyzję o podleganiu ubezpieczeniom w Polsce z żądaniem zapłaty kilkunastu tysięcy złotych zaległych składek.

Sprawa trafiła do sądu. Zarówno w I instancji i później w odwołaniu do Sądu Apelacyjnego, sędziowie podtrzymali stanowisko ZUS. Kobieta-przedsiębiorca postanowiła jednak wnieść skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. I tu nastąpił zaskakujący zwrot, gdyż Sąd Najwyższy uchylił wyroki z poprzednich instancji oraz decyzję ZUS. W sentencji wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, iż ZUS nie miał prawa unieważniać umowy zawartej poza granicami Polski, gdyż takie rozstrzygnięcia nie leżą w jego kompetencjach. Sędziowie wskazali, że inspektorzy ZUS mogli, co najwyżej, zwrócić się z prośbą o wyjaśnienie sprawy do instytucji słowackich. Podkreślono wyraźnie, że ZUS nie może badać stosunku pracy zawartego poza granicami Polski.

Z treścią wyroku (Sygn. akt II UK 587/13) można zapoznać się >> tutaj <<

Warto nadmienić, że wyrok Sądu Najwyższego nie daje całkowitej gwarancji uniezależnienia się od decyzji inspektorów ZUS. Sędziowie zwrócili uwagę, że ZUS nie może stwierdzać nieważności zagranicznych umów, lecz w razie wątpliwości jest władny występować z wnioskami o zbadanie takiej umowy przez odpowiednie organy innego państwa UE.

Ponieważ natura nie znosi próżni – na rynku pojawiły się rozwiązania alternatywne wobec opisanego wyżej. Pozwalają one unikać jednoosobowym firmom płacenia wysokich składek z tytułu ZUS w Polsce. Wyścig przedsiębiorców z organami ZUS trwa więc nadal.