Wszystkie propozycje nowelizacji Kodeksu pracy wzbudzają duże zainteresowanie i niemało emocji, zarówno wśród pracodawców, jak i pracowników.
[Pobierz informator lub przeczytaj poniżej jego streszczenie]
Praca zdalna i badanie trzeźwości pracowników
Pierwsza duża nowelizacja ustala dokładne zasady wprowadzenia i funkcjonowania pracy zdalnej (str. 5 naszego Informatora) oraz umożliwienie pracodawcom przeprowadzania prewencyjnej i wyrywkowej kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu (str. 14).
Partner, Radca Prawny
Jeśli chodzi o pracę zdalną, wprowadzenie jej jako rozwiązania stałego, a nie jedynie tymczasowego - stosowanego w warunkach nadzwyczajnych, spowodowanych epidemią COVID-19, jest dobrym rozwiązaniem dla obu stron stosunku pracy. Projektodawcy podkreślali, że liczne postulaty w zakresie umożliwienia stronom stosunku pracy stosowania tej formy wykonywania pracy, także po odwołaniu stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 na obszarze Polski, pochodziły zarówno od pracowników, jak i od organizacji pracodawców. Tym samym z Kodeksu pracy na stałe usunięto telepracę, która w mojej ocenie nigdy szeroko się nie przyjęła. Bardziej mieliśmy do czynienia z nigdzie nieuregulowanymi hybrydami w postaci łączenia pracy stacjonarnej z tzw. „home office”.
Pracodawcy zyskali już możliwość przeprowadzania prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. Kontrole są możliwe tylko wtedy, gdy są niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia. Jak czytamy w wykazie prac legislacyjnych i programowych na stronie Rady Ministrów, regulacja ma rozwiązać problem wynikający z braku podstaw prawnych do przeprowadzania – przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego – badań pracowników na obecność tzw. narkotyków w ich organizmach.
Przypominamy, że zgodnie z wydaną w 2019 roku opinią UODO, stan trzeźwości pracowników można było sprawdzać wyłącznie wtedy, gdy badanie przeprowadzane jest przez wspomniany organ, na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub danego pracownika. Prawo odwoływało się jednakże wyłącznie do trzeźwości pracownika, natomiast kwestia badania pracowników przez pracodawców na obecność narkotyków w ogóle nie była dotychczas uregulowana w obowiązujących przepisach. Zmieniła to nowelizacja Kodeksu pracy.
Zgodnie z nowelizacją Kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw, praca zdalna ma wejść w życie w ciągu 2 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 7 kwietnia 2023 r., a kontrola trzeźwości i na obecność innych substancji w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 21 lutego 2023 r.
Dyrektywy work-life balance i transparency
Druga duża prezentowana nowelizacja ma na celu implementację dwóch ważnych Dyrektyw Parlamentu i Rady (UE): Dyrektywy UE 2019/1152 w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (tzw. Transparency Directive) oraz Dyrektywy 2019/1158 w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (tzw. Work-Life Balance Directive) (str. 20).
Partner, Radca Prawny
O obu Dyrektywach i potrzebie ich wdrożenia do naszego porządku prawnego można by mówić długo, niemniej obie należy ocenić pozytywnie. Mają one na celu poprawę warunków pracy przez popieranie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia, a równocześnie zapewnienie zdolności adaptacyjnej rynku pracy. Dyrektywy przyczyniają się do uwypuklania wymiaru społecznego Europy, ale także zakładają wspieranie równości płci. Stanowią one jeden z elementów procesu realizacji europejskiego filaru praw socjalnych. Mamy także nadzieję, że zmiany m.in. w urlopach ojcowskich, rodzicielskich i wychowawczych przyczynią się do utrzymania aktywności zawodowej kobiet (i niewycofywania się z rynku pracy), wspierania równości płci, zniwelowanie pewnych stereotypów związanych z podziałem obowiązków domowych, ale także, co bardzo ważne do coraz większego ułatwiania godzenia życia zawodowego pracowników z życiem rodzinnym.
Nowe przepisy obowiązują od 26 kwietnia 2023 r.
Sygnaliści, wynagrodzenie minimalne i diety w podróży służbowej
Na koniec przedstawiamy krótko (kolejny) projekt ustawy o sygnalistach (str. 44), rozporządzenie o wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę i wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (str. 51) oraz kwestię podwyżek diet z tytułu podróży służbowej (str. 54).
Mamy nadzieję, że niniejsze opracowanie będzie Państwu służyć jako przewodnik po najistotniejszych projektowanych zmianach.
Kompletne źródło wiedzy o przepisach nowelizujących Kodeks pracy – praca zdalna, kontrola trzeźwości, work-life balance, sygnaliści, płaca minimalna i diety służbowe.
Stan prawny na 26 kwietnia 2023 r.
