Rodziny a akcjonariatach i organach
Według badania, aż 89% spółek rodzinnych notowanych na GPW posiada w akcjonariacie przynajmniej jednego przedstawiciela rodziny (80% posiada nestora, a 9% – sukcesora). Znacznie rzadziej nazwiska przedstawicieli rodzin można znaleźć w zarządach tych spółek (jedynie 66% spółek rodzinnych) i ich radach nadzorczych (49%). Widać więc, że rola wielu członków biznesowych rodów sprowadza się jedynie do posiadania akcji spółki, a – przynajmniej formalnie – nie angażują się oni w zarządzanie firmą lub nie ujawniają tego zaangażowania w postaci oficjalnych ról w spółce.
Wykres. Udział przedstawicieli rodzin w organach zarządczych i nadzorczych spółek rodzinnych z GPW
Sukcesja pokoleniowa w spółkach rodzinnych
Choć wiele spółek rozpoczęło już sukcesję pokoleniową, to nadal proces ten jest w początkowej fazie. Niezależnie od tego, czy badamy spółki na poziomie akcjonariatów, zarządów czy rad nadzorczych, udział sukcesorów jest kilkukrotnie niższy niż udział nestorów. Co więcej, w porównaniu z badaniami z ostatnich dwóch lat, udział sukcesorów w zarządach i radach nadzorczych spadł, wzrósł jedynie w akcjonariatach. Może to oznaczać, że nestorzy stawiają na zewnętrznych członków zarządów i rad nadzorczych, ale też że sukcesorzy nie ujawniają się na oficjalnych stanowiskach, ale obejmują funkcje w fundach rodzinnych i poprzez nie angażowani są w biznes rodzinny.
Fundacji rodzinnych bowiem wyraźnie przybywa. Przed rokiem jedynie w akcjonariacie 5% spółek rodzinnych z GPW ujawniana była fundacja rodzinna. Obecnie to już 16%.
Wyniki finansowe spółek rodzinnych
Co ważne, biznes prowadzony przez spółkę rodzinną jest o około 50% mniejszy niż spółki nierodzinnej pod względem przychodów oraz o około 30% pod względem kapitalizacji. Przeciętna spółka rodzinna osiąga też wyraźnie niższą rentowność na poziomie EBITDA niż nierodzinna – w 2024 r. było to 7,6% wobec 11,6%.
Co inwestorzy dostają w zamian? Przede wszystkim znacznie większą stabilność i przewidywalność. Zarówno przychody, rentowność jak i kapitalizacja statystycznie są na przestrzeni lat znacznie mniej zmienne niż w przypadku spółek nierodzinnych. Rodzinni inwestorzy planują swoje działania w znacznie dłuższej perspektywie niż nierodzinni, ponieważ głównym celem przedsiębiorców rodzinnych jest zapewnienie działania firmy i ochrona majątku rodzinnego w długim horyzoncie, a nie krótkoterminowe zyski.
Analiza biznesowa i finansowa spółek rodzinnych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie