Wizerunek każdej osoby, zarówno dorosłego, jak i dziecka, jest chroniony prawem. Oznacza to, że nie można go swobodnie rozpowszechniać ani wykorzystywać w celach biznesowych bez odpowiedniej podstawy prawnej. Różnica polega jednak na stopniu ochrony. W przypadku dorosłych zakłada się, że są świadomi konsekwencji i potrafią samodzielnie zdecydować o publikacji swojego wizerunku. Natomiast dzieci, zgodnie z motywem 38 RODO, wymagają szczególnej ochrony, ponieważ mogą być mniej świadome ryzyka i skutków takiej publikacji. Dlatego to rodzice dziecka decydują o publikacji wizerunku dziecka, ale również osoba zamieszczająca zdjęcie powinna również ocenić, czy taka publikacja rzeczywiście leży w interesie dziecka i nie narusza jego godności.
Co uznajemy za wizerunek?
Wizerunek to każdy utrwalony obraz osoby, na przykład zdjęcie lub nagranie wideo, który pozwala ją rozpoznać. Warto podkreślić, że wizerunek to nie tylko twarz. Mogą na niego składać się również inne cechy umożliwiające identyfikację, takie jak sylwetka, charakterystyczny ubiór, fryzura, znamiona, tatuaże czy sposób poruszania się.
Na gruncie RODO wizerunek jest daną osobową, a jego przetwarzanie, czyli utrwalanie, publikowanie czy udostępnianie, podlega przepisom o ochronie danych osobowych.
W praktyce oznacza to, że wykorzystanie wizerunku w działalności biznesowej, np. w reklamie, promocji czy mediach społecznościowych, wymaga szczególnej ostrożności oraz odpowiedniej podstawy prawnej.
Zgoda, czyli podstawa każdej publikacji
W większości przypadków publikacja wizerunku dziecka wymaga zgody, zarówno według prawa autorskiego, jak i RODO.
Zgodnie z art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nie można rozpowszechniać zdjęć ani nagrań osoby bez jej pozwolenia. W przypadku dzieci do 18. roku życia zgodę wyrażają rodzice lub opiekunowie prawni, ponieważ dziecko nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Dodatkowo, dziecko może nie być w stanie świadomie ocenić skutków publikacji.
Na gruncie RODO przetwarzanie wizerunku dziecka również wymaga zgody rodzica lub opiekuna (art. 7 RODO). Zgoda powinna być:
- dobrowolna i udzielona przed publikacją,
- konkretna – wskazywać cel, czas i miejsce wykorzystania (np. strona internetowa, profil w mediach społecznościowych),
- wskazywać precyzyjnie warunki wykorzystania wizerunku, np. zdjęcie będzie podpisane imieniem dziecka lub poddane edycji;
- być napisana zrozumiałym językiem dla rodzica lub opiekuna prawnego;
- utrwalona – najlepiej na piśmie lub formie elektronicznej.
Ważny fragment
Zatem aby móc opublikować zdjęcie dziecka, trzeba mieć zgodę jego rodzica lub opiekuna prawnego. Co więcej, zgodnie z zasadą poszanowania praw dziecka, warto również zapytać samo dziecko o zdanie, oczywiście w sposób dostosowany do jego wieku.
Czy zawsze potrzebna jest zgoda?
Nie każda publikacja wizerunku dziecka wymaga uprzedniej zgody. Prawo przewiduje wyjątki, np. gdy dziecko pojawia się tylko jako element większej całości. na zdjęciu tłumu, imprezy publicznej czy wydarzenia plenerowego i nie jest głównym bohaterem ujęcia. Jednak trzeba pamiętać, że jeżeli dziecko da się łatwo rozpoznać, jego wizerunek nadal podlega ochronie RODO. W takich przypadkach firma powinna zachować szczególną ostrożność i dokładnie rozważyć, czy publikacja jest uzasadniona.
RODO dopuszcza również przetwarzanie danych osobowych, w tym wizerunku, na podstawie uzasadnionego interesu administratora (art. 6 lit. f). W praktyce wymaga to przeprowadzenia tzw. „testu równowagi”, czyli oceny czy interes firmy np. promocja zajęć, wydarzeń czy oferty, przeważa nad prawem dziecka do prywatności i bezpieczeństwa.
W przypadku komercyjnego wykorzystania wizerunku dziecka, np. w reklamie za wynagrodzeniem, podstawą prawną wykorzystania wizerunku może być umowa zawarta z rodzicem lub opiekunem prawnym. Umowa powinna określać warunki i zakres korzystania z wizerunku oraz kwestie wynagrodzenia za pozowanie, co pozwala na legalne korzystanie z wizerunku dziecka.
W wielu sytuacjach najbezpieczniejszym rozwiązaniem pozostaje poproszenie o zgodę rodzica lub opiekuna prawnego. Pozwala to nie tylko zminimalizować ryzyko prawne, ale także pokazać, że firma szanuje prawa i dobro dziecka.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Zgoda – jak ją wycofać?
Rodzic i dziecko mają prawo cofnąć zgodę w dowolnym momencie oraz w dowolnej formie. W takiej sytuacji firma musi zaprzestać jego dalszego wykorzystywania.
Prawo rodzica i dziecka do wycofania zgody jest nieograniczone czasowo. Nie można tego prawa również warunkować dodatkowymi wymogami, np. koniecznością podania przyczyny, zapłaty kary finansowej czy innych negatywnymi konsekwencji dla osoby, która zdecyduje się wycofać zgodę.
Media społecznościowe – ryzyko większe niż myślisz
Publikując zdjęcia na Facebooku, Instagramie czy TikToku, należy pamiętać, że dane mogą trafić na serwery znajdujące się poza Europejskim Obszarem Gospodarczym, np. w USA czy Chinach. Zgodnie z RODO, osoba wyrażająca zgodę powinna zostać o tym wyraźnie poinformowana, a w szczególnych wypadkach nawet wyrazić dodatkową zgodę.
Warto również pamiętać, że raz opublikowany materiał może zostać łatwo skopiowany, udostępniony, przerobiony (np. w formie memów czy deepfake’ów), a jego całkowite usunięcie z Internetu bywa niemożliwe.
Dlatego w przypadku niekomercyjnych publikacji np. przez placówki edukacyjne, organizacje społeczne czy lokalne inicjatywy warto rozważyć dodatkowe środki ostrożności, takie jak:
- ograniczenie widoczności postów, np. tylko dla rodziców lub uczestników zajęć,
- tworzenie zamkniętych grup, do których dostęp mają wyłącznie uprawnione osoby,
- unikanie pokazywania twarzy dzieci, np. przez prezentowanie zdjęć z oddali, ujęć od tyłu lub pokazujących jedynie ich prace i aktywności.
Podsumowanie
Wizerunek dziecka to nie zwykłe zdjęcie – to dane osobowe, które wymagają szczególnej ochrony. Dla firm oznacza to konieczność:
- uzyskania jasnej i świadomej zgody rodzica lub opiekuna prawnego,
- respektowania prawa do jej cofnięcia,
- przemyślenia czy publikacja jest naprawdę konieczna,
- zachowania ostrożności w mediach społecznościowych.
Przestrzeganie tych zasad nie tylko zapewnia zgodność z prawem, ale także buduje zaufanie rodziców i pokazuje, że dobro dziecka jest traktowane priorytetowo. W dłuższej perspektywie taka odpowiedzialność może przynieść większą wartość niż jakakolwiek kampania reklamowa.
WSPÓŁAUTOR: Krzysztof Jeromin, Junior Associate
Zobacz inne artykuły z serii #BackToSchool:
- Prawo w szkolnej ławce, czyli prawa i obowiązki dzieci, rodziców oraz placówek edukacyjnych 2025/2026
- Wizerunek dziecka w Internecie – co powinien wiedzieć biznes? (teraz czytasz)
- Weryfikacja karalności pracowników mających kontakt z dziećmi
- Ulgi i zwolnienia podatkowe związane z edukacją – przegląd najważniejszych rozwiązań
- Pracodawco pamiętaj o prawach pracownika-rodzica!