Podsumowanie
- Projekt ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorców zawiera głównie regulacje poprawiające sytuację podatników „kosmetycznie”.
- Jedną z ciekawych zmian w projekcie jest propozycja umożliwienia zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania od decyzji podatkowej. Może umożliwić podatnikom szybszą realizację decyzji pozytywnej lub skorygowanie rozliczeń w razie niekorzystnego rozstrzygnięcia.
Wniesienie odwołania w postępowaniach podatkowych – „niezbywalne” prawo
Wnoszenie odwołań w postępowaniach podatkowych – poza przypadkami szczególnymi – reguluje art. 220 Ordynacji podatkowej, stanowiąc, że od decyzji organu podatkowego wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji, zaś właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ podatkowy wyższego stopnia.
Przepisy te regulują procedurę odwoławczą w postępowaniu podatkowym, zapewniając stronie możliwość odwołania od decyzji podatkowej, która została wydana w pierwszej instancji. Zasada ta ogranicza jednak prawo odwołania do jednej instancji, co oznacza, że decyzja organu podatkowego wyższego stopnia będzie ostateczna (przynajmniej przed etapem postępowania sądowego). Organ podatkowy wyższego stopnia ma większe uprawnienia i kompetencje do rozpatrzenia odwołania, co ma na celu zapewnienie uczciwego i obiektywnego rozstrzygnięcia sprawy – choć, w praktyce, procedura odwoławcza przed etapem postępowania sądowego rzadko jest skuteczna.
Przepisy nie przewidują jednak możliwości zrzeczenia się prawa do odwołania od decyzji organu podatkowego. Oznacza to, że nawet podatnik otrzymujący decyzję w całości czyniącą zadość jego żądaniu, nie może „przyspieszyć” jej uprawomocnienia się.
Odwołanie instrumentem w ręku podatnika
Zmianę tego stanu rzeczy przewiduje projekt ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorców. Przewiduje on dodanie do Ordynacji podatkowej art. 221b, który stanowić ma, że w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania wobec organu podatkowego, który wydał decyzję. Z dniem doręczenia organowi podatkowemu oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez stronę, decyzja stawać się będzie ostateczna.
W efekcie podatnicy będą mogli przyspieszyć wejście do obrotu prawnego decyzji organów podatkowych, co otworzy nowe możliwości pod kątem należytej staranności podatkowej. W przypadku decyzji dla podatników korzystnych, zastosowanie tego instrumentu jest oczywiste. Dzięki zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania, podatnik będzie mógł przyspieszyć wejście w życie decyzji, a więc i jej wykonanie. Zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2024.
Korzyści i ryzyka związane ze zrzeczeniem się prawa do odwołania od decyzji podatkowe
Oznaczać to może np. szybsze zwroty VAT, podatku u źródła czy innych podatków, o stwierdzenie nadpłaty, w których i ich zwrot wnioskują podatnicy i płatnicy. Uregulowania dotyczące zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania po wejściu w życie nowelizacji znajdą miejsce w procedurach należytej staranności VAT czy WHT, gdzie wnioski o zwrot są szczególnie powszechne i często uregulowane procedurą wewnętrzną. Miejsce dla odpowiednich uregulowań znajdzie się także w procedurach zarządzania należytą starannością podatkową na poziomie ogólnym, czyli spisanej „strategii podatkowej”.
Również dla podatników otrzymujących decyzje negatywne, możliwość rezygnacji z prawa do wniesienia odwołania powinna znaleźć reakcję w procedurach wewnętrznych. Od tej strony procedury powinny przewidywać ostrożną ocenę, czy na pewno z tego prawa korzystać. Z różnych względów takie działania mogą mieć swoje plusy (np. ułatwić badanie sprawozdania finansowego dzięki wskazaniu, że przeciw podatnikowi nie toczą się postępowania, czy umożliwić wzięcie udziału w przetargu, warunkiem którego jest brak takich postępowań). Jednak pamiętać należy, że skutkiem takiej decyzji może być ostateczna utrata prawa do „walki o swoje” z organem podatkowym.
Nowe przepisy mają na celu przyspieszenie wejścia w życie decyzji organów podatkowych, co może skutkować szybszymi zwrotami podatku, uznaniem nadpłaty i innymi korzyściami dla podatników. Zrzeczenie się prawa do odwołania stanie się ostateczne po doręczeniu oświadczenia organowi podatkowemu. Wprowadzenie tych zmian powinno wpływ na procedury wewnętrzne dotyczące należytej staranności podatkowej. Jednak należy pamiętać, że decyzja taka może wiązać się z utratą prawa do dalszej walki z organem podatkowym.
