Ze statystyk Ministerstwa Finansów wynika, że podatek u źródła jest jednym z głównych przedmiotów kontroli Krajowej Administracji Skarbowej. Tendencja wzrostowa podkreśla znaczenie przestrzegania zasad i obowiązków podatkowych, a w związku z tym obowiązku dochowania należytej staranności.
Obowiązek WHT
Podatek u źródła to zryczałtowany podatek (od osób prawnych / od osób fizycznych) pobierany przez płatników od niektórych przychodów uzyskanych na terenie Polski przez podatników nieposiadających siedziby lub zarządu na terenie RP (wyjątek: dywidendy). Dywidendy wypłacane przez polskie spółki, w tym dywidendy wypłacane na rzecz polskich wspólników również podlegają pod WHT.
W określonych prawnie sytuacjach, możliwe jest skorzystanie z obniżonej stawki podatku wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub skorzystanie ze zwolnienia ustawowego.
Niezwykle istotne jest określenie czy odbiorca należności posiada status rzeczywistego ich właściciela – tylko wówczas możliwe jest zastosowanie do wypłacanych należności podlegających opodatkowaniu, zwolnienia od WHT, ewentualnie zastosowanie preferencyjnego opodatkowania wynikającego z UPO. Przy ocenie dochowania należytej staranności uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez płatnika.
Od 2019 r. nałożono na płatników podatku u źródła obowiązek dochowania należytej staranności podczas weryfikowania warunków do skorzystania ze zwolnienia lub preferencyjnej stawki WHT wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Przepisy nie wskazują jednak dokładnych kryteriów opisujących, jakie działania stanowią podstawę do uznania, że należyta staranność została dochowana. Wpłacający należności muszą dochować należytej staranności przy badaniu, czy należności trafiają za granicę do rzeczywistego właściciela, a podmiot otrzymujący płatność prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą.
Dla płatników jest to dużym problem, zwłaszcza że rozliczenia podatku u źródła budzą coraz większe zainteresowanie fiskusa. W przypadku uznania, że podmiot nie dochowała należytej staranność, organy podatkowe mogą zakwestionować zasadność skorzystania ze zwolnienia/obniżonej stawki podatku, a czasem nałożyć nawet dodatkowe zobowiązania podatkowe.
Zwiększona liczba kontroli
Zauważyliśmy, że w ostatnim czasie, Krajowa Administracja Skarbowa zwiększa swoje zainteresowanie rozliczeniami związanymi z podatkiem u źródła. Świadczy to o rosnącym znaczeniu przestrzegania zasad i obowiązków podatkowych związanych z prawidłowym rozliczeniem WHT.
Wprowadzenie w 2022 r. mechanizmu pay and refund, mającego na celu zwiększenie kontroli nad rozliczeniami podatkowymi pomiędzy podmiotami może wskazywać na to, że obszar podatku u źródła jest postrzegany przez organy podatkowe jako pole do oczywistych nadużyć.
Z danych Ministerstwa Finansów uzyskanych przez Dziennik Gazetę Prawną wynika, że w 2023 r. urzędy celno-skarbowe zakończyły 202 kontrole w zakresie WHT, ustalenia z tym związane przekroczyły 650 mln zł. Dla porównania, w 2021 roku liczba kontroli wyniosła 86 na kwotę zaledwie 58,84 mln. Wskazuje to na fakt, że kontroli jest nie tylko więcej, ale są one coraz bardziej skuteczne. Za to średni domiar z jednej kontroli wzrósł z 684 tys. zł w 2021 do imponujących 3,2 mln zł.
Czy w 2024 roku kontroli będzie więcej?
Do 15 marca bieżącego roku zgodnie ze statystykami opublikowanymi przez DGP, skarbówka dokonała już 37 kontroli. Zwiększona dokładność i celność przeprowadzanych kontroli skutkować będzie większymi ustaleniami finansowymi (domiarem) na niekorzyść podatników.
Działania Krajowej Administracji Skarbowej mogą wskazywać na trwałą praktykę wysokiego zainteresowania tym obszarem w najbliższych latach.
Jak uniknąć nieprawidłowości w rozliczeniu WHT?
Na tak postawione pytanie, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Z pewnością jednak, należy wskazać, że warto zawczasu zabezpieczyć się przed zakwestionowaniem prawidłowości rozliczeń w zakresie podatku u źródła, m.in. poprzez przygotowanie właściwej procedury, określającej zasady rozliczania podatku od należności wypłacanych podmiotom zagranicznym.
W tym zakresie przydatne może okazać się posiadanie procedury należytej staranności w zakresie podatku u źródła.
Dlaczego warto mieć procedurę podatkową w zakresie WHT?
Poprawnie przygotowana procedura należytej staranności w WHT m.in.:
- stanowi element należytej staranności;
- uwzględnia strukturę oraz organizację podmiotu, dla którego zostały przygotowane;
- ułatwia identyfikację należności, z którymi może wiązać się obowiązek poboru podatku u źródła;
- zabezpiecza prawidłowość wywiązania się z obowiązków płatnika podatku u źródła;
- zwiększa wiedzę w zakresie WHT;
- określa odpowiedzialność za wypełnienie roli płatnika.
Należy jednak wspomnieć, iż warunkiem koniecznym nawet najlepiej skonstruowanej procedury podatkowej jest je wdrożenie i przestrzeganie.
Statystyki jednoznacznie wskazują, że organy podatkowe coraz częściej kontrolują rozliczenia w zakresie podatku u źródła. W praktyce, obwiązek dochowania należytej staranności nie został jednoznacznie uregulowany przepisami, w związku z czym zabezpieczenie prawidłowości rozliczeń w zakresie podatku u źródła wciąż stanowi wyzwanie dla podmiotów wypłacających należności objęte podatkiem u źródła.
WSPÓŁAUTORZY: Gabriela Borowa, Stażystka, Bieżące doradztwo podatkowe, Patryk Kanigowski, Senior Konsultant, Bieżące doradztwo podatkowe
Przeczytaj także:
