Jej celem jest przede wszystkim wspieranie zrównoważonej, prowadzonej z poszanowaniem praw człowieka i środowiska, działalności przedsiębiorstw w całym ich łańcuchu wartości.
Podsumowanie
- Dyrektywa CSDD kładzie nacisk na prowadzenie działalności gospodarczej w sposób odpowiedzialny i z zachowaniem należytej staranności. Dotyczy to nie tylko przedsiębiorstw prowadzących daną działalność gospodarczą, ale również wszystkich innych firm znajdujących się w jednym łańcuchu wartości.
- Dyrektywa ma przyczyniać się m.in. do uniknięcia rozdrobnienia wymogów w zakresie należytej staranności na jednolitym rynku i doprowadzić do zapewnienia pewności prawa dla przedsiębiorstw i zainteresowanych stron, jeżeli chodzi o oczekiwane od nich zachowania i zakres spoczywającej na nich odpowiedzialności;
- Objęte działaniem dyrektywy są zarówno określone przedsiębiorstwa unijne, jak i opowiadające analogicznym wymogom przedsiębiorstwa z państw trzecich.
Skoncentrowanie na łańcuchu wartości przedsiębiorstw
Projekt dyrektywy w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, Dyrektywa CSDD) został przedstawiony przez Komisję Europejską w lutym 2022 roku.
Dyrektywa CSDD kładzie nacisk na prowadzenie działalności gospodarczej w sposób odpowiedzialny i z zachowaniem należytej staranności. Dotyczy to nie tylko przedsiębiorstw prowadzących daną działalność gospodarczą, ale również wszystkich innych firm znajdujących się w jednym łańcuchu wartości.
Ważny fragment
Zauważono bowiem, że objęcie niektórych przedsiębiorstw obligatoryjną sprawozdawczością w zakresie informacji niefinansowych co prawda sprzyja poprawie poziomu odpowiedzialności prowadzenia przez nie biznesu, ale w stopniu niewystarczającym. Większość przedsiębiorstw wciąż nie zaczęła uwzględniać, w dostatecznym stopniu, niekorzystnych skutków prowadzonej przez siebie działalności w swoich łańcuchach wartości. Na ten deficyt odpowiedzieć ma właśnie dyrektywa CSDD.
Cele dyrektywy w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju
Zgodnie z założeniami projektu, dyrektywa ma przyczyniać się do:
- udoskonalenia praktyk w zakresie ładu korporacyjnego, celem lepszego integrowania strategii przedsiębiorstw z procesami zarządzania ryzykiem i łagodzenia skutków związanych z zagrożeniami i wpływami na praw człowieka i środowiska, w tym tymi wynikających z łańcuchów wartości;
- uniknięcia rozdrobnienia wymogów w zakresie należytej staranności na jednolitym rynku i doprowadzenia do zapewnienia pewności prawa dla przedsiębiorstw i zainteresowanych stron, jeżeli chodzi o oczekiwane od nich zachowania i zakres spoczywającej na nich odpowiedzialności;
- zwiększenia rozliczalności przedsiębiorstw za niekorzystne skutki prowadzonej przez nie działalności i zagwarantowania spójność w kwestii zobowiązań spoczywających na przedsiębiorstwach w ramach już istniejących i planowanych inicjatyw UE w zakresie odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej;
- poprawy dostępu do środków ochrony prawnej dla osób dotkniętych niekorzystnymi skutkami filozofii zarządzania przedsiębiorstwem dla praw człowieka i dla środowiska;
- uzupełnienia – jako instrument horyzontalny koncentrujący się na procesach biznesowych, który ma również zastosowanie do łańcucha wartości przedsiębiorstwa – innych już obowiązujących lub proponowanych środków, które bezpośrednio dotyczą określonych wyzwań dla zrównoważonego rozwoju lub które mają zastosowanie w niektórych konkretnych sektorach, w szczególności na terytorium Unii Europejskiej.
Przedsiębiorstwa objęte działaniem dyrektywy CSDD
Przedsiębiorstwa objęte działaniem dyrektywy dzielą się na 2 grupy: przedsiębiorstwa unijne i przedsiębiorstwa z państw trzecich. Do pierwszej zaliczamy:
- Bardzo duże przedsiębiorstwa tj. duże spółki kapitałowe zatrudniające ponad 500 pracowników i osiągające przychody netto ze sprzedaży powyżej 150 mln EUR; (grupa 1.),
- Duże przedsiębiorstwa tj. duże spółki kapitałowe zatrudniające ponad 250 pracowników i osiągające przychody netto ze sprzedaży powyżej 40 mln EUR, ale nieprzekraczające jednocześnie progów 500 pracowników i 150 mln EUR przychodów netto ze sprzedaży, pod warunkiem, że co najmniej 20 mln EUR netto uzyskano w jednym lub kilku wskazanych w sektorach, tj.: produkcja wyrobów tekstylnych, sprzedaż hurtowa wyrobów tekstylnych, rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo oraz wydobycie surowców mineralnych (pełna lista w art. 2 ust. 1 lit (b)); (grupa 2.).
Wśród przedsiębiorstw z państw trzecich:
- Przedsiębiorstwa osiągające przychody netto ze sprzedaży powyżej 150 mln EUR (przy czym cały ten przychód musi być wygenerowany w Unii) (grupa 1.),
- Przedsiębiorstwa osiągające przychody netto ze sprzedaży powyżej 40 mln EUR (cały ten przychód musi być wygenerowany w Unii) ), pod warunkiem, że co najmniej 20 mln EUR netto uzyskano w jednym lub kilku wskazanych w sektorach, tj.: produkcja wyrobów tekstylnych, rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo oraz wydobycie surowców mineralnych (pełna lista w art. 2 ust. 1 lit (b)); (grupa 2.).
Nie ma w tym przypadku zatem konieczności spełnienia progu dot. zatrudnienia.
Obowiązki przedsiębiorstw wynikające z CSDD
Wśród głównych obowiązków nakładanych na przedsiębiorstwa omawianą dyrektywą wyróżnić należy:
- uwzględniania kwestii należytej staranności w polityce przedsiębiorstw oraz wdrożenie polityki należytej staranności (konieczność jej corocznej aktualizacji),
- wprowadzenia środków służących identyfikacji rzeczywistych lub potencjalnych negatywnych skutków dla praw człowieka i dla środowiska w ramach własnej działalności lub działalności swoich jednostek zależnych oraz, jeżeli skutki te wiążą się z ich łańcuchami wartości, na poziomie swoich stałych relacji biznesowych,
- wprowadzenia środków w celu uniknięcia lub łagodzenia potencjalnych negatywnych skutków,
- wprowadzenia środków w celu powstrzymania lub minimalizowania rzeczywistych negatywnych skutków,
- wdrożenia procedur skargowych umożliwiających złożenie skarg w przypadku uzasadnionych obaw dotyczących rzeczywistych lub potencjalnych niekorzystnych skutków dla praw człowieka i dla środowiska w zakresie własnej działalności przedsiębiorstw, działalności ich jednostek zależnych i ich łańcuchów wartości,
- monitorowania własnej działalności i środków, działalności i środków jednostek zależnych oraz – jeśli jest to związane z łańcuchami wartości przedsiębiorstwa – działalności i środków w ramach stałych relacji biznesowych,
- publikowania sprawozdania rocznego dotyczącego kwestii objętych dyrektywą na stronie internetowej (dot. przedsiębiorstw, które nie podlegają wymogom sprawozdawczym przewidzianym w art. 19a i 29a dyrektywy 2013/34/UE. Wymogom tym podlegają: przedsiębiorstwa będące jednostkami interesu publicznego, przekraczające na dzień bilansowy kryterium średniej liczby 500 pracowników w ciągu roku obrotowego, a także przedsiębiorstwa będące jednostkami interesu publicznego, które są jednostkami dominującymi dużej grupy przekraczającej na dzień bilansowy, w ujęciu skonsolidowanym, kryterium średniej liczby 500 pracowników w ciągu roku obrotowego. Zatem, wszelkie pozostałe przedsiębiorstwa będą zobowiązane do publikowania rzeczonego sprawozdania na stronie internetowej),
- ponoszenia odpowiedzialności za szkodę wynikającą z niewywiązania się z obowiązków wprowadzenia środków w celu uniknięcia lub łagodzenia potencjalnych negatywnych skutków oraz w celu powstrzymania lub minimalizowania rzeczywistych negatywnych skutków.
Transpozycja do krajowych porządków prawnych
Zgodnie z postanowieniami dyrektywy, państwa członkowskie przyjmują i publikują w ciągu 2 lat od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy, przepisy wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy.
W odniesieniu do przedsiębiorstw wprowadzone przepisy mają być przez państwa członkowskie stosowane stopniowo – w zależności od wielkości przedsiębiorstwa:
- po 3 latach od wejścia w życie dyrektywy – do przedsiębiorstw z UE, które zatrudniały średnio ponad 1000 pracowników i osiągnęły przychody ze sprzedaży w skali światowej w wysokości 300 mln EUR netto, a w przypadku przedsiębiorstw spoza UE – 300 mln EUR netto przychodów ze sprzedaży w Unii.
- po 4 latach od wejścia w życie dyrektywy – do przedsiębiorstw z grupy 1.
- po 5 latach od wejścia w życie dyrektywy – do przedsiębiorstw z grupy 2.
Stanowisko Rady Europejskiej w sprawie dyrektywy CSDD
W dniu 1 grudnia 2022 r. Rada Europejska przyjęła wspólne stanowisko (tzw. „podejście ogólne”, ang. general approach) w sprawie projektu omawianej dyrektywy, które przewiduje szereg zmian w stosunku do pierwotnej wersji.
W szczególności przewidziane zostały nowe terminy rozpoczęcia stosowania regulacji w odniesieniu do przedsiębiorstw (wdrożenie stopniowego podejścia), a także zaproponowano wprowadzenie pojęcia „łańcucha działań” w miejsce używanego wcześniej „łańcucha wartości”.
Nadto, Rada Europejska – celem doprecyzowania podmiotowego zakresu działania Dyrektywy określonego w jej artykule 2 ust. 1 lit. b (tj. grupa 2. przedsiębiorstw objętych działaniem Dyrektywy) – zaproponowała wprowadzenie nowego załącznika, tj. załącznika nr 2, który obok sektorów o szczególnie dużym wpływie ang. high-risk sectors) określa odpowiadający im kod zgodny z obowiązującą klasyfikacją działalności gospodarczej ustanowioną rozporządzeniem (WE) nr 1893/2006. Wśród tych sektorów wymienia się m.in. produkcję wyrobów tekstylnych i skór, sprzedaż hurtową wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia, rolnictwo, leśnictwo, produkcję artykułów spożywczych oraz wydobycie surowców mineralnych niezależnie od miejsca ich wydobycia.
Przyjęcie dyrektywy przez Parlament Europejski
W dniu 1 czerwca 2023 r. Parlament Europejski przyjął dyrektywę CSDD.
Wersja przyjęta przez Parlament Europejski zostanie teraz uzgodniona z propozycjami Rady Europejskiej i Komisji w ramach tzw. „rozmów trójstronnych”, czyli negocjacji międzyinstytucjonalnych, celem ustalenia ostatecznego tekstu dyrektywy.
Coraz bliżej zatem do poznania finalnego brzmienia tekstu dyrektywy i jego przyjęcia przez UE. Zgodnie z planami, dyrektywa ma zostać formalnie przyjęta przed przyszłorocznymi wyborami do PE.
Jak możemy pomóc
Grant Thornton oferuje pomoc we wdrożeniu rozwiązań zgodnych ze standardami należytej staranności przedsiębiorstw i ideą odpowiedzialnego prowadzenia biznesu w całym łańcuchu wartości.
Wdrażanie procedur należytej staranności już teraz, bez obowiązku nałożonego przepisami prawa, z pewnością zwiększa przewagę konkurencyjną przedsiębiorstw je stosujących. Niemniej, wdrożenie odgórnych ram zwiększa pewność prawa i ułatwia przedsiębiorstwom realizowanie idei zrównoważonego rozwoju i należytej staranności.
AUTOR: Maria Katańska, Junior Associate, Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton
