UWAGA AKTUALIZACJA!
Ustawa z dnia 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców wprowadziła zmiany w terminach dokonywania zgłoszeń do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, wydłużając z 7 do 14 dni terminy na dokonanie zgłoszenia, a także na aktualizację danych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych. Wspomniane zmiany weszły w życie z dniem 10 listopada 2022 r.
Podsumowanie:
- Obecnie podmiotami zobowiązanymi do dokonania zgłoszenia w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych są spółki jawne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych.
- Znajdująca się na etapie prac sejmowych nowelizacja zakłada znaczące rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do ustalenia oraz zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego m.in. o fundacje, spółdzielnie oraz stowarzyszenia wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego.
- Organ właściwy w sprawach Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (minister właściwy do spraw finansów publicznych) otrzymać ma kompetencje do nakładania kar pieniężnych, a także podejmowania innych działań w celu zapewnienia prawidłowości oraz aktualizacji informacji zawartych w Rejestrze.
Podmioty zobowiązane do dokonania zgłoszenia w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych
Od lipca 2021 r. wszystkie:
- spółki jawne,
- spółki komandytowe,
- spółki komandytowo-akcyjne,
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych,
są zobowiązane do identyfikacji i zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Nowo powstałe podmioty mają obowiązek dokonać wpisu w terminie 14 dni od wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Obowiązkowo – w terminie 14 dni od daty zdarzenia – należy również zgłaszać zmianę danych objętych zgłoszeniem.
Sankcją za niezgłoszenie właściwych danych w terminie jest administracyjna kara pieniężna do 1 000 000 zł, nakładana przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i Prezesa NBP. Ustawa przewiduje nadto odpowiedzialność karną za złożenie fałszywego oświadczenia o prawdziwości danych wskazanych przez osobę uprawnioną do reprezentacji spółki w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.
Nasz ekspert Justyna Nykiel jest do Twojej dyspozycji.
Rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do ustalenia beneficjenta rzeczywistego
Nowelizacja zakłada rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do dopełnienia obowiązków związanych z Centralnym Rejestrem Beneficjentów Rzeczywistych o:
- trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP, lub nawiązują stosunki gospodarcze, lub nabywają nieruchomość na terytorium RP w imieniu lub na rzecz trustu,
- spółki partnerskie,
- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,
- spółki europejskie,
- spółdzielnie,
- spółdzielnie europejskie,
- stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego,
- fundacje.
Zgodnie z uzasadnieniem, celem nowelizacji jest dostosowanie polskiego porządku prawnego do zmian przepisów unijnych wprowadzonych dyrektywą 5 AMLD, która służyć ma „zwiększeniu transparentności przepływów finansowych dokonywanych w systemie finansowym, a co za tym idzie skuteczniejszemu funkcjonowaniu organów odpowiedzialnych za detekcję środków finansowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym lub służących finansowaniu działalności terrorystycznej”.
O ile nałożenie obowiązków związanych z ustaleniem oraz zgłoszeniem beneficjenta rzeczywistego na trusty, czy też spółki europejskie nie budzi większych kontrowersji, o tyle objęcie przez ustawę wspomnianymi obowiązkami również spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji, w tym także tych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, wydaje się zdecydowanie nieuzasadnione. Podmioty te bowiem w znacznej większości nie są prowadzone przez profesjonalistów, a realizacja nowego obowiązku może wiązać się dla nich z dodatkowymi kosztami związanymi z koniecznością skorzystania ze wsparcia zewnętrznych doradców.
Ponadto, projektodawca nie zaproponował znaczących zmian w zakresie definicji beneficjenta rzeczywistego, ani nie pokusił się o żadne wskazówki w przedmiocie ustalenia beneficjenta rzeczywistego dla nowych podmiotów, które objęte mają być obowiązkiem zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Obecny kształt ustawowej definicji odnosi się w zakresie przesłanek szczegółowych wyłącznie do spółek kapitałowych, a rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do ustalenia swojego beneficjenta rzeczywistego, bez dostarczenia tym podmiotom dodatkowych instrukcji w tej materii może w praktyce wywołać wiele wątpliwości interpretacyjnych.
Nowe uprawnienia Ministra Finansów?
Ustawa nowelizująca przyznaje nowe uprawnienia organowi właściwemu w sprawach Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych).
Będzie on uprawniony do nakładania w drodze decyzji kar pieniężnych za m.in. niedopełnienie obowiązku zgłoszenia do Rejestru lub aktualizacji danych w nim zawartych w ustawowym terminie, jak również podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym.
Ponadto, organ uprawniony będzie do nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 50 000 zł również na beneficjenta rzeczywistego, który nie dopełni obowiązku dostarczenia zobowiązanemu podmiotowi wszystkich informacji wymaganych do złożenia zgłoszenia.
Minister właściwy do spraw finansów uprawniony będzie również do „podejmowania działań w celu zapewnienia prawidłowości oraz aktualizacji informacji zawartych w Rejestrze”.
Z całą pewnością należy stwierdzić, że zastosowanie jednej górnej granicy kary administracyjnej (tj. 1 000 000 zł) za niedopełnienie w terminie obowiązków związanych z Centralnym Rejestrem Beneficjentów Rzeczywistych do wszystkich podmiotów zobowiązanych, niezależnie od tego, czy są one profesjonalnymi spółkami kapitałowymi, czy też drobnymi stowarzyszeniami lub fundacjami non-profit jest dalece niewłaściwe i wymaga zmiany na dalszym etapie prac legislacyjnych.
Pozostałe zmiany w zakresie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych
Nowelizacja, poza wskazanymi powyżej propozycjami, zakłada również szereg innych zmian.
W przypadku zgłaszanych beneficjentów rzeczywistych lub reprezentantów, którzy posiadają obywatelstwa kilku państw, konieczne będzie wskazanie każdego posiadanego obywatelstwa (a nie jak do tej pory miało to miejsce, tylko jednego). Oznacza to w praktyce konieczność weryfikacji danych osób dotychczas zgłoszonych przez spółki ich odpowiednią korektę.
Na instytucje obowiązane do badania beneficjenta rzeczywistego klienta (np. banki, domy maklerskie, biura księgowe) nałożony został obowiązek wyjaśnienia oraz zgłoszenia do właściwego organu (ministra właściwego ds. finansów publicznych) zauważonych rozbieżności pomiędzy informacjami zgromadzonymi w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych a ustalonymi przez te instytucje w toku badania przeprowadzanego w związku z nawiązaniem przez nie z klientem relacji gospodarczej.
Nowelizacja w kształcie zaproponowanym przez Komisję Finansów Publicznych w zakresie regulacji dotyczących Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych wymaga gruntownych zmian na dalszym etapie prac legislacyjnych. Nakładanie nowych obowiązków z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu na podmioty takie jak spółdzielnie, stowarzyszenia, czy fundacje, niezależnie od skali prowadzonej przez nie działalności nie znajduje bowiem racjonalnego uzasadnienia i wobec braku precyzyjnych wytycznych dotyczących sposobu identyfikacji beneficjenta dla takich jednostek niewątpliwie przysporzy wiele problemów praktycznych na etapie realizacji zgłoszenia.
AUTOR: Łukasz Wojdanowicz, Senior Konsultant, Kancelaria prawna
