Poza merytorycznymi aspektami związanymi z kontrolą czy postępowaniem podatkowym w aspekcie cen transferowych, niezwykle istotna jest świadomość podatników, co do przebiegu takiej kontroli oraz praw i możliwości jakie im podczas takiej kontroli przysługują. I na tym chciałabym skupić się w niniejszym artykule.
Trendy w kontrolach prowadzonych przez organy podatkowe
Organy podatkowe uzyskują coraz więcej narzędzi, które pozwalają im precyzyjnie typować podatników do kontroli. Od 2026 r. zakres tych narzędzi istotnie się powiększy, gdyż podatnicy będą zobowiązani bez wezwania, systematycznie przekazywać urzędom skarbowym swoje księgi rachunkowe, ze szczególnym uwzględnieniem danych podatkowych.
Powyższe w połączeniu z coraz lepszą specjalizacją i lepszym przygotowaniem organów podatkowych prowadzi to dokładniejszego typowania podatników do kontroli podatkowych.
W niniejszym artykule chciałabym skupić się na proceduralnych kwestiach związanych z kontrolą podatkową, celno-skarbową i postępowaniem podatkowym w kontekście kontroli nakierowanych na transakcje z podmiotami powiązanymi.
Czym te procedury się różnią? Jak te różnice mogą wpływać na decyzje podatników? O czym każdy podatnik powinien pamiętać i na co zwrócić uwagę?
Ważny fragment
Kontrola podatkowa oraz kontrola celno-skarbowa to dwie różne procedury nadzoru stosowane przez Fiskusa wobec podatników, które mają na celu weryfikację rozliczeń podatkowych przedsiębiorcy. Wskazane kontrole są prowadzone przez różne organy, różnią się procedurą rozpoczęcia i zakończenia, a także zasadami dokonywania i składania korekt deklaracji.
Rozpoczęcie kontroli cen transferowych
Przed wszczęciem kontroli podatkowej organ zawiadomienia podatnika o zamiarze jej wszczęcia. Zgodnie z przepisami, organ podatkowy informuje kontrolowanego o planowanej kontroli, co daje mu czas na przygotowanie się do niej. Podatnik może w tym czasie przeanalizować swoje rozliczenia, skonsultować się z doradcą podatkowym oraz ustalić strategię działania. Warto pamiętać, że w tym czasie podatnik może również dokonać korekty swoich rozliczeń poprzez złożenie korekty deklaracji – na czas kontroli to prawo ulega jednak zawieszeniu.
W przeciwieństwie do kontroli podatkowej, kontrola celno-skarbowa jest wszczynana bez wcześniejszego zawiadomienia. Urząd celno-skarbowy ma prawo do przeprowadzenia kontroli na podstawie upoważnienia, co oznacza, że podatnik nie jest informowany o zamiarze kontroli przed jej rozpoczęciem. Taki sposób działania ma na celu szybsze wykrywanie nieprawidłowości i oszustw podatkowych. W przypadku kontroli celno-skarbowej podatnik może dokonać korekty w ciągu 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do kontroli.
Sam przebieg kontroli podatkowej i celno-skarbowej jest dość podobny, organom i podatnikom przysługują tożsame lub zbliżone uprawnienia.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Zakończenie kontroli cen transferowych
Po zakończeniu kontroli podatkowej, organ sporządza protokół. Zakończenie kontroli celno-skarbowej następuje poprzez sporządzenie przez organ wyniku kontroli. Po zakończeniu kontroli (podatkowej oraz celno-skarbowej), podatnik ma prawo (ale nie obowiązek) złożyć korektę deklaracji podatkowej jeżeli zgadza się z ustaleniami kontrolujących. Może to zrobić w ciągu 14 dni od doręczenia wyniku kontroli/protokołu z kontroli. Jeśli podatnik się nie skoryguje, kontrola przechodzi w postępowanie. W przypadku kontroli celno-skarbowej dzieje się to poprzez przekształcenie kontroli w postępowanie, a przy kontroli podatkowej wymagane jest postanowienie organu o wszczęciu postępowania podatkowego.
Postępowanie podatkowe
Postępowanie podatkowe to kolejna i już bardziej definitywna część weryfikacji podatnika. Celem postępowania jest bowiem wydanie decyzji podatkowej i to ta decyzja może podlegać wykonaniu, tj. organ może domagać się zapłaty podatku, wynikającego z decyzji. Oczywiście podatnikowi służy prawo do podważenia decyzji poprzez odwołanie się od niej, a później ewentualne kontynuowanie sporu przed sądem administracyjnym.
Warto również zwrócić uwagę na to, że jeżeli weryfikacja rozliczeń podatkowych kończy się na etapie kontroli podatkowej czy celno-skarbowej, bo podatnik – zgadzając się z organem – dokonuje dobrowolnie korekty swojej deklaracji podatkowej i w efekcie kontrola nie wchodzi w etap postępowania podatkowego, podatnik unika również dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe to swego rodzaju kara finansowa nakładania przez organ podatkowy w przypadku wydania decyzji podatkowej (a zatem po zakończeniu postępowania podatkowego) m.in. z zastosowaniem przepisów o cenach transferowych.
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe wynosi 10% sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego w całości lub w części dochodu do opodatkowania w zakresie wynikającym z tej decyzji. Co więcej w przypadku nieprzedłożenia organowi podatkowemu dokumentacji cen transferowych w zakresie kwestionowanej transakcji, wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego może ulec podwojeniu lub nawet potrojeniu.
Ważny fragment
Dotkliwość kary jest zatem niekwestionowana, a co za tym idzie – również motywacja do jej uniknięcia przez podatnika, którą niewątpliwe można zrealizować poprzez niedopuszczenie do wszczęcia postępowania.
Różnice między kontrolą podatkową a celno-skarbową są istotne i mają znaczenie dla każdego podatnika. Sposób rozpoczęcia i zakończenia kontroli, zasady dotyczące składania korekt deklaracji oraz prawa przysługujące podatnikom w trakcie i po zakończeniu kontroli mogą wpływać na strategię zarządzania zobowiązaniami podatkowymi. Zrozumienie tych różnic pozwala podatnikom lepiej przygotować się do ewentualnych kontroli oraz skutecznie reagować na ich wyniki. Warto być świadomym swoich praw i obowiązków, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji związanych z kontrolami podatkowymi i celno-skarbowymi.
