Zmiany w składce zdrowotnej od 2025 roku dla pracowników i przedsiębiorców – polityczne propozycje i ich konsekwencje

Co konkretnie proponują partie koalicyjne? Szczegółowo zebrała te informacje redakcja portalu Wyborcza.biz, oto najważniejsze z nich.

• Trzecia droga: Zryczałtowana wysokość składki, zależna od progów dochodowych (jednakowa dla wszystkich, z tym, że dla pracowników nie wcześniej niż od 2027 r.): 4% średniego wynagrodzenia dla dochodów < 85 tys. zł, 7%  średniego wynagrodzenia dla dochodów 85-300 tys. zł, 9,5% średniego wynagrodzenia dla dochodów  > 300 tys. zł.
• Koalicja obywatelska: Dla pracowników – bez zmian. Dla przedsiębiorców składka zależna od formy opodatkowania: na skali – 9% od 75% min. wynagrodzenia, na podatku liniowym – 9% od 75% min. wynagrodzenia dla dochodów < 2x średnie wynagrodzenie (dodatkowo 4,9% od nadwyżki ponad 2x średnie wynagrodzenie), na ryczałcie – 9% od 75% min. wynagrodzenia dla dochodów < 4x średnie wynagrodzenie (dodatkowo 3,5% od nadwyżki >4x średnie wynagrodzenie).
• Lewica: Składka jednakowa dla wszystkich, zwana „podatkiem zdrowotnym” w wysokości 9%

Zryczałtowana składka zdrowotna – propozycja Trzeciej Drogi

Warto pamiętać, że zgodnie z Konstytucją RP każdy obywatel ma prawo do ochrony zdrowia, co nakłada na państwo obowiązek zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Niezależnie zatem jaki model i jakie nazewnictwo zostanie przyjęte, ta danina publiczna na rzecz służby zdrowia zawsze będzie spełniać cechy podatku, bez względu na to czy będzie składką, opłatą, parapodatkiem czy podatkiem zdrowotnym.

Propozycje Trzeciej Drogi, wprowadzające zryczałtowaną składkę, stają się więc rodzajem regresywnego podatku, który w największym stopniu obciąża osoby zarabiające najmniej – osoby o niskich dochodach procentowo oddadzą większą część swoich wynagrodzeń. I tak na przykład, pracownik na minimalnym wynagrodzeniu (nawet przy założeniu, że zmiany miałyby go objąć od 2027 r.) zapłaci składkę stanowiącą 7,5% wartości brutto swojego wynagrodzenia, a dla przedsiębiorcy z 60 tys. zł miesięcznego dochodu będzie to 1,27% dochodu (mimo, że nominalnie zapłaci on wyższą składkę.

Likwidacja składki zdrowotnej – propozycja Lewicy

Z kolei Lewica proponuje bardziej radykalne rozwiązanie – likwidację składki zdrowotnej i zastąpienie jej podatkiem zdrowotnym na poziomie 9%. Taki krok miałby upraszczać system, jednak dla przedsiębiorców, zwłaszcza tych, którzy korzystają z preferencyjnych form opodatkowania, w których nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów, jak ryczałt czy karta podatkowa, mógłby doprowadzić do znacznego wzrostu obciążeń – pamiętajmy bowiem, że obecnie w niektórych branżach, takich jak gastronomia czy handel, stawki podatkowe wynoszą 2%, 3% lub 5,5%.

Warto przypomnieć, że idea likwidacji składki zdrowotnej nie jest nam obca. Przed 1998 r. składka zdrowotna w polskim systemie w ogóle nie była wyodrębniona, płaciliśmy ją w podatku. Z punktu widzenia przeciętnego Kowalskiego przepływy pieniężne są sprawą czysto techniczną. Nie ma znaczenia, czy zapłacimy jeden przelew do urzędu skarbowego, a następnie z budżetu państwa zasilany jest  NFZ, czy też transfery te są od początku kierowane odrębnymi strumieniami.

Czytaj więcej o zmianach w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców w 2025 roku: Składka zdrowotna dla przedsiębiorców od 2025 r. (TABELA)

Wpływ formy opodatkowania na składkę zdrowotną

Patrząc na wyliczenia można dojść do wniosku, że przedsiębiorcy w niektórych sytuacjach zapłacą najwyższą składkę zdrowotną. Warto jednak pamiętać, że przedsiębiorcy w Polsce mają możliwość wyboru formy opodatkowania, co pozwala im na dostosowanie obciążeń podatkowych – czyli sumy podatków oraz składki zdrowotnej. Obecnie osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą wybrać między skalą podatkową, podatkiem liniowym a ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, a każda z tych form opodatkowania wiąże się z różnymi obciążeniami składkowo-podatkowymi. W przypadku większej skali działalności, alternatywą stają się spółki kapitałowe. Przedsiębiorcy zazwyczaj wybierają taką formę opodatkowania, która pozwala im płacić jak najmniejsze daniny publiczne.

Tymczasem pracownicy, emeryci czy zleceniobiorcy są pozbawieni takiego wyboru. Nie mówiąc już o braku możliwości uwzględnienia kosztów z pogranicza wydatków służbowo-prywatnych, które dość powszechnie są uwzględniane w rozliczeniach przedsiębiorców.

Planowane zmiany w składce zdrowotnej w żaden sposób nie odnoszą się też do sytuacji rolników, ani innych grup społecznych, które dzisiaj płacą składkę na bardzo niskim poziomie albo nie płacą jej wcale, lub osiągają dochody, np. z najmu prywatnego, od których składki się po prostu nie płaci.

Przepisy dotyczące składki zdrowotnej są niewątpliwie bardzo skomplikowane i na pewno wymagają zmiany i uproszczenia, ale powinna być to zmiana kompleksowa, która obejmie wszystkie grupy społeczne i pozostanie niezmieniona przez lata.