Wysłuchaj artykuł* lub czytaj dalej
*Artykuł czytany głosem wygenerowany przez AI
Opłata „małpkowa” – podstawa prawna i zasady naliczania
Obowiązek rozliczenia opłaty „małpkowej” wynika z ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Generalnie, na mocy ww. ustawy, przedsiębiorcy są obciążeni opłatami z tytułu udzielonych im zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości:
- do 4,5% alkoholu oraz na piwo;
- powyżej 4,5% do 18% alkoholu, z wyjątkiem piwa;
- zawartości powyżej 18% alkoholu.
Tytułowa opłata „małpkowa” stanowi w istocie dodatkową opłatę z tytułu zezwoleń na hurtową sprzedaż alkoholu w wysokości 25 zł za każdy pełny litr 100% alkoholu. Została ona przewidziana z tytułu zaopatrywania (przez posiadacza zezwolenia hurtowego) przedsiębiorców posiadających zezwolenie na sprzedaż detaliczną w napoje alkoholowe w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Kto zapłaci „opłatę małpkową”?
Konstrukcja opłaty „małpkowej” od razu rodzi przynajmniej dwa pytania:
- co jeśli przedsiębiorca sam wytwarza i sprzedaje alkohol w opakowaniach typu „małpka”?
- co jeśli nabywca posiada oba zezwolenia (na obrót hurtowy i sprzedaż detaliczną) i w momencie dostawy nie jest znane dalsze przeznaczenie alkoholu (dalsza sprzedaż w ramach zezwolenia hurtowego lub detalicznego)?
Pierwsza sytuacja znalazła swoje rozstrzygnięcie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Ich zdaniem, czynność „zaopatrzenia” obejmuje nie tylko sprzedaż towarów, ale jest pojęciem szerszym. W rezultacie, producent napoju alkoholowego w opakowaniach typu „małpka” posiadający oba rodzaje zezwoleń, dokonujący przesunięcia międzymagazynowego (np. do przyzakładowego sklepu prowadzącego sprzedaż detaliczną), również jest zobowiązany do poniesienia opłaty „małpkowej”.
Odpowiedzi na drugie pytanie udzielają natomiast przepisy ustawy – opłata „małpkowa” od wszystkich napojów alkoholowych (bez względu na ich przeznaczenie), w które zaopatrywany jest nabywca posiadający oba zezwolenia, obciąża dostawcę. Z kolei nabywca, nawet jeżeli dokona dalszego zaopatrzenia w ramach zezwolenia hurtowego, nie będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty – ma ona charakter jednofazowy.
Odstępstwo od zasady stanowi sytuacja, w której dostawca nie uiści opłaty „małpkowej”, bo np. jako podmiot zagraniczny, nie ma takiego obowiązku. Reguła ta dotyczy jednak także sytuacji, w których podmiot zobowiązany uchybił swojemu obowiązkowi i mimo, że był zobowiązany do dokonania opłaty „małpkowej” to faktycznie jej nie uiścił – obciąży ona wówczas nabywcę.
Nabywca nie ma jednak ustawowych instrumentów weryfikacji, czy opłata „małpkowa” została uiszczona przez dostawcę. Jest ona tym bardziej utrudniona, że opłata „małpkowa” jest rozliczana w okresach półrocznych, a termin jej zapłaty przypada na koniec miesiąca następującego po tym okresie. W rezultacie, opłatę należną w związku z dostawą mającą miejsce w styczniu danego roku należy uiścić do końca lipca.
Trudności w ustaleniu, czy dostawca uiścił opłatę rzutują natomiast na powstanie zaległości po stronie nabywcy. Choć ten problem jest dostrzegany w orzecznictwie, to w obecnym stanie prawnym skargi nabywców w tym zakresie mogą być traktowane wyłącznie jako postulat ewentualnych zmian legislacyjnych.
Informacja ALK-1 i skutki uchybienia w rozliczeniu opłaty „małpkowej”
Ustawa przewiduje obowiązek:
- złożenia informacji ALK-1 zawierającej dane niezbędne do rozliczenia opłaty „małpkowej”,
- obliczenia i wniesienia opłaty na rachunek właściwego urzędu skarbowego,
- do końca miesiąca następującego po zakończeniu półrocza.
W przypadku niedopełnienia tych obowiązków ustawa zobowiązuje organ do ustalenia, w drodze decyzji, dodatkowych opłat w wysokości 2000 zł lub 11 250 zł w zależności od posiadanego zezwolenia.
Co istotne, jakiekolwiek opóźnienia w zakresie spełnienia któregoś z powyższych obowiązków powodują, że spełniają się przesłanki ustalenia dodatkowej opłaty. Organy nie widzą jednocześnie podstawy do jakiegokolwiek jej miarkowania w zależności od stopnia uchybienia (np. w zależności, czy opóźnienie w uiszczeniu opłaty wynosiło jeden dzień, czy pół roku). Należy jednak podkreślić, że takie podejście jest kwestionowane w orzecznictwie jako nieuwzględniające konstytucyjnej zasady proporcjonalności.
Ponadto, do opłaty „małpkowej” odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy Ordynacji podatkowej, wskutek czego możliwa jest m.in. korekta złożonej informacji ALK-1. W praktyce może ona jednak prowadzić do nałożenia dodatkowej opłaty. Organy stoją bowiem na stanowisku, że złożona korekta zastępuje pierwotną (korygowaną) informację ALK-1 pozbawiając ją mocy prawnej. W rezultacie informacja ALK-1 jest wniesiona po terminie, co uzasadnia ustalenie dodatkowej opłaty.
Przedstawiciele branży napojów alkoholowych są obarczeni szeregiem obowiązków. Część z nich ma charakter „tradycyjny” (konieczność uzyskania niezbędnych zezwoleń, podatek akcyzowy), ale niektóre z nich, jak np. opłata „małpkowa” (czy tzw. „podatek piwny”), która w założeniu ma prowadzić do zmniejszenia spożycia alkoholu, wpisują się w nowy trend „zielonych podatków”. Ze względu na szeroki zakres tych obowiązków, a także konieczność monitorowania zmian i nowelizacji przepisów, warto rozważyć wsparcie zewnętrznego doradcy, który wskaże obszary występowania zwiększonego ryzyka.
Czytaj więcej: „Podatek piwny” – niedocenione ryzyko dla wielu przedsiębiorców
AUTOR: Sebastian Kopacz, Senior konsultant, Doradca podatkowy, Bieżące doradztwo podatkowe