W czerwcu 2017 roku znowelizowano ustawę Prawo farmaceutyczne (tzw. reforma „Apteka dla aptekarza”). Do tego czasu, liczba aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych nieprzerwanie rosła. Dzisiaj wiemy, że cel wprowadzenia nowelizacji, w rozumieniu ograniczenia otwarć nowych aptek został osiągnięty. Jego efektem jest z kolei zmniejszenie liczby zamknięć, ale relacja między tymi wielkościami została odwrócona. W związku z tym, ogólna liczba aptek nieprzerwanie spada od wprowadzenia nowelizacji.
Aptek w Polsce nadal ubywa
Rok 2019 przyniósł dalszy spadek liczby aptek. Jest ich o 530 mniej niż przed rokiem. Reforma z czerwca 2017 roku spowodowała, że zakładanie nowych aptek stało się znacznie trudniejsze –nie tylko wprowadzono konieczność posiadania odpowiedniego wykształcenia, ale także sama lokalizacja nowej apteki nie może być bliżej od już funkcjonujących niż 500 metrów i nie mogą one być rozmieszczone gęściej niż jedna na 3000 mieszkańców danej gminy. Warunek liczebności mieszkańców na jedną aptekę nie obowiązuje, jeżeli nowa apteka powstaje w odległości większej niż kilometr od najbliższej już funkcjonującej. Postanowiliśmy monitorować, jak te przepisy kształtują rynek.
Według obliczeń Grant Thornton (na podstawie danych z Krajowego Rejestru Zezwoleń na Prowadzenie Aptek Ogólnodostępnych i Punktów Aptecznych), w 2019 roku kontynuowany był spadek liczby aptek w Polsce. Ubyło 533 podmiotów, z 14 714 na koniec 2018 roku do 14 181 na koniec 2019 roku. Wśród tych, które utrzymują pozwolenie, rekordowa liczba 368 pozostaje nieaktywnych.
Wykres 1: Zmiana liczby aktywnych aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych w poszczególnych latach
Sprawdź Due diligence finansowe i podatkowe Grant Thornton
“Apteka dla aptekarza” – mniej otwarć i mniej zamknięć
Jak wynika z naszych obliczeń, dwa i pół roku po reformie zamykanych jest w Polsce 60 aptek miesięcznie (średnio w 2019 roku). Jest to wynik o 23 proc. niższy niż średnio w 12 miesiącach przed reformą, kiedy kończyło działalność 78 miesięcznie. Jeszcze silniej spada natomiast liczba otwarć nowych aptek. W 2019 roku działalność rozpoczynało średnio 15 placówek miesięcznie, wobec 105 przed w roku poprzedzającym reformę (spadek o 85 proc.) oraz 37 w pierwszych dwunastu miesiącach od jej wprowadzenia.
Przed reformą otwarć było o jedną trzecią więcej niż zamknięć, natomiast po reformie (ostatnie 12 miesięcy) otwarcia stanowią jedynie jedną czwartą liczby zamknięć. Dlatego mamy do czynienia ze spadkiem ogólnej liczby aptek.
Doradca, Grant Thornton
Na koniec 2020 roku powinniśmy się spodziewać spadku o kolejne 500-600 aptek, co z pewnością przyczyni się do wzrostu rentowności i płynności aptek, jak i ich lepszej obsady oraz dostępności leków „od ręki”.
Jakie są dalsze efekty wprowadzenia reformy „Apteka dla aptekarza”? Dużo więcej danych znajdziesz w poniższym raporcie.
AUTOR: Paweł Sobolak
