Utrwalone orzecznictwo sądów administracyjnych, w tym wyroki NSA dopuszczające wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną w sprawie przepisów dotyczących raportowania schematów podatkowych, daje podatnikom szansę na przynajmniej namiastkę pewności prawa w obszarze MDR. Jakie to możliwości oraz jak z nich skorzystać?
Podsumowanie:
- • Nastąpiło praktyczne ujednolicenie orzecznictwa sądów w zakresie przepisów dotyczących raportowania schematów podatkowych. W świetle orzecznictwa podatnicy są uprawnieni do wystąpienia z wnioskiem o interpretację indywidualną w sprawie przepisów MDR.
- Aby zidentyfikować obszary potencjalnie nadające się do wystąpienia z wnioskiem o interpretację indywidualną, warto przeprowadzić audyt MDR. To kompleksowy przegląd dokumentów, procesów i zdarzeń w firmie w celu wykrycia schematów podatkowych. Audyt MDR powinien zostać przeprowadzony przez podmiot specjalizujący się w dokonywaniu takich czynności, ponieważ zmniejsza to znacząco ryzyko niezidentyfikowania schematu podatkowego lub odwrotnie – zaraportowania zdarzenia, które nie jest schematem podatkowym.
Przepisy o schematach podatkowych: ujednolicenie stanowiska sądów
Przepisy o schematach podatkowych zostały napisane nieprecyzyjnie. Naturalnym efektem takiego zabiegu jest niepewność po stronie doradców i podatników co do tego, jakie zdarzenia podlegają raportowaniu, a jakie nie. Aby przynajmniej w części ją usunąć, można próbować złożyć wniosek o interpretację indywidualną określającą, co jest schematem podlegającym raportowaniu. Wnioski takie spotykają się jednak powszechnie z odmową wydania interpretacji, co prowadzi do sporów sądowych między domagającymi się interpretacji podatnikami a Dyrektorem KIS odmawiającym jej wydania.
Na przestrzeni kilku już lat obowiązywania przepisów MDR i sporów o nie można zauważyć, że linia orzecznicza sądów administracyjnych uległa ujednoliceniu. Przykładami takich pozytywnych dla podatników orzeczeń jest m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 marca 2023 r. (sygn. II FSK 1071/21):
„wbrew odmiennemu stanowisku organu interpretacyjnego, przyjąć należało, że obowiązki prawnopodatkowe wynikające z działu III rozdziału 11a O.p., tj. związane z informowaniem o schematach podatkowych, objęte są zakresem postępowania interpretacyjnego na podstawie nast. 14b § 1 i nast. O.p. […] Udzielenie interpretacji indywidualnej w zakresie informacji o schematach podatkowych ma znaczenie, w aspekcie jej funkcji ochronnej, już tylko z perspektywy wspomnianych regulacji karnych skarbowych. Ochrona wnioskodawcy przejawia się tu w braku możliwości wymierzenia sankcji na gruncie prawa karnego skarbowego (art. 14k § 3 O.p.), to po pierwsze. Po wtóre, przez pojęcie "przepisy materialnego prawa podatkowego" nie można rozumieć wyłącznie przepisów związanych z powinnością zapłaty podatku. Do prawa materialnego zalicza się bowiem te normy, które determinują powinność określonego zachowania dla określonej klasy adresatów, którzy nie są częścią administracji publicznej. Tym samym, w skład materialnego prawa podatkowego wchodzą zarówno obowiązki sprowadzające się do zapłaty podatku, jak i wszelkie inne powinności, które nie wynikają z roli strony w postępowaniu podatkowym".
Jak również powołane w nim inne wyroki NSA (np. z 28 stycznia 2021 r., sygn. akt I FSK 1703/20 i 2 marca 2021, sygn. akt II FSK 2386/20).
Ważny fragment
Oznacza to, że podatnicy, którzy mają wątpliwości m.in. w zakresie ustalenia, czy prawidłowo zidentyfikowali schemat podatkowy na podstawie poszczególnych cech rozpoznawczych oraz czy prawidłowo określili swoją rolę przy danej transakcji (z czego wynikają wprost obowiązki sprawozdawcze), mogą złożyć wniosek i uzyskać w tym zakresie interpretację indywidualną. Dzięki takiej interpretacji nie narażają się na sankcje za ew. niezaraportowanie schematu.
Warto jednak zauważyć, że na ogół wystąpienie z wnioskiem o interpretację nie pozwala na otrzymanie rozstrzygnięcia w terminie pozwalającym zdecydować, czy składać informację o schemacie podatkowym MDR-1. Wynika to z faktu, iż terminy dotyczące raportowania schematów podatkowych wynoszą co do zasady 30 dni od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego, od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu podatkowego lub od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego – w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej. Termin natomiast na wydanie przez organ podatkowy interpretacji indywidualnej może wynieść co do zasady do 3 miesięcy. W praktyce więc interpretacja jest najbardziej przydatna dla celów ew. wyeliminowania późniejszej (już po złożenia MDR-1) konieczności składania informacji o korzystaniu ze schematu podatkowego MDR-3. Może się więc okazać, że lepszym i szybszym rozwiązaniem w takim przypadku jest przeprowadzenie audytu MDR, który wykluczy lub potwierdzi powstanie schematu.
Czytaj także: Jakie jeszcze zmiany w MDR szykują się w 2023?
Nasz ekspert Łukasz Kacprzyk jest do Twojej dyspozycji.
Na czym polega audyt MDR?
Audyt MDR powinien polegać na kompleksowym przeglądzie dokumentów, procesów i zdarzeń w firmie w celu wykrycia schematów podatkowych i wypełnienia obowiązków związanych z ich raportowaniem.
Kompleksowy audyt MDR powinien zawierać w sobie m.in. następujące czynności:
- Zidentyfikowanie w strukturze organizacji osób / jednostek szczególnie narażonych na kontakt ze schematami podatkowymi. Są to w szczególności jednostki, które biorą udział w rozliczeniach podatkowych lub mają wpływ na zmianę warunków umownych, ale nie tylko. Mogą być to np. również jednostki zajmujące się wyłącznie transakcjami zakupu lub sprzedaży.
- Analiza umów i dokumentów wewnętrznych celem zidentyfikowania schematów podatkowych. Takimi dokumentami są w szczególności umowy i inne dokumenty, w których znajdują się regulacje potencjalnie zawierające korzystne rozwiązania podatkowe, np. regulaminy wynagradzania.
Przygotowanie informacji o schematach podatkowych w przypadku zidentyfikowania ich. Dotyczy to w szczególności informacji MDR-1 (informacja o powstałym schemacie podatkowym) oraz informacji MDR-3 (informacja korzystającego o zastosowaniu schematu podatkowego w danym okresie rozliczeniowym).
Szerzej o tym kto powinien przeprowadzić u siebie audyt MDR warto przeczytać w naszym artykule: Jak rozminować firmę, czyli Audyt MDR
Kto wykonuje audyty MDR?
Przepisy nie określają wprost kto powinien dokonać takiego audytu; może to zrobić również przedsiębiorca samodzielnie, jeśli posiada odpowiednią wiedzę w tym zakresie. Audyt MDR może jednak także zostać przeprowadzony przez podmiot specjalizujący się w dokonywaniu takich czynności, który ma praktykę w identyfikowaniu schematów podatkowych i nie będzie pytał tylko o poszczególne cechy rozpoznawcze, ale o konkretne zdarzenia. Często tylko tak można zidentyfikować cechy określone mniej precyzyjnie, np. wystąpienie cechy ogólnej „zmiany zasad opodatkowania na korzystniejsze”, zapytanie o tę cechę większości osób wiele nie powie, w przeciwieństwie do zapytania o np. konkretne zapisy umowne, które wywierają taki skutek. Powoduje to znaczne zmniejszenie ryzyka błędu niezidentyfikowania schematu podatkowego, a tym samym umożliwia prawidłowe wywiązanie się z obowiązków w zakresie raportowania.
Przepisy dotyczące schematów podatkowych, chociaż efektywnie obowiązują od ponad przełomu lat 2018/2019 i doczekały się objaśnień Ministra Finansów, nadal wywołują liczne kontrowersje w praktyce. Niejednoznaczność takich pojęć jak kryterium głównej korzyści, rozszerzenie obowiązku raportowania na schematy krajowe oraz dodanie cech rozpoznawczych nieprzewidzianych w dyrektywie, niejednokrotnie utrudnia prawidłową identyfikację schematu podatkowego. Warto więc starać się minimalizować to ryzyko i systematycznie przeprowadzać w przedsiębiorstwach audyty podatkowe, a w przypadku transakcji szczególnie wątpliwych – rozważyć wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną, co, jak pokazują wyroki sądów administracyjnych, jest dopuszczalne.
