Postępowanie mandatowe oraz dobrowolne poddanie się odpowiedzialności to postępowania, w których dochodzi do ukarania sprawcy w szczególny sposób, przy czym musi to nastąpić wyłącznie za jego zgodą.
Postępowanie mandatowe jest postępowaniem, w którym karę sugeruje organ prowadzący postępowanie, przy czym sprawca może się na nią zgodzić lub nie. W przypadku braku zgody na zaproponowaną wysokość kary organ wydaje postanowienie o wszczęciu dochodzenia, a następnie sprawę przekazuje do sądu.
Należy pamiętać, że postępowanie uproszczone stosuje się jedynie w odniesieniu do wykroczeń skarbowych i z zasady powinno być stosowane po stwierdzeniu przez organ (na podstawie uzyskanych przy ujawnieniu czynu dowodów i spostrzeżeń własnych) zaistnienia wykroczenia, gdy okoliczności czynu i osoba sprawcy nie budzą wątpliwości, a jego waga wskazuje, że wystarczającą reakcją może być grzywna w rozmiarze dopuszczalnym w drodze mandatu.
Przy wykroczeniach skarbowych, których skutkiem było uszczuplenie/narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej, grzywna w drodze mandatu będzie mogła zostać nałożona, jeżeli kwota uszczuplenia albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia (w 2014 r. to kwota 8.400 zł).
Z kolei kara, jaka maksymalnie może być nałożona, nie może przekraczać podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Natomiast minimum, to jedna dziesiąta minimalnego wynagrodzenia (w 2014 r. to odpowiednio kwoty 3.360 zł i 168 zł). Wysokość grzywny, która zostanie nałożona, uzależniona będzie od stosunków majątkowych i rodzinnych sprawcy oraz jego dochodów i możliwości zarobkowych, jak też szkodliwości społecznej czynu.
Tryb mandatowy można zatem zastosować, gdy:
- osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą żadnych wątpliwości,
- nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej, niż grzywna w wysokości nie przekraczającej podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia,
- przy wykroczeniach skarbowych polegających na narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej wymagalna należność publicznoprawna została w całości uiszczona,
- sprawca wyrazi zgodę na przyjęcie mandatu. Zgodę tę odnotowuje się w protokole przesłuchania lub na dokumencie mandatu karnego.
Pamiętajmy, że postępowania mandatowego nie stosuje się, jeżeli:
- zachodzi wątpliwość co do poczytalności sprawcy,
- w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona,
- zachodzi zbieg przepisów określony w dwóch lub więcej przepisach kks a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego,
- za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów,
- sprawca nie wyraża zgody na przyjęcie mandatu.
