Zmiany w podatkach 2019 – VAT, CIT, PIT, PCC, Ordynacja podatkowa i inne

Samochody własne – odpisy amortyzacyjne

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej samochodów osobowych, stanowiących własność podatnika, wprowadzone do ewidencji środków trwałych po 31 grudnia 2018 roku, naliczone od wartości początkowej przekraczającej kwotę 150 kPLN, nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodu (obecnie limit ten wynosi 20 kEUR). Zwiększony został również limit dla samochodów elektrycznych z kwoty 30 kEUR do 225 kPLN.  Wg wyjaśnień Ministerstwa Finansów, te zasady mają również dotyczyć samochodów osobowych przyjętych do ewidencji środków trwałych przed 1 stycznia 2019 roku a dotyczyć będą odpisów amortyzacyjnych dokonanych od tego dnia.

Powyższe zasady nie dotyczą tych podatników, których przedmiotem działalności gospodarczej jest oddawanie samochodów do odpłatnego używania Będą oni mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od samochodów osobowych w pełnej wysokości.

Samochody osobowe – ubezpieczenie

Od nowego roku możliwe będzie zaliczenie wyższej składki na ubezpieczenie samochodu osobowego. Z kosztów uzyskania przychodów wyłączeniu będzie podlegać składka na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 kPLN  pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia (obecnie kwota ta wynosi 20 kEUR)

Samochody używane na podstawie umów najmu i dzierżawy – ewidencja przebiegu

W przypadku samochodów używanych na podstawie umów najmu i dzierżawy, w związku z wprowadzeniem limitu kosztów eksploatacyjnych, stanowiących koszt uzyskania przychodu,  zlikwidowany zostanie od 2019 roku obowiązek prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu.

IP Box/Innovation Box

Podatek od osiągniętego przez podatnika dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosić będzie od dnia 1 stycznia 2019 roku  5% podstawy opodatkowania.

Kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej są:

• patent,
• prawo ochronne na wzór użytkowy,
• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
• prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
• dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
• prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
• wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2018 r. poz. 432),
• autorskie prawo do programu komputerowego

podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.

Dochodem (stratą) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest osiągnięty przez podatnika w roku podatkowym dochód (strata):

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.

Wysokość dochodu, opodatkowana stawką preferencyjną będzie zależna od wysokości kosztów poniesionych przez podatnika na działalność badawczą-rozwojową lub nabytych wyników tych prac od podmiotów niepowiązanych w stosunku do ww. kosztów powiększonych o wynik prac badawczo-rozwojowych nabytych od podmiotów powiązanych oraz nabytych praw intelektualnych.

Aby skorzystać z 5% stawki konieczne jest dodatkowo prowadzenie ewidencji rachunkowej wg zasad wskazanych w Ustawach PIT i CIT.

Aport wierzytelności pożyczkowych i handlowych

Od 1 stycznia 2019 roku kosztem uzyskania przychodów w przypadku wkładów niepieniężnych do spółek kapitałowych w postaci wierzytelności pożyczkowych lub handlowych będą odpowiednio:

• wartość odpowiadająca kwocie pożyczki (kredytu), która została przekazana przez wnoszącego wkład na rachunek płatniczy tej spółki,
• wartości wierzytelności, w części zaliczonej uprzednio do przychodów należnych przez wnoszącego wkład niepieniężny.

Zmiana ta jest istotna, w szczególności w odniesieniu do wierzytelności handlowych, ponieważ wprowadza zasady, których brakowało w dzisiejszych przepisach.

Straty podatkowe

Począwszy od 1 stycznia 2019 r. podatnicy będą uprawnieni do jednorazowego rozliczenia straty podatkowej do 5 mln PLN w roku podatkowym (do tej pory, niezależnie od wysokości straty podatkowej, podatnik był uprawniony do rozliczenia jedynie 50% straty podatkowej wygenerowanej w każdym z 5 poprzednich lat podatkowych). Pozostałą część straty podatkowej przekraczającą 5 mln PLN będzie można rozliczyć w ciągu kolejnych 5 lat podatkowych, jednak kwota rozliczana w danym roku nie będzie mogła (nadal) przekroczyć 50% straty.

Ceny transferowe

Nowelizacja przepisów Ustaw CIT  i PIT wprowadza nowe progi obowiązujące dla dokumentacji cen transferowych:

• 10 mPLN dla transakcji dotyczących rzeczowych aktywów trwałych i transakcji finansowych,
• 2 mPLN za usługi i inne transakcje.

Począwszy od 1 stycznia 2019 r. obowiązek przygotowania tzw. master file będzie dotyczył podatników, którzy sporządzają skonsolidowane sprawozdanie finansowe oraz ich skonsolidowane przychody przekroczą 200 mPLN.

Istotną zmianą jest to, że zasadniczo podatnicy przeprowadzający transakcje z polskimi jednostki powiązanymi  będą zwolnieni z obowiązku przygotowania dokumentacji cen transferowych, o ile spełnione zostaną określone w przepisach  warunki (np. żadna ze stron nie odnotowała straty podatkowej). Nowelizacja wprowadza także tzw. bezpieczne porty – co oznacza, że organ podatkowy nie będzie określał / kontrolował wysokości narzutu zdefiniowanego w ustawie dla usług o niskiej wartości dodanej oraz oprocentowania pożyczek (pod warunkiem jednak spełnienia określonych warunków).

Nowe przepisy na stałe wydłużają do 9 miesięcy po zakończeniu roku termin na opracowanie dokumentacji lokalnej. Ponadto na przygotowanie Master file podatnik będzie miał 12 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego.  Zmianie ulegnie również obowiązkowa treść dokumentacji cen transferowych (zarówno pliku lokalnego, jak i master file).

PCC od umów pożyczek

W przypadku zawarcia umów pożyczek po dniu 31 grudnia 2018 roku, podatek od czynności cywilnoprawnych będzie wynosił 0,5% (obecnie 2%). Zmiana ta nie dotyczy pożyczek udzielonych przez udziałowca/akcjonariusza spółce kapitałowej, gdzie nadal mamy zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych.

Obowiązki informacyjne

Od dnia 1 stycznia podmiot, obowiązany do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych, będzie mógł złożyć jedną zbiorczą deklarację za dany miesiąc, obejmując w niej wszystkie czynności cywilnoprawne podlegające w tym okresie PCC. Obecnie taka deklarację należy składać przy każdej czynności, gdzie wystąpił obowiązek uiszczenia PCC.

Ulga na złe długi

Od dnia 1 stycznia 2019 roku zmieniony zostanie termin, w którym dochodzi do uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności, która to okoliczność daje prawo wierzycielowi do korekty podatku należnego oraz powoduje obowiązek korekty podatku naliczonego przez dłużnika. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami skrócono termin ze 150 dni do 90 dni  (termin liczony od upływu terminu płatności). Powyższe zasady dotyczyć będą również wierzytelności powstałych przed 1 stycznia 2019 roku, jeżeli do uprawdopodobnienia nieosiągalności wierzytelności dojdzie wg nowych zasad po tym dniu.

Począwszy od 1 stycznia 2019 r. wprowadzone zostały do Ustawy CIT niezwykle istotne zmiany w zakresie mechanizmu poboru podatku u źródła. Obecnie, przy założeniu spełnienia określonych ustawowo warunków (m. in posiadanie certyfikatu rezydencji), przychody uzyskiwane w Polsce przez nierezydentów (osoby prawne) są zwolnione od podatku CIT (np. dywidendy, odsetki i należności licencyjne) lub opodatkowane według obniżonej stawki podatkowej (wynikającej z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania).

Od 2019 r. zasady obowiązujące obecnie będą miały nadal zastosowanie, jeżeli przychód wypłacony w danym roku podatkowym na rzecz tego samego nierezydenta ze wszystkich tytułów, podlegających podatkowi u źródła (art. 21 i 22 Ustawy CIT) nie przekroczy łącznie kwoty 2 mPLN. W przypadku przekroczenia tej wartości płatnik (podmiot dokonujący wypłaty) co do zasady będzie zobowiązany do pobrania podatku u źródła według stawki przewidzianej w Ustawie CIT, bez możliwości stosowania preferencji wynikających z Ustawy CIT i umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Od powyższej zasady będą dwa wyjątki. Brak poboru podatku przy wypłatach przekraczających kwotę 2 mPLN będzie możliwy, dla wszystkich wypłat (niezależnie od odbiorcy), jeżeli kierownik jednostki w rozumieniu ustawy o rachunkowości złoży oświadczenie do organu podatkowego, że spełnione są kryteria do zastosowania zwolnienia lub obniżonej stawki podatku oraz że nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, a w szczególności, że wypłata dokonywana jest na rzecz rzeczywistego odbiorcy, prowadzącego rzeczywistą działalność. Dla określonej grupy odbiorców, w stosunku do których zawarte są zwolnienia z poboru podatku u źródła, określone w Ustawie CIT (art. 21 ust. 3 i 22 ust. 4 Ustawy CIT), możliwe jest niepobranie podatku, przy wypłatach przekraczających ww. limit, pod warunkiem pozyskania z organu podatkowego opinii o możliwości stosowania zwolnienia. O wydanie takiej opinii występuję podmiot, który zgodnie z zapisami umownymi, ponosi ciężar ekonomiczny podatku tj. albo podatnik (odbiorca należności) albo płatnik.

W przypadku, nie skorzystania z ww. instytucji, płatnik przy wypłatach powyżej 2 mPLN zobowiązany będzie pobrać podatek u źródła, przy czym, tak jak w przypadku opinii o możliwości stosowania zwolnienia, podatnik lub płatnik tj. podmiot który zgodnie z zapisami umownym ponosi ciężar ekonomiczny podatku, będzie mógł wystąpić o zwrot podatku. Przy zwrocie podatku, organ podatkowy będzie badał, czy spełnione są wszelkie przesłanki, pozwalające na zwolnienie z podatku dokonanych wypłat. Analiza ta będzie dokonywana w oparciu o dokumenty, złożone przez zainteresowanego a także poprzez wymianę informacji z organami podatkowymi kraju beneficjenta wypłat. Z tytułów art. 21 lub 22 Ustawy CIT.

Anagogiczne zasady wprowadzono do Ustawy PIT w przypadku wypłat z tytułów określonych w art. 29 i art. 30a ust. 1 pkt 1–5a na rzecz nierezydentów – osób fizycznych. Jedyną różnicą jest brak w przepisach Ustawy PIT instytucji opinii o możliwości zwolnienia.

UWAGA – zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów ma nastąpić odroczenie wejścia w życie powyższych przepisów w części od 1 lipca 2019 roku a w części d 1 stycznia 2020 roku.

Przy ocenie obowiązków płatnika, związanych z poborem podatku u źródła, kluczowe znaczenie będzie miało określenie rzeczywistego odbiorcy tej należności. Zgodnie ze zmodyfikowaną definicją w ustawach podatkowych, rzeczywisty właściciel to podmiot, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części;
2. nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym prawnie lub faktycznie do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi;
3. prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności uzyskiwane są w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą

W związku z wprowadzoną zmianą od nowego roku wszyscy płatnicy podatku będą musieli w szczególności zwrócić uwagę, czy podmiot, na rzecz którego dokonujemy wypłaty może być uznany za rzeczywistego właściciela. Brak bowiem spełnienia ww. przesłanek zobliguje wypłacającego należności do poboru podatku u źródła.

W przypadku transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi w rozumieniu Ustawy CIT, które w ocenie organu podatkowego dokonane zostaną na warunkach odbiegających od warunków, co spowoduje, że kwota wypłat z tytułów określonych w art. 21 Ustawy CIT będzie wyższa niż wartość rynkowa świadczeń, nie znajdzie zastosowania zwolnienie określone w art. 21 ust. 3 Ustawy CIT odnoszące się do wartości przekraczającej wartość rynkową świadczenia. Od tak ustalonej wartości organ pobierze podatek w wysokości 20%.

W przypadku zawarcia umowy najmu, dzierżawy lub leasingu samochodu osobowego po dniu 31 grudnia 2018 roku lub zmiany oraz odnowienia takiej umowy po ww. dacie w stosunku do umów zawartych przed tym dniem, zmieniają się zasady zaliczania do kosztów uzyskania przychodów rat czynszu. Dotychczas podatnicy mogą zaliczać do kosztów podatkowych koszty rat czynszu związane z tymi samochodami w pełnej wysokości. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami kosztem podatkowym nie będą opłaty wynikające z takiej umowy przekraczające ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150.000 PLN pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy. Co ważne, do wartości opłat należy wliczyć niepodlegający odliczeniu podatek VAT. W przypadku więc samochodów osobowych, których wartość będzie wyższa niż 150.000 PLN, część rat czynszu nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodu (rata czynszu w przypadku umów leasingu nie dotyczy części odsetkowej). Zmiany te wprowadzono zarówno do Ustawy CIT jak i PIT.

Znowelizowane przepisy Ustaw CIT i PIT wprowadzają konieczność wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów części wydatków związanych z używaniem samochodów osobowych w sytuacji, gdy samochód jest wykorzystywany zarówno w prowadzonej działalności gospodarczej, jak i dla celów innych niezwiązanych z tą działalnością. W takim przypadku, kosztów podatkowych nie będzie stanowiła wartość 25% poniesionych wydatków eksploatacyjnych (np. paliwo, parking, opony, części zamienne itp.).  O używaniu samochodudla tzw. celów mieszanych świadczy m. in. odliczenie podatku VAT od kosztów eksploatacyjnych w wysokości 50%, aczkolwiek nie jest to jedyna przesłanka.

Dla samochód osobowych przyjętych do ewidencji środków trwałych po 31 grudnia 2018 roku, w przypadku zbycia takiego pojazdu, kosztem uzyskania przychodu będzie niezamortyzowana wartość początkowa, ale nie więcej niż kwota stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą 150.000 PLN a wartością ujętych do momentu zbycia odpisów amortyzacyjnych, stanowiących koszt uzyskania przychodu.

Przepisy powyższe nie dotyczą zbycia samochodu osobowego, który uprzednio oddany został przez podatnika do odpłatnego używania na podstawie umowy leasingu. Przepisy powyższe nie dotyczą firm profesjonalnie trudniących się usługami najmu i leasingu samochodów osobowych.

Dla samochodów przyjętych do ewidencji środków trwałych przed 1 stycznia 2019 roku, kosztem przy zbyciu będzie cała niezamortyzowana wartość na moment zbycia.

W 2019 r. utworzony zostanie Fundusz Solidarnościowy na Rzecz Wspierania Osób Niepełnosprawnych. Fundusz zapewnić ma wielowymiarowe wsparcie osobom niepełnosprawnym i będzie finansowany, m.in. z obowiązkowych płatności dokonywanych przez osoby fizyczne. Zgodnie z nowymi przepisami podatnik PIT będzie zobowiązany do zapłaty daniny solidarnościowej w wysokości 4% dochodu powyżej 1 miliona złotych. Podstawę opodatkowania będzie stanowić suma dochodów z umowy o pracę, zysków kapitałowych (z pewnymi wyłączeniami, m.in.  dywidend), działalności gospodarczej, w tymjako wspólnik spółki osobowej oraz dochody ze spółki kontrolowanej. Podstawa opodatkowania będzie pomniejszana o składki na ubezpieczenie społeczne płacone przez podatnika. Danina solidarnościowa będzie wymagalna z końcem kwietnia za rok poprzedni, nie będzie zaliczkowana. Stąd pierwsza danina solidarnościowa płatna będzie do końca kwietnia 2020 r. za rok 2019.

Od 1 stycznia 2019 r. wchodzą w życie nowe zasady w zakresie opodatkowania nieruchomości komercyjnych. Podatek w tym zakresie został wprowadzony w 2018 r. i dotyczył m.in. podatników będących właścicielami centrów handlowych i biurowców. Od nowego roku zakres podatników tego podatku zostanie znacznie poszerzony – podatkiem co do zasady będzie bowiem objęty przychód ze środka trwałego będącego budynkiem, stanowiący własność lub współwłasność podatnika, oddany w najem czy dzierżawę lub umowę o podobnym charakterze i położny na terytorium RP.

Podstawę opodatkowania stanowić będzie suma przychodów z poszczególnych budynków rozumiana jako suma ich wartości początkowych, pomniejszona o kwotę 10 mPLN. Zmodyfikowano zatem podstawę opodatkowania, która wcześniej obejmowała jedynie te określone budynki, których wartość jednostkowa przekraczała 10 mPLN. Zgodnie z nowymi przepisami podatek będzie należny także w przypadku, gdy podatnik posiada kilka nieruchomości, z których każda ma wartość początkową mniejszą niż 10 mPLN, ale w sumie ich wartość przekracza tę kwotę.

Zachowana została zasada odliczania podatku od przychodu z budynków od należnego podatku CIT. Zasadniczo zatem – tak długo, jak należny podatek od przychodów z budynków jest niższy niż podatek dochodowy CIT, podatnik faktycznie nie poniesie jego ciężaru finansowego.

Nowością natomiast będzie możliwość odzyskania nieodliczonej kwoty podatku od przychodów z budynków. O zwrot podatku występuje podatnik. Zwrot podatku nastąpi, jeżeli organ podatkowy nie stwierdzi nieprawidłowości wysokości zobowiązania podatkowego lub straty w złożonym zeznaniu podatkowym, oraz podatku od przychodów z budynków, w szczególności jeżeli koszty finansowania dłużnego poniesione w związku z nabyciem lub wytworzeniem budynku, jak również inne przychody i koszty ustalone zostały na warunkach rynkowych. (zgodnie z przepisami przejściowymi powyższe zasady dotyczyć będą również rozliczeń za 2018 rok).

Nowe przepisy wprowadzają również, szczególne zasady ustalania podstawy opodatkowania dla podmiotów powiązanych, polegające na przypisaniu kwoty 10 mPLN na podmiot dominujący i spółki zależne, które to podmioty poosiadają budynki oddane w najem, dzierżawę lub umowę o podobnym charakterze.

Waluta wirtualna

W przepisach Ustaw CIT i PIT uregulowana została kwestia opodatkowania dochodów i rozliczenia strat z tytułu obrotu walutami wirtualnymi. Dochody/Straty z tego tyłu rozliczane będą odrębnie od innych źródeł przychodów (nie łączą się z innymi przychodami), przy czym dla celów CIT uznawane są za przychody z zysków kapitałowych a dla celów PIT jako przychody z kapitałów pieniężnych.

Wierzytelności nabyte

Zgodnie z nowymi regulacjami, od 1 stycznia 2019 roku, w przypadku nabycia w ramach jednej transakcji co najmniej 100 wierzytelności bez wyodrębnienia ceny nabycia poszczególnych wierzytelności (pakiet wierzytelności) dochód z pakietu wierzytelności stanowi nadwyżka przychodów uzyskanych z wierzytelności wchodzących w skład pakietu wierzytelności nad kosztem jego nabycia. Zmiana ta oznacza, że dochód powstanie dopiero w momencie, jak spłaty z nabytych wierzytelności przekroczą koszt nabycia pakietu.

Zasady powyższe stosuje się również dla pojedynczych wierzytelności, przy czym przy nabyciu wierzytelności w ilości nieprzekraczającej 100, konieczne będzie ustalenie kosztu nabycia dla każdej pojedynczej wierzytelności.

Exit tax

Wprowadzenie exit tax w Polsce jest implementacją unijnej dyrektywy o unikaniu opodatkowania. Istotą przepisów o exit tax jest opodatkowanie nierealizowanych jeszcze zysków kapitałowych w związku z przeniesieniem przez podatnika do innego państwa aktywów, w tym wchodzących w skład zagranicznego zakładu, lub ze zmianą rezydencji podatkowej. Podstawą opodatkowania exit tax będzie nadwyżka rynkowej wartości aktywów, w stosunku do których Polska utraci prawo do ich opodatkowania, nad ich wartością podatkową. Podatek będzie wynosił 19%, a w odniesieniu do niektórych przychodów osób fizycznych stawka wyniesie 3%.

W odniesieniu do osób fizycznych określono limit – exit tax będzie należny wówczas, gdy wartość przenoszonych aktywów przekroczy 4 mPLN.

Obniżenie stawki podatku CIT

Stawka CIT zostanie obniżona do 9% dla małych podatników. Obniżona stawka CIT nie będzie jednak miała zastosowania do dochodu z zysków kapitałowych. Warto podkreślić, że w przypadku przekroczenia kwoty 1,2 mEUR w trakcie roku podatkowego, podatek wyniesie 19% (dotychczas przekroczenie limitu nie powodowało zmiany wysokości stawki podatku).

Rok 2018 był tym, w którym Sejm uchwalił kilka nowelizacji w zakresie akcyzy mających obowiązywać od 1 stycznia 2019 r. Dwie najważniejsze zmiany w akcyzie dotyczą płynów do papierosów  elektronicznych oraz zasad dokumentowania dostaw wyrobów korzystających ze zwolnień od podatku akcyzowego oraz wyrobów objętych zerową stawką akcyzy.

Płyny do papierosów elektronicznych

Pierwsza z tych nowelizacji stanowiła realizację planów, które w pierwotnych założeniach miały obowiązywać już od 1 stycznia 2017 r. a dotyczących opodatkowania akcyzą płynów do e-papierosów oraz objęcia ich produkcji rygorami związanymi z obowiązkiem prowadzenia składu podatkowego. Zamiarów tych w 2018 r. nie zrealizowano.  Płyny do dnia 1 stycznia 2019 r. objęto zerową stawką akcyzy. W konsekwencji odpowiednio odroczone zostały obowiązki związane z prowadzeniem składów podatkowych i banderolowaniem.

Rok 2018 był więc okresem intensywnych przygotowań całej branży do nowych uwarunkowań prawnych. Do końca bowiem tego roku producenci powyższych płynów powinni uzyskać zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego. Dodatkowo przepisy przejściowe przewidywały, że wszystkie te płyny, które na dzień 1 stycznia 2019 r. pozostawałyby w posiadaniu producentów czy dystrybutorów, musiały być oznaczone legalizacyjnymi znakami akcyzy. Sprostanie temu obowiązkowi stanowiło równie duże wyzwanie, co uruchomienie składu podatkowego.

Na dzień 30 października br. powstała zaskakująca sytuacja prawna. Z jednej bowiem strony przepisy przejściowe wprost zobowiązywały posiadaczy płynów do e-papierosów, aby w powyższym terminie złożyli do ministerstwa finansów wstępne zapotrzebowanie na banderole do ich oznaczenia. Z drugiej jednak strony Minister Finansów nie dokonał koniecznej zmiany rozporządzenia w sprawie znaków akcyzy w zakresie określenia formularza  wstępnego zapotrzebowania na te banderole, ich wzoru, a w szczególności w przedmiocie wartości tych banderol.  Wyraźna norma prawna nakazywała więc wykonanie konkretnego obowiązku tj. złożenie zapotrzebowanie na banderole, jednocześnie jednak zabrakło drugiej normy prawnej koniecznej do tego, aby ten obowiązek wykonać.

Wprawdzie na kilka dni przed powyższą datą pojawiła się zapowiedź odroczenia terminu wejścia w życie przepisów powyższej nowelizacji, jednak trudno pogodzić z zasadami poprawnej legislacji sytuację, w której podatnicy są zmuszeni podejmować decyzje nie w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, lecz na podstawie niewiążących informacji o zamiarach Rady Ministrów. Zgodnie z uchwalonymi w dniu 26 listopada zmianami, termin obowiązywania zerowej stawki akcyzy na płyny do e-papierosów przedłużono do 30 czerwca 2020 r. W konsekwencji odroczony został również termin, w którym podatnicy powinni uzyskać zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego. Jako uzasadnienie tych zmian wskazano  m. in. potrzebę zyskanie przez przedsiębiorców niezbędnego czasu na dostosowanie prowadzonej działalności do nowego reżimu prawnego, a w ten sposób umożliwienie im produkowania i wprowadzania na rynek w sposób legalny płynów do e-papierosów.

Z przedłużenia terminu obowiązywania zerowej stawki akcyzy na pewno będą zadowolone te osoby, które używają e-papierosów, na każdym bowiem 10 mililitrowym pojemniku z płynem do nich zaoszczędzą 5 zł co, opierając się na  szacunkach Ministerstwa Finansów,  może dać nawet kilkaset złotych w skali roku.

Elektronizacja przemieszczania wyrobów akcyzowych

Druga ważna nowelizacja polega na zastąpieniu papierowych dokumentów dostawy, stosowanych  w przypadku zwolnień od akcyzy ze względu na przeznaczenie (np. alkoholu wykorzystywanego w przemyśle kosmetycznym) oraz w przypadku wyrobów energetycznych objętych zerową stawką z tytułu ich wykorzystania w innych celach niż napędowe lub opałowe (np. produktów ropopochodnych w przemyśle chemicznym).

Istota tej nowelizacji polega na tym, że przemieszczenie powyższych towarów będzie obsługiwane w ramach administrowanego przez resort finansów informatycznego systemu i będzie realizowane poprzez tworzenie tzw. e-DD (przez dostawców) oraz raportów odbioru  (przez odbiorców). Od właściwego udokumentowania przemieszczenia wyrobów akcyzowych w tym systemie będzie zależało zastosowanie preferencji akcyzowej.

Zamiar wprowadzenia tego systemu pojawił się już ponad rok temu. Plany te od początku budziły kontrowersje, zwłaszcza wśród podmiotów zużywających wyroby akcyzowe (np. węgiel, LPG) zwolnione od akcyzy ze względu na przeznaczenie. Zmiany te wiążą się bowiem z koniecznością wdrożenia u dostawców jak i odbiorców wyrobów akcyzowych odpowiednich narzędzi informatycznych, w tym założenia dedykowanego konta na platformie PUESC oraz generowania odpowiednich komunikatów.

Ostatecznie odpowiednie zmiany ustawowe wprowadzono nowelizacją  uchwaloną w dniu 20 lipca 2018 r., dla której termin wejścia w życie wyznaczono na dzień 1 stycznia 2019 r. Wiele podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wyrobów akcyzowych podjęło wysiłek, aby dostosować swoją działalność do nowych wymogów w zakresie elektronicznego  dokumentowania wysyłki i odbioru.

Okazuje się jednak, że nowelizacja ta może mieć w roku 2019 ograniczony wpływ. Do Sejmu wpłynął bowiem projekt ustawy (popierany przez posłów rządzącej koalicji), który zakłada, że w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. podmiot dokonujący na terytorium kraju przemieszczania wyrobów akcyzowych w opisanych wyżej okolicznościach może do tego przemieszczania stosować przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że dostawca ww. wyrobów będzie miał wybór, czy chce aby przemieszczenie było dokumentowane z zastosowaniem teleinformatycznego systemu, czy tak jak dotychczas, poprzez wystawianie papierowych dokumentów. Jak wynika z uzasadnienia do tej zmiany, ma ona wychodzić naprzeciw oczekiwaniom podmiotów sygnalizujących trudności z dostosowaniem się do obsługi przemieszczeń w Systemie EMCS, które mogą skutkować wstrzymaniem dostaw wyrobów akcyzowych m.in. zwolnionego od akcyzy paliwa lotniczego i gazu LPG.

Klasyfikacja CN

Kolejną zmianą w ustawie o podatku akcyzowym zasługującą na uwagę, jest nowelizacja wynikająca z ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym. Ustawa o podatku akcyzowym przy opodatkowaniu wyrobów akcyzowych nakazuje kierować się przy ich klasyfikacji Nomenklaturą Scaloną CN. Ta z kolei obowiązuje na podstawie Wspólnej Taryfy Celnej, która podlega ciągłym zmianom. W konsekwencji, z uwagi na zasadę, zgodnie z którą zmiany w Nomenklaturze Scalonej nie powodują zmian w opodatkowaniu akcyzą, jeżeli nie zostały określone w ustawie o podatku akcyzowym, powstała sytuacja, w której na potrzeby akcyzy należało opierać się na klasyfikacji CN w brzmieniu z 2009 r.  Prowadziło to niejednokrotnie do nieporozumień i nieprawidłowego klasyfikowania wyrobów akcyzowych. Zaktualizowanie kodów CN w ustawie akcyzowej z pewnością przyczyni się do ułatwienia  stosowania jej przepisów i zmniejszenia ilości popełnianych błędów w zakresie klasyfikacji wyrobów.

Do przepisów Ordynacji podatkowej wprowadzony zostaje, od dawna zapowiadany i kontrowersyjny, obowiązek raportowania o schematach podatkowych. Ustawodawca wprowadził szereg przesłanek definiujących pojęcie schematu podatkowego, w oparciu o które trzeba będzie zdecydować o konieczności przekazania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o wdrażanym schemacie. Obowiązek w zakresie raportowania dotyczyć będzie w szczególności doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych, pracowników banku lub innej instytucji finansowej doradzającej klientom, ale w określonych okolicznościach również sam korzystający ze schematu podatkowego jest zobowiązany do zaraportowania tego faktu do organu podatkowego. Z uwagi na ewentualne wysokie sankcje za nie zgłaszanie schematów lub brak procedury, warto dokonać weryfikacji wewnętrznych procesów i sporządzić procedurę na wypadek wystąpienia konieczności zaraportowania schematu podatkowego.

Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują wprowadzenie licznych sankcji związanych z nieprawidłowym wywiązywaniem się podatnika ze swoich obowiązków lub w związku z unikaniem opodatkowania. Wydając decyzję organ będzie mógł nałożyć dodatkowe zobowiązanie podatkowego w sytuacjach dotyczących zastosowania klauzuli o unikaniu opodatkowania, przepisów dotyczących środków ograniczających umowne korzyści, klauzul szczególnych dotyczących uzyskanych korzyści w przypadku łączenia spółek (gdy głównym celem było unikanie opodatkowania), klauzuli szczególnej dotyczącej wypłat dywidendowych i wyłączenia zwolnienia, w zakresie przepisów dotyczących cen transferowych oraz oświadczeń składanych w związku z zapłatą podatku u źródła. Co do zasady dodatkowe zobowiązanie wynosi 10%, ale w określonych przypadkach 40%, co więcej wysokość stosowanej sankcji dla szczególnych zdarzeń może być zwielokrotniona.

Od nowego roku ograniczony zostaje zakres występowania o interpretacje indywidualne. Chodzi o ograniczenie prawa do składania wniosków dotyczących stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych, do których w szczególności zastosowanie może znaleźć przepis dotyczący klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Z uzasadnienia do implementowanych przepisów wywieść można między innymi, że zabieg ten ma na celu skierowanie podatników do występowania o wiele droższą opinię zabezpieczającą, w sytuacjach, gdy chcą uzyskać potwierdzenie, że nie stosują agresywnej polityki podatkowej. Wnioskowanie o potwierdzenie braku   zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w formule indywidualnej interpretacji spotka się z wydaniem postanowienia o odmowie wydania interpretacji indywidualnej.

Podatnik, który zastosował schematy optymalizacyjne, które następnie są przedmiotem zastrzeżeń kontrolujących, nabywa nowe uprawnienie do jednorazowego skorygowania swoich rozliczeń w tym zakresie w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia o wyznaczeniu terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Cofnięcie skutków unikania opodatkowania możliwe jest jednak pod warunkiem, że podatnik w całości uwzględni ocenę prawną zawartą w zawiadomieniu, o którym mowa wyżej. Korekta wymagać będzie złożenia również uzasadnienia.

Zmiany dotyczą również istniejącej generalnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania przewidzianej przepisem art. 119a Ordynacji podatkowej. Najważniejszą z nich jest uchylenie granicy 100.000 zł dla osiągniętej korzyści, w wyniku czego przypadki osiągnięcia korzyści poniżej tej kwoty również zostaną objęte działaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Zmiany odnoszą się do definicji unikania opodatkowania i listy okoliczności, które wskazują, że transakcja miała charakter fikcyjny. Ustawodawca ponadto wprowadza sankcje dla podatników, stosujących agresywną optymalizację podatkową lub działania objęte innymi klauzulami szczególnymi. Kara może wynieść 40% korzyści podatkowej uzyskanej przez podatnika. Ponadto w niektórych przypadkach kara może zostać podwojona lub potrojona.