Wiele z tych prób zakończyło się niepowodzeniem, wiele nie przetrwało na konkurencyjnym rynku, jednak inne stały się podstawą egzystencji setek tysięcy polskich rodzin. W wielu z tych podmiotów zatrudnienie znajdują członkowie rodziny, a zwykle ostatecznym celem jest przekazywanie biznesu kolejnemu pokoleniu.
Czym różnią się firmy rodzinne od innych podmiotów funkcjonujących na rynku?
- Stanowią główne źródło utrzymania rodziny. Często stanowią również miejsce zatrudnienia dla członków rodziny, w tym także dzieci.
- Stanowią dla rodziny wartość samą w sobie. Prowadzone są dla zysku, ale zysk jest jedynie jednym z kryteriów istotnych dla rodziny. Wielką rolę odgrywają aspekty emocjonalne. Niekiedy aspekty emocjonalne przeważają nad aspektami ekonomicznymi.
- Członkowie rodziny są gotowi do ponadprzeciętnych wysiłków związanych z prowadzeniem firmy. Często firmy stanowią centrum zainteresowania rodziny. Problemy firmowe przenoszone są na grunt relacji rodzinnych, a problemy rodzinne na grunt relacji w firmie.
- Generują zyski przekraczające w różnym stopniu bieżące potrzeby rodziny, pozwalając na reinwestowanie pozostałych środków, w związku z czym stają się składnikiem bogactwa rodziny a nie tylko źródłem bieżących dochodów.
- Często mają nieuporządkowany system zarządzania, w którym główne decyzje podejmowane są albo przez właściciela albo przez członków rodziny, jednakże zakresy odpowiedzialności i uprawnień nie są jasno określone. Również w przypadku zatrudnienia zewnętrznego zarządu często rozstrzygające są decyzje właścicieli. Sposób zarządzania firmą jest zgodny ze sposobem podejmowania decyzji w rodzinie.
- Bywa, że nie zawsze zachowują pełną przejrzystość finansów, a część kosztów utrzymania rodziny alokowana w koszty firmy utrudnia ocenę sytuacji finansowej i może mieć wpływ na wiarygodność w oczach instytucji finansowych.
- Kultura organizacyjna tych firm jest oparta o wartości reprezentowane przez rodzinę, a w szczególności przez lidera rodziny – osobę, która faktycznie podejmuje kluczowe decyzje.
- Wzrost tych firm jest ograniczony umiejętnościami i kompetencjami lidera rodziny. Przy tym, ograniczenie to może być zrekompensowane poprzez przekazanie zarządzania, w przypadku dojścia firmy do rozmiarów przekraczających możliwości lidera, innym członkom rodziny, w tym w szczególności odpowiednio wykształconym następcom albo zarządowi zewnętrznemu. Innym sposobem rekompensaty braku wiedzy i kompetencji jest umiejętne korzystanie z usług doradców, wymagające jednak otwartości, zaufania i woli stosowania się do ich porad.
Rodzinność może nieść za sobą zarówno pozytywy jak i negatywy, a charakter firmy jest zależny od wartości reprezentowanych przez rodzinę. Jednakże, biorąc pod uwagę to, że firma rodzinna stanowi wartość samą w sobie dla członków rodziny, można się spodziewać, że ich motywacja dla budowania trwałości i reputacji firmy będzie wyższa niż w przypadku zarządów kontraktowych.
- Firmy rodzinne stanowią znaczący element lokalnych społeczności, z jednej strony dając zatrudnienie i stanowiąc źródło utrzymania wielu rodzin, z drugiej strony pełniąc rolę liderów rozwoju społecznego, a często też wspierając finansowo społecznie użyteczne lokalne inicjatywy.
- W kontaktach z kontrahentami cechują się odpowiedzialnością, a zobowiązania firmy traktowane są jak zobowiązania osobiste właścicieli. Często w nazwie firmy znajduje się nazwisko właścicieli, co stanowi dodatkowe zobowiązanie.
Analiza biznesowa i finansowa spółek rodzinnych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie – EDYCJA II