Ustawa o ochronie sygnalistów, po długotrwałym procesie legislacyjnym, została ostatecznie uchwalona. Przepisy tej ustawy opublikowano 24 czerwca 2024 r. w Dzienniku Ustaw, a ich obowiązywanie rozpocznie się 24 września 2024 r. Warto zatem zadać pytanie, kogo dokładnie dotyczy ta regulacja?
Kto musi wdrożyć procedurę w zakresie ochrony sygnalistów?
W przypadku większości podmiotów kluczowym wyznacznikiem dla obowiązku dostosowania się do wymagań stawianych przez ustawę o sygnalistach będzie liczba osób wykonujących na rzecz takiego podmiotu pracę zarobkową. Ustawodawca wyznaczył ten próg na 50 osób.
Co istotne, przedsiębiorcy, dokonując weryfikacji przekroczenia wspomnianego progu, powinni wliczać nie tylko osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, ale również osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, B2B czy kontraktu menadżerskiego. Innymi słowy, uwzględniać należy wszystkie osoby, które faktycznie świadczą pracę za wynagrodzeniem na rzecz przedsiębiorcy, w przeliczeniu na pełne etaty.
Wyjątki od reguły
Ustawa przewiduje jednak wyjątek od tej reguły. Do wprowadzenia procedury niezależnie od liczby osób wykonujących pracę zarobkową (lub ich braku), zobowiązana będzie grupa instytucji obowiązanych w rozumieniu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. (dalej: „Dyrektywa AML”).
Do wspomnianej grupy należą m. in.:
- notariusze, adwokaci, radcowie prawni, prawnicy zagraniczni, doradcy podatkowi w zakresie czynności określonych w Dyrektywie AML,
- biegli rewidenci, zewnętrzni księgowi i doradcy podatkowi, jak również jakiekolwiek inne osoby udzielające pomocy materialnej, wsparcia lub porad w sprawach podatkowych w ramach podstawowej działalności gospodarczej lub zawodowej,
- przedsiębiorcy w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro,
- pośrednicy w obrocie nieruchomościami,
- instytucje kredytowe i finansowe,
- podmioty świadczące usługi w zakresie kryptowalut,
- osoby prowadzące handel dziełami sztuki, lub przechowujący je, jeżeli wartość transakcji wynosi co najmniej 10 000 euro.
Ochrona sygnalistów w biurze rachunkowym
Wśród podmiotów obowiązanych do implementacji nowych regulacji znajdzie się również znaczna większość biur rachunkowych, ponieważ jedyny warunek, jaki muszą one spełnić to udzielać pomocy materialnej, wsparcia lub porad w sprawach podatkowych w ramach podstawowej działalności gospodarczej.
Ważny fragment
Co zaskakujące, powyższy obowiązek obejmie również jednoosobowe biura księgowe, a to z uwagi na treść przepisów ustawy o sygnalistach, która nie przewiduje wyjątków w tej materii w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność objętą zakresem Dyrektywy AML.
Jakie obowiązki nakłada ustawa?
Omawiana ustawa zawiera szereg obowiązków, do których przestrzegania zobowiązane są wyżej wymienione podmioty, w tym przede wszystkim obowiązek:
- przygotowania i wdrożenia procedur dokonywania i przyjmowania zgłoszeń naruszeń prawa w organizacji,
- ustanowienia wewnętrznego kanału zgłoszeń,
- prowadzenia rejestru zgłoszeń dokonywanych przez sygnalistów,
- podejmowania działań następczych w związku ze zgłaszanymi naruszeniami.
Ile jest czasu na wdrożenie?
Zgodnie z postanowieniami ustawy o ochronie sygnalistów, wchodzi ona w życie w terminie 3 miesięcy od dnia jej publikacji w Dzienniku Ustaw. Co za tym idzie, do dnia 24 września 2024 r. wskazane wyżej podmioty zadbać powinny o dostosowanie prowadzonej przez siebie działalności do wymogów ustawowych.
W innym wypadku narażają się one na kary w postaci grzywny do 5000 złotych za niewprowadzenie procedury.
Warto pamiętać
Brak procedury przyczynić może się do naruszenia praw sygnalisty, poprzez uniemożliwienie lub utrudnienie mu dokonania zgłoszenia, jak i ujawnienie jego tożsamości. Takie działania podlegają odpowiedzialności karnej w postaci grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
Ustawa o ochronie sygnalistów obejmie swoim zakresem zastosowania wiele podmiotów. Próg zatrudnienia wyznaczony przez prawodawcę nie jest bowiem wysoki, a co więcej, obowiązki nałożone zostały również na mniejsze podmioty prowadzące działalność gospodarczą w sektorach gospodarki, szczególnie narażonych na wykorzystanie ich do naruszeń prawa. Przedsiębiorcy już teraz powinni zidentyfikować, czy ich działalność może zostać objęta nowymi regulacjami, ponieważ na dostosowanie się do nich mają czas jedynie do 24 września 2024 roku.
Autor: Jakub Mazur, Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton
