Spis treści
- Spory pracownicze: jakich spraw dotyczą opłaty sądowe?
- Dotychczasowe przepisy w sprawach z zakresu prawa pracy
- Założenia nowych przepisów
- Co z opłatami sądowymi za wniesienie pozwu przez pracownika?
- Wejście w życie zmian dot. sporów pracowniczych
- Zmiany dotyczącymi kosztów sądowych w sporach pracowniczych - stanowisko ekspertów Grant Thornton
Spory pracownicze: jakich spraw dotyczą opłaty sądowe?
Przede wszystkim trzeba podkreślić, że mowa jedynie o wysokości opłat sądowych, które występują w procesie przed sądami powszechnymi. Art. 476 § 1 k.p.c. precyzuje, że przez sprawy z zakresu prawa pracy należy rozumieć sprawy:
- O roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane;
- O ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy;
- O roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy;
- O odszkodowania dochodzone od pracodawcy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Dotychczasowe przepisy w sprawach z zakresu prawa pracy
Wskazane powyżej zmiany dotyczą art. 35 ust. 1 u.k.s.c. Według dotychczasowych przepisów, w sprawach z zakresu prawa pracy pobiera się:
- Od pracodawcy – opłatę podstawową wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, a także od tych pism w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy wytoczonej z powództwa inspektora pracy (tj. zgodnie z art. 14 ust. 3 u.k.s.c. – opłatę w wysokości 30 zł);
- Od pracownika i pracodawcy – opłatę stosunkową od wszystkich podlegających opłacie pism, jeżeli wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50.000 zł (tj. zgodnie z art. 13 ust. 2 u.k.s.c. – opłatę w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia, nie więcej jednak niż 200.000 zł).
Założenia nowych przepisów
Ważny fragment
Zmiana polega na tym, że zarówno pracownik, jak i pracodawca zapłacą opłatę stosunkową jedynie od apelacji, a nie od wszystkich podlegających opłacie pism. Zmiany nie dotyczą opłaty podstawowej pobieranej od pracodawcy – będzie ona pobierana na dotychczasowych zasadach wskazanych powyżej.
Poza tym, po wprowadzonych zmianach nadal chodzi o opłatę stosunkową wyliczaną na podstawie art. 13 u.k.s.c., czyli o opłatę w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu nie więcej jednak niż 200.000 zł. Nie zmieniła się także wskazana powyżej wartość przedmiotu sporu (tj. 50.000 zł), od której uzależnione jest powstanie obowiązku opłacenia wnoszonej apelacji. Z pewnością nie jest to satysfakcjonujące rozwiązanie dla Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ), które w swoim projekcie zmiany u.k.s.c., przedłożonym do Ministra Sprawiedliwości, postulowało podwyższenie wartości przedmiotu sporu z 50.000 zł do 120.000 zł z uwagi na znaczny wzrost minimalnego wynagrodzenia na przestrzeni czasu oraz na konstytucyjne prawo każdego do sądu.
Co z opłatami za wniesienie pozwu przez pracownika?
Jest to pytanie, którego zdecydowanie obawiają się pracodawcy. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem przepisów u.k.s.c., pracownik wnoszący powództwo albo składający wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych. Było to jednak zwolnienie częściowe, ponieważ przepis wskazuje także, że należy uwzględnić art. 35 ust. 1 zd. 2 u.k.s.c. (czyli fragment znowelizowanego artykułu w zakresie wartości przedmiotu sporu). Oznacza to, że zgodnie z dotychczasowymi przepisami, pracownik był zobowiązany do uiszczenia opłaty za wniesienie pozwu, jeżeli wartość przedmiotu sporu przewyższała 50.000 zł.
Po wejściu w życie omawianego przepisu, pracownik jest zobowiązany do wniesienia opłaty jedynie od apelacji. Oznacza to, że pracownicy zostali zupełnie zwolnieni z obowiązku opłaty za wniesienie jakichkolwiek pism (w tym pozwu), poza apelacją. W tym miejscu należy jednak podkreślić, że znowelizowany przepis dotyczy zarówno pracowników, jak i pracodawców, a więc z tego obowiązku zostali zwolnieni także pracodawcy.
Wejście zmian w życie zmian dot. sporów pracowniczych
Omówione powyżej zmiany weszły w życie 28 września 2023 r. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie powyższych zmian, omawiany przepis w nowym brzmieniu stosuje się wyłącznie do pism i wniosków podlegających opłacie, wnoszonych po 28 września, tj. po dniu wejścia w życie powyższych zmian.
Zamieszczamy link do omawianej nowelizacji i zachęcamy do zapoznania się z zmianami, które właśnie weszły w życie: dziennikustaw.gov.pl
Zmiany dotyczące kosztów sądowych w sporach pracowniczych – stanowisko ekspertów Grant Thornton
Ustawodawca ponownie ułatwił dostęp pracowników do sądu poprzez wzmocnienie ugruntowanej już zasady nieodpłatności procesów sądowych w sprawach pracowniczych. Jest to wyraz szczególnej ochrony prawnej, którą polskie prawo przyznaje pracownikom oraz stosunkom pracy. Z pewnością przyjęte zmiany mogą mieć duże konsekwencje w szczególności w kontekście powództw wytaczanych przez pracowników przeciwko pracodawcom, bowiem w zasadzie żadne kwoty nie będą ich ograniczać.
Poza zmianami dotyczącymi kosztów sądowych w sporach pracowniczych, przypominamy także, że 22 września 2023 r. w życie weszła nowelizacja ustawy o emeryturach pomostowych, wprowadzająca do Kodeksu postępowania cywilnego również bardzo istotne zmiany nakazujące dalsze zatrudnienie pracowników w trakcie sporu. Wspominaliśmy o tym w naszej poprzedniej publikacji: Zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego nakazujące dalsze zatrudnienie pracowników w trakcie sporu niebawem wejdą w życie
Autorki: Jolanta Zarzecka-Sawicka, radca prawny, Partner oraz Karolina Karpińska, Junior Associate, Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton, Prawo pracy
