Prosta spółka akcyjna z założenia ma stanowić ułatwienie, w szczególności dla start-upów poszukujących finansowania oraz inwestorów, chcących ulokować kapitał w rozwijającym się biznesie. Czym zatem będą charakteryzować się transakcje fuzji i przejęć (M&A) z udziałem akcji P.S.A.?
Niniejszy artykuł, stanowiący kolejną odsłonę cyklu tekstów Grant Thornton o prostej spółce akcyjnej, skupi się na dwóch praktycznych aspektach transakcji na akcjach P.S.A., związanych z faktem, że skutek umowy sprzedaży w postaci przeniesienia tytułu do akcji nie nastąpi w momencie zawarcia samej umowy, a dopiero z chwilą dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy. W konsekwencji, planując transakcję M&A, należy mieć na uwadze odpowiednie uregulowanie tzw. okresu przejściowego oraz fakt, że wpis do rejestru akcjonariuszy powinien być dokonany na podstawie umowy, nieprzewidującej warunków zawieszających.
Podsumowanie:
- Proces przeniesienia tytułu prawnego do akcji P.S.A., ze względu na ich zdematerializowany charakter, wymaga dokonania wpisu nowego akcjonariusza w rejestrze akcjonariuszy. Oznacza to, że założony skutek transakcji zostanie osiągnięty później niż w momencie podpisania umowy, co powinno znaleźć odpowiednie odzwierciedlenie w dokumentacji transakcyjnej. W szczególności istotne w tym kontekście staje się właściwe uregulowanie odpowiedzialności sprzedającego za zdarzenia, mające miejsce pomiędzy podpisaniem umowy a faktycznym przeniesieniem tytułu do akcji na inwestora.
- Podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy może odmówić dokonania w nim odpowiedniego wpisu na podstawie umowy sprzedaży akcji P.S.A., przewidującej zastrzeżenie prawa własności do chwili zapłaty ceny lub jakikolwiek inny mechanizm o charakterze warunku zawieszającego. Zamiast wprowadzania do umowy inwestycyjnej rzeczonego zastrzeżenia, strony mogą rozważyć skorzystanie z rachunku depozytowego.
Opóźniony skutek umowy to niepewność inwestora
Jak wskazywaliśmy w poprzednich publikacjach naszego cyklu o prostej spółce akcyjnej, umowę sprzedaży akcji P.S.A można zawrzeć, przykładowo, za pośrednictwem wiadomości SMS czy korespondencji e-mail. W związku z nadaniem akcjom (zarówno w P.S.A., jak i S.A.) formy zdematerializowanej, skutek umowy sprzedaży w postaci przeniesienia tytułu do akcji następuje jednak nie w momencie zawarcia samej umowy, ale dopiero z chwilą dokonania wpisu w, prowadzonym przez notariusza lub uprawnioną instytucję finansową, rejestrze akcjonariuszy. Rzeczony wpis ma charakter konstytutywny, co oznacza, że przed jego dokonaniem nie dojdzie do skutecznego przeniesienia praw z akcji.
Ta sama zasada odnosi się do ustanowienia na akcjach ograniczonego prawa rzeczowego, tj. zastawu lub użytkowania w celu zabezpieczenia określonych roszczeń. W przypadku sprzedaży akcji P.S.A. utrudnione okazuje się zatem przeprowadzenie transakcji, zakładającej przeniesienie praw do akcji w tym samym dniu, w którym doszło do zawarcia umowy, co jest standardem w przypadku sprzedaży udziałów w spółkach z o. o.
Nasz ekspert Karol Guździoł jest do Twojej dyspozycji.
Ważny fragment
W rezultacie każda transakcja na akcjach P.S.A. wiąże się z istnieniem po stronie inwestora pewnego okresu niepewności, trwającego pomiędzy zawarciem umowy a chwilą dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze akcjonariuszy.
Bez trudu można wyobrazić sobie sytuacje, w których we wskazanym czasie zachodzą okoliczności, skutkujące powstaniem szkody po stronie inwestora lub wręcz niweczące cel, dla którego ten zdecydował się do spółki przystąpić. Tytułem przykładu, za sprawą zdarzeń losowych lub z inicjatywy osób zarządzających danym podmiotem, spółka może utracić istotną część majątku lub przestać być stroną którejś z kluczowych, z perspektywy prowadzenia określonego biznesu, umów.
Associate, Aplikant radcowski, Zespół doradztwa prawnego w transakcjach (M&A)
Z tego względu należy rozważyć wprowadzenie do umowy sprzedaży akcji odpowiednich mechanizmów zabezpieczających interesy inwestora. Wśród tego rodzaju rozwiązań wymienić można uregulowanie w umowie inwestycyjnej tzw. obowiązków okresu przejściowego, obejmujących – przykładowo – zakaz dokonywania w tym czasie czynności wykraczających poza zwykły tok działalności spółki oraz ustanowienie odpowiedzialności zbywcy w przypadku naruszenia tego zakazu. Warto także zadbać o to, by każde z oświadczeń i zapewnień co do przedmiotu transakcji, składanych przez sprzedającego, było prawdziwe nie tylko na dzień zawarcia umowy, ale również na dzień dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy. Istotne w tym kontekście może okazać się precyzyjne zdefiniowanie okoliczności, w przypadku zaistnienia których inwestorowi przysługiwać będzie prawo odstąpienia od umowy (np. zajście tzw. istotnej negatywnej zmiany).
Oczywiście, szczegółowy katalog rozwiązań w tym zakresie może kształtować się różnorodnie w zależności od potrzeb stron, wynikających ze specyfiki danej transakcji.
Zgodnie z przepisami wpis w rejestrze akcjonariuszy powinien zostać dokonany niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od zgłoszenia żądania w tym przedmiocie. Nie można jednak wykluczyć sytuacji, w których wpis z jakichś powodów zostanie dokonany później, potęgując tym samym ryzyko inwestora. Z tych względów przed planowaną transakcją warto skontaktować się z podmiotem prowadzącym rejestr w celu poczynienia uzgodnień, zmierzających do maksymalnego skrócenia wspomnianego okresu niepewności.
Co z warunkami zawieszającymi?
Istotne w kontekście odmienności sprzedaży akcji P.S.A. od udziałów w spółce z o.o. może okazać się również to, że podstawę dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy stanowi umowa, zawierająca bezwarunkowe zobowiązanie do przeniesienia akcji. W konsekwencji, podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy może odmówić dokonania w nim odpowiedniego wpisu na podstawie umowy sprzedaży akcji P.S.A., przewidującej – nierzadko stosowany w tego rodzaju transakcjach – mechanizm zastrzeżenia prawa własności do chwili zapłaty ceny (art. 589 kodeksu cywilnego). Rzeczone zastrzeżenie stanowi bowiem, co do zasady, warunek zawieszający, uzależniający skuteczne przeniesienie prawa własności od spełnienia przez kupującego zobowiązania do zapłaty ceny.
Ważny fragment
Strony umowy sprzedaży akcji przewidującej warunki zawieszające (np. uzyskanie zgody właściwego organu państwowego) powinny zatem w odpowiedni sposób uregulować sekwencję poszczególnych czynności transakcyjnych tak, aby żądanie dokonania wpisu do rejestru akcjonariuszy nie opierało się na zobowiązaniach warunkowych.
Przykładowo – nie ma przeszkód, by warunkami obwarowana została umowa przedwstępna, w wykonaniu której strony transakcji zawrą następnie bezwarunkową umowę przyrzeczoną, która to umowa przyrzeczona dopiero będzie stanowiła podstawę wpisu do rejestru akcjonariuszy.
Warto rozważyć również skorzystanie z mechanizmu, w ramach którego inwestor wpłaci cenę na odpowiedni rachunek depozytowy (należący np. do notariusza), z którego środki zostaną przekazane na rzecz sprzedającego dopiero w momencie dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy.
Ważny fragment
Odformalizowanie obrotu akcjami P.S.A. może stanowić dla stron istotne uproszczenie procesu transakcyjnego. Jednak dokonanie, najczęściej niosącej za sobą bardzo poważne skutki finansowe i biznesowe, transakcji poprzez wiadomość SMS może wiązać się z nieakceptowalnym poziomem ryzyka. W praktyce, w zdecydowanej większości przypadków, nadal konieczne będzie wypracowanie kompletnej, specyficznej dla procesów fuzji i przejęć (M&A), dokumentacji transakcyjnej.
W ramach rzeczonej dokumentacji, strony powinny w szczególności scharakteryzować przedmiot transakcji za sprawą pakietu oświadczeń i zapewnień oraz uregulować zasady odpowiedzialności między inwestorem a sprzedającym, ze szczególnym uwzględnieniem, opisanego w niniejszym artykule, odroczonego skutku w postaci przeniesienia tytułu do akcji.
Jeśli rozważają Państwo skorzystanie z nowych możliwości, dostępnych w przypadku realizowania przedsięwzięć gospodarczych w ramach prostej spółki akcyjnej poprzez przeprowadzenie transakcji na akcjach P.S.A., prawnicy z kancelarii prawnej funkcjonującej w ramach Grant Thornton pozostają do Państwa pełnej dyspozycji, zapewniając kompleksowe doradztwo prawne w takim procesie.
WSPÓŁAUTOR: Jędrzej Kucharski, Associate, Aplikant radcowski, Zespół doradztwa prawnego w transakcjach (M&A)
Prosta spółka akcyjna – nowy cykl artykułów
- Prosta(?) spółka akcyjna – nowy cykl artykułów Grant Thornton!
- Nabycie akcji prostej spółki akcyjnej nie takie proste
- Odpowiedzialność akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej (PSA)
- Prosta spółka akcyjna a spółka z o.o. – podobieństwa i różnice
- Efektywne opodatkowanie PSA i jej akcjonariuszy
- Reprezentacja prostej spółki akcyjnej – zarząd czy rada dyrektorów?
- Kupujesz albo sprzedajesz akcje prostej spółki akcyjnej? Uważaj na moment przeniesienia praw
- Założenie prostej spółki akcyjnej – jak to zrobić?
- Uproszczona likwidacja Prostej Spółki Akcyjnej
- Skutki podatkowe finansowania PSA
- Jak wypłacić dywidendę w Prostej spółce akcyjnej?
- Akcje założycielskie, czyli jak nie dać się rozwodnić w PSA
- Rejestr akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej
- Skutki podatkowe likwidacji PSA
- Prosta spółka akcyjna a spółka akcyjna – podobieństwa i różnice
- Zmiana umowy prostej spółki akcyjnej w praktyce
