Spis treści
Czym są standardy IIA? Kogo dotyczą?
Standardy IIA (ang. Global Internal Audit Standards, dalej GIAS) to międzynarodowe standardy praktyki zawodowej audytu wewnętrznego. Standardy opracowuje i publikuje Instytut Audytorów Wewnętrznych (ang. Institute of Internal Auditors (IIA)) który jest międzynarodową organizacją zrzeszająca audytorów wewnętrznych. Standardy te obowiązują wszystkich audytorów wewnętrznych zrzeszonych w tej organizacji i jednostki prowadzące działalność audytu wewnętrznego, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym. Standardy te wyznaczają zasady etyczne i merytoryczne dotyczące planowania, prowadzenia i raportowania audytu wewnętrznego. Wspomniane standardy z uwagi na uregulowane kwestie mogą być traktowane jako zbiór dobry praktyk dla audytorów nie zrzeszonych w IIA.
Czym jest EQA – zewnętrzna ocena jakości audytu wewnętrznego?
Zewnętrzna ocena jakości audytu wewnętrznego (ang. External Quality Assessment dalej EQA) jest zewnętrzną ocena jakości audytu wewnętrznego, czyli niezależną weryfikacją, czy działalność audytu wewnętrznego w danej organizacji jest zgodna ze Standardami IIA. Ma ona potwierdzić, że audyt wewnętrzny działa profesjonalnie, efektywnie i zgodnie z najlepszymi praktykami. Służy też do wskazania obszarów wymagających poprawy i podniesienia jakości pracy audytorów. Podmioty deklarujące funkcjonowanie audytu wewnętrznego zgodnie ze standardami IIA, powinny przeprowadzać EQA co najmniej raz na 5 lat.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Geneza i rola EQA w audycie wewnętrznym
Geneza EQA w audycie wewnętrznym związana jest z wymaganiami Globalnych Standardów Audytu Wewnętrznego. Standardy te wskazują na konieczność cyklicznego przeprowadzania EQA, aby potwierdzić zgodność działalności audytu z normami oraz wzmocnić zaufanie interesariuszy do jego funkcji. Ocena ta ma na celu sprawdzenie skuteczności audytu, jego zgodności z uznanymi praktykami, adekwatności kompetencji. W wielu sektorach (bankowość, ubezpieczenia, sektor publiczny) posiadanie pozytywnej oceny jakości jest elementem dobrego ładu i często oczekiwane jest przez regulatorów.
- Dlaczego EQA jest kluczowa dla wiarygodności funkcji audytu
Dzięki EQA rada nadzorcza, komitet audytu, zarząd czy regulatorzy mają pewność, że audyt wewnętrzny działa profesjonalnie i rzetelnie. Ocena ta wzmacnia reputację i pozycję audytu w organizacji oraz pokazuje, że audyt nie tylko spełnia formalne wymagania, ale też realnie wspiera zarządzanie ryzykiem i osiąganie celów. Poprzez fakt, że oceny dokonują eksperci spoza organizacji, wyeliminowane zostaje ryzyko stronniczości a zaufanie do wyników audytu zostaje wzmocnione. Pozytywna ocena stanowi dowód, że audyt funkcjonuje zgodnie z międzynarodowymi normami i etyką zawodową.
- Obowiązek przeprowadzania EQA co 5 lat
Zgodnie z GIAS, każda funkcja audytu wewnętrznego ma obowiązek poddania się EQA co najmniej raz na pięć lat. W nowych Standardach wymóg ten został umieszczony w Standardzie 8.4 Zewnętrzna ocena jakości. Standard ten wymaga, by Zarządzający Audytem Wewnętrznym opracował plan EQA i przedyskutował go z radą nadzorczą i kierownictwem.
Dlaczego EQA jest ważne dla Twojej firmy?
EQA daje gwarancję, że funkcja audytu wewnętrznego jest rzetelna, niezależna i wspiera realizację celów biznesowych firmy. Wzmacnia zaufanie interesariuszy, minimalizuje ryzyka oraz pokazuje, że organizacja poważnie podchodzi do ładu korporacyjnego i przejrzystości działań. EQA to inwestycja w wiarygodność, efektywność i reputację firmy – zarówno wewnętrznie, jak i w oczach partnerów zewnętrznych.
Zmiany w podejściu do EQA – zewnętrznej oceny jakości audytu wewnętrznego
Z dniem 1 stycznia 2025 roku Global Internal Audit Standards 2024 zastąpiły dotychczasowe standardy IPPF 2017 i wprowadziły bardziej spójne, precyzyjne i obowiązkowe zasady dla audytu wewnętrznego. W kontekście EQA nowe podejście przesuwa ciężar EQA z „weryfikacji zgodności” na realne wsparcie doskonalenia audytu i jego roli w organizacji. EQA powinna sprawdzać m.in. wkład funkcji audytu w ład organizacyjny, zarządzanie ryzykiem i procesy kontroli, integrację z procesami ładu organizacyjnego oraz wkład w doskonalenie działalności organizacji i jej zdolności do osiągania celów.
Ważny fragment
W standardach z 2017 roku nie określono szczegółowych wymagań wobec kwalifikacji asesora EQA, natomiast w standardach z 2024 roku wprowadzono obowiązek, aby w zespole oceniającym znajdowała się przynajmniej jedna osoba posiadająca aktywny certyfikat CIA (Certified Internal Auditor).
W ramach wdrożenia nowych standardów zaktualizowano podręcznik oceny jakości (ang. Quality Assessment Manual). Quality Assessment Manual (QAM) 2024 to oficjalny podręcznik opracowany przez IIA, który stanowi kompleksowe źródło wiedzy na temat przeprowadzania ocen jakości audytu wewnętrznego. Jest to niezbędne narzędzie dla osób odpowiedzialnych za ocenę jakości audytu wewnętrznego, oferując kompleksowe wytyczne zgodne z nowymi standardami IIA. Kluczowe elementy nowego podręcznika:
- Rodzaje ocen jakości
- Model oceny jakości audytu
- Proces planowania oceny jakości:
- Wytyczne dotyczące oceny zgodności z normami
- Szablony robocze:
Tak jak dotychczas, konieczne jest przeprowadzenie zewnętrznej oceny jakości minimum raz na pięć lat. W nowych standardach wskazane zostały jednak sytuacje, w których warto rozważyć częstszą ocenę (np. istotne zmiany w strukturze organizacyjnej Spółki, znaczna rotacja personelu, połączenie kilku funkcji audytu wewnętrznego lub znaczące zmiany w metodykach audytu wewnętrznego).
Wnioski i rekomendacje dla Twojej firmy
Dzięki rekomendacjom zewnętrznych ekspertów audyt wewnętrzny może lepiej wspierać organizację w realizacji jej celów, zarządzaniu ryzykiem i doskonaleniu procesów. Wnioski z EQA pokazują zarówno mocne strony, jak i obszary wymagające poprawy, a rekomendacje stanowią konkretny plan działań, który pozwala audytowi wewnętrznemu zwiększyć efektywność, wiarygodność i wartość dodaną dla organizacji. Rekomendacje są również bazą do aktualizowania programu zapewnienia jakości oraz usprawnianiu procesów audytu.
- Jak przygotować się do EQA wg nowych standardów
Przed przystąpieniem do EQA należy zapoznać się szczegółowo ze Standardem 8.4. Zewnętrzna ocena jakości. Następnie należy sprawdzić, czy zostały przygotowane wszystkie wymagane przez Standardy dokumenty (np. strategia audytu, karta audytu, odpowiednie metodyki). Należy także upewnić się, czy QAIP (Quality Assurance and Improvement Program) jest kompletny i aktualny. To w QAIP powinno wskazać się zakres i częstotliwość ocen a także ustalenie czy dokonuje się samooceny z niezależną walidacją czy zewnętrzną ocenę jakości wykonaną przez niezależny podmiot. Po zweryfikowaniu powyższych kwestii można dokonać wyboru podmiotu oceniającego, pamiętając by zweryfikować posiadanie aktywnego tytułu CIA. Dobrą praktyką jest przeprowadzenie samooceny i analizy luk przed rozpoczęciem zewnętrznej oceny.
- Znaczenie samooceny i analizy luk (gap analysis).
Samoocena pozwala funkcji audytu wewnętrznego na systematyczne sprawdzenie własnej zgodności ze Standardami, procedurami wewnętrznymi i najlepszymi praktykami. Umożliwia wczesne wykrycie braków lub słabych punktów w procesach audytu, QAIP, dokumentacji czy kompetencjach zespołu. Analiza luk to porównanie aktualnego stanu funkcji audytu z wymaganiami standardów, najlepszymi praktykami i oczekiwaniami interesariuszy. Pozwala na zidentyfikowanie obszarów wymagających poprawy przed przeprowadzeniem EQA.
Global Internal Audit Standards 2024 stawiają jeszcze większy nacisk na profesjonalizm, przejrzystość i wartość dodaną audytu. Dobrze przeprowadzona EQA to nie tylko potwierdzenie zgodności, ale też szansa na rozwój i wzmocnienie przewagi konkurencyjnej. Dlatego przygotowanie do EQA powinno być traktowane jako strategiczna inwestycja w wiarygodność i reputację firmy, a nie jedynie obowiązek wynikający ze standardów.
Jak możemy pomóc?
Będąc jednym z wiodących dostawców usług audytu wewnętrznego (zarówno outsourcingowych, jak i co-sourcingowych) wykorzystujemy naszą wyjątkową pozycję, aby zapewnić Państwu istotne spostrzeżenia dotyczące najlepszych praktyk audytu wewnętrznego. To zróżnicowane doświadczenie pozwoliło nam opracować nasze kompleksowe podejście do przeprowadzania niezależnych ocen funkcji Audytu Wewnętrznego.
W ramach świadczonej usługi dostarczymy Państwu:
- Pragmatyczną i przyszłościową opinię EQA skupiającą się na zgodności ze standardami, ramami audytu wewnętrznego oraz poglądami zespołów i interesariuszy na temat funkcji, jej procesów i wyników; dostarczymy Państwu raport skoncentrowany na zwiększeniu wpływu i poprawie wyników funkcji audytu wewnętrznego.
- Ulepszenie strategii audytu wewnętrznego i modelu operacyjnego: Ocenimy skuteczność i zgodność strategii audytu wewnętrznego z Państwa działalnością i ocenimy model operacyjny audytu wewnętrznego, aby ocenić przyszłą przydatność tej funkcji.
- Zwiększoną efektywności audytu wewnętrznego: Nasz kompleksowy przegląd plików audytowych i metodologii koncentruje się na identyfikacji możliwości usprawnień i zwiększenia efektywności audytu wewnętrznego.
AUTORKA: Ewelina Kopczyńska, senior konsultant, Business Risk Services