Rozważając przeprowadzenie tego rodzaju transakcji, warto odpowiednio się do niej przygotować, w szczególności posiąść wiedzę niezbędną do zrozumienia przebiegu procesu transakcyjnego oraz poszczególnych kroków, które się na niego składają. Sytuację sprzedającego siadającego do stołu negocjacyjnego z pewnością ułatwi też wcześniejsze zaznajomienie się z szeregiem specyficznych pojęć, które mogą wydawać się niezrozumiałym branżowym żargonem.
Podsumowanie
- Proces sprzedaży biznesu składa się zwykle z wielu czynności, w ramach których wyróżnić można, co do zasady, pięć głównych etapów: poszukiwanie inwestorów, podpisanie listu intencyjnego, przeprowadzenie przez inwestora badania due diligence, wypracowanie i negocjacje dokumentacji transakcyjnej oraz spełnienie warunków i zamknięcie transakcji.
- Znajomość charakterystyki każdego z etapów przedsięwzięcia transakcyjnego oraz specyficznej nomenklatury funkcjonującej na rynku fuzji i przejęć (M&A) z pewnością pomoże sprzedającemu w lepszym zrozumieniu drogi, prowadzącej do sprzedaży biznesu, a w efekcie może przyczynić się do sprawniejszego przeprowadzenia transakcji.
Poszukiwanie inwestorów – czym jest target, teaser, czy NDA?
Po podjęciu decyzji o sprzedaży biznesu, doradcy sprzedającego rozpoczynają zwykle proces kontaktowania się z potencjalnymi inwestorami. W ramach tego etapu, w celu zainicjowania rozmów o transakcji, wybranym podmiotom udostępnia się materiały informacyjne dotyczące przedmiotu sprzedaży, czyli spółki lub przedsiębiorstwa, w języku transakcji zwanego „targetem”.
Wśród wspomnianych materiałów rozróżnić należy tzw. teaser informacyjny oraz memorandum informacyjne. Pierwszy z wymienionych dokumentów – wysyłany na wstępnym etapie kontaktu z potencjalnymi inwestorami – zawiera zwykle ogólne dane opisujące target w sposób uniemożliwiający jego jednoznaczną identyfikację (np. branża, w której działa target, szacunkowy rozmiar biznesu itp.).
W dalszej kolejności podmiotom, które wyraziły wstępne zainteresowanie transakcją przekazuje się dokument zwany memorandum informacyjnym, który zawiera bardziej precyzyjne informacje, takie jak wyniki finansowe targetu, strategia rozwoju itp. Udostępnianie tego rodzaju wrażliwych danych podmiotom trzecim wiąże się oczywiście z ryzykiem.
Ważny fragment
Z tego względu przed udostępnieniem memorandum informacyjnego jakiemukolwiek potencjalnemu inwestorowi, sprzedający powinien zawrzeć z nim umowę o zachowaniu poufności, czyli tzw. „NDA” (non-disclosure agreement).
List intencyjny – czym jest LOI, term sheet, czy NBO?
Po zidentyfikowaniu potencjalnego inwestora i uzgodnieniu z nim podstawowych warunków planowanej transakcji, warunki te zwykle spisywane są w ramach porozumienia wstępnego, zwanego też listem intencyjnym (letter of intent, w skrócie „LOI”) lub tzw. term sheet.
Ważny fragment
W tego rodzaju dokumencie określa się podstawowe ustalenia stron co do tego, co będzie przedmiotem transakcji (np. 100% udziałów albo tylko określony, większościowy lub mniejszościowy, pakiet udziałów), jakie czynniki będą determinowały cenę lub jakie czynności powinny być podjęte przed finalizacją sprzedaży.
Co istotne, porozumienie to, co do zasady, nie ma charakteru wiążącego, w szczególności nie stanowi umowy przedwstępnej. Dokument ma na celu potwierdzenie intencji stron co do przeprowadzenia transakcji i określenie jej bazowych warunków, które będą doprecyzowane lub zmodyfikowane w toku dalszych etapów procesu transakcyjnego.
Podstawowe warunki sprzedaży biznesu mogą być również określone w ramach złożonej przez potencjalnego inwestora tzw. oferty niewiążącej (non-binding offer, w skrócie „NBO”).
Due diligence – czym jest DD, VDR czy red flag report?
W ramach porozumienia wstępnego lub oferty niewiążącej inwestor deklaruje zwykle zamiar przystąpienia do transakcji wyłącznie pod warunkiem pozytywnego wyniku audytu, mającego na celu ustalenie tego, w jakim stanie znajduje się target, czyli tzw. badania due diligence (w skrócie „DD”).
Ważny fragment
Wnioski płynące z badania due diligence stanowią zatem jeden z kluczowych czynników, wpływających na ostateczną decyzję inwestora co do zaangażowania w daną transakcję.
W ramach tego rodzaju badania eksperci z różnych dziedzin weryfikują przedmiot transakcji, analizując dostępne dokumenty i informacje, najczęściej pod kątem prawnym, finansowym i podatkowym. W zależności od specyfiki danego biznesu zakres due diligence może obejmować również inne obszary – przykładowo, audyt środowiskowy, technologiczny itp.
Dokumenty i informacje stanowiące podstawę badania udostępnia się doradcom inwestora na specjalnie przeznaczonym do tego serwerze – tzw. „VDR” (virtual data room), a wyniki audytu prezentowane są w formie raportu, który może być raportem pełnym lub wskazującym tylko najistotniejsze zidentyfikowane ryzyka (tzw. red flag report).
Przygotowanie i negocjacje dokumentacji transakcyjnej – czym jest SPA, APA, PSPA, czy SHA?
W przypadku gdy po przeprowadzeniu badania due diligence inwestor nadal pozostaje zainteresowany nabyciem targetu, doradcy prawni przystępują do wypracowania oraz negocjacji dokumentacji transakcyjnej, na którą składają się w szczególności umowa inwestycyjna, załączniki do umowy inwestycyjnej oraz dokumenty ustanawiające zabezpieczenie roszczeń, związanych z transakcją.
Ważny fragment
Umowa inwestycyjna to główny dokument transakcyjny, na podstawie którego dochodzi do przeniesienia własności przedmiotu transakcji, określający szczegółowe warunki sprzedaży oraz zasady odpowiedzialności stron. W przypadku gdy przedmiotem transakcji są udziały lub akcje spółki, umowę taką określa się zwyczajowo skrótem „SPA” (share purchase agreement), a jeżeli sprzedaż obejmuje aktywa (np. przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część) – „APA” (asset purchase agreement).W odniesieniu do przedwstępnej umowy sprzedaży udziałów używa się natomiast skrótu „PSPA” (preliminary purchase agreement).
Jeżeli sprzedaż obejmuje jedynie część udziałów lub akcji spółki (mniej niż 100% kapitału zakładowego) mamy do czynienia z sytuacją, w której po transakcji wspólnikami targetu będzie dotychczasowy wspólnik lub wspólnicy oraz inwestor jako nowy udziałowiec. W takim przypadku rekomenduje się zawarcie dodatkowej umowy, która w sposób szczegółowy określi zasady współpracy, zasady zbywania i obciążania udziałów oraz wzajemne prawa i obowiązki wspólników – tzw. umowy wspólników, zwanej „SHA” (shareholders agreement).
Zamknięcie transakcji – czym jest closing, signing, czy CP?
Moment realizacji celu transakcji, tj. przeniesienia własności biznesu (przedsiębiorstwa albo udziałów lub akcji) nazywany jest zamknięciem transakcji (tzw. closing). Moment ten może nastąpić w dniu podpisania dokumentacji transakcyjnej (tzw. signing) – w takim przypadku mamy do czynienia z transakcją jednostopniową.
Nierzadko zdarza się jednak, że zgodnie z umową inwestycyjną do zamknięcia transakcji dochodzi nie w dniu podpisania umowy, ale w uzgodnionym przez strony późniejszym terminie. Taka sytuacja ma miejsce w szczególności, w przypadkach gdy przeniesienie własności targetu powinno być poprzedzone spełnieniem określonych, przewidzianych w umowie warunków, w języku prawniczym zwanych warunkami zawieszającymi (conditions precedent – „CP”). Mogą to być warunki wynikające wyłącznie z uzgodnień stron (np. pozyskanie finansowania przez inwestora) lub określone w przepisach prawa (np. pozyskanie wymaganej zgody danego organu państwa na przeprowadzenie transakcji).
Prawnicy z Kancelarii Prawnej Grant Thornton pozostają do Państwa pełnej dyspozycji, zapewniając doradztwo w zakresie fuzji i przejęć (M&A), w szczególności w odniesieniu do badań due diligence oraz wypracowania i negocjacji dokumentacji transakcyjnej. Wspólnie z ekspertami Grant Thornton, specjalizującymi się w obszarze doradztwa finansowego i podatkowego jesteśmy w stanie z sukcesem przeprowadzić Państwa przez każdy etap przedsięwzięcia transakcyjnego.
AUTOR: Jędrzej Kucharski, Associate, Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton
Czytaj więcej: Firma gotowa na sprzedaż [PORADNIK]
O czym pamiętać przy sprzedaży biznesu? Czytaj więcej:
- Etapy sprzedaży biznesu – co powinien wiedzieć sprzedający?
- Nowe trendy w umowach inwestycyjnych – na co warto zwrócić uwagę przy sprzedaży biznesu
- Jaką strukturę transakcji wybrać przy sprzedaży biznesu? Share deal a asset deal
- Przygotuj się do sprzedaży firmy – czym jest list intencyjny (term-sheet)?
- 5 istotnych ryzyk prawnych przy sprzedaży biznesu – jak ich uniknąć?
